De Africast

Eerder hoorde je ons over Kwame Nkrumah en Robert Mugabe, deze keer gaan we het hebben over de stichter van de Regenboog Natie, gevangene 46664, Madiba, ofwel Nelson Rolihlahla Mandela. Hoe komt het dat het Nelson Mandela wel gelukt is om niet op dezelfde manier te eindigen als de vorige leiders uit deze serie? En wat is nu nog zijn nalatenschap in het continent?

In een nieuwe serie over historische leiders in Afrika die op hun manier verandering teweeg brachten, reizen we deze keer af naar Zimbabwe. In de tweede aflevering gaan wij het hebben over de man die in Nederland niet al te best bekend staat, de oud-president van Zimbabwe, Robert Gabriel Mugabe. Is ons beeld over deze leider wel juist? Was hij meer dan alleen een alleenheerser? Hoe heeft Zimbabwe zich ontwikkelt onder zijn presidentschap? En wat is uiteindelijk zijn nalatenschap in Afrika?

In een nieuwe serie over historische leiders in Afrika die op hun manier verandering teweeg brachten, reizen we deze keer af naar Ghana. In deze aflevering bespreken we de ongeduldige Kwame Nkrumah, de oud-minister president van Ghana, het eerste Afrikaanse land dat onafhankelijkheid verwierf. Hoe kwam hij aan de macht, hoe heeft hij Ghana door de eerste jaren van onafhankelijkheid geloodst en waarom ging het uiteindelijk toch mis? En, moeten we hem wellicht als de vader van het Pan-Afrikanisme beschouwen?

Vuur speelt al eeuwenlang een belangrijke rol op het Afrikaanse continent. Niet alleen bij voor de savanne of het creeren van vruchtbare landbouwgrond, maar ook bij het maken van brandstof. Alleen wordt vuur in de afgelopen decennia steeds meer als een bedreiging gezien. Elk jaar brandt er een gebied af dat wel 250 tot 400 zo groot is als Nederland. Schrikbarende cijfers, maar is dit wel zo erg? Zorgt brand ook niet voor een vruchtbare bodem en hoort dit niet gewoon bij de savanne?

Iemand die ons alles kan vertellen over de Afrikaanse steppe en het gebruik van vuur is Claudius van de Vijver, gepromoveerd op het effect van vuur op de savanne in Oost-Afrika en nu werkzaam bij de Wageningen Universiteit als hoofd van het PhD. Programma Production Ecology & Resource conservation.

Eind 19e eeuw werd het Suez Kanaal aangelegd. Dit maakte het niet langer nodig om de Kaap te ronden om met Aziatische goederen naar Europa te kunnen.

In 1956 maakte de Egyptische president Nasser de brutale geopolitieke move door dit kanaal te nationaliseren. Het Suezkanaal was vanaf toen van Egypte. Dat pikte Frankrijk en Engeland niet en niet lang daarna viel Israël de Sinaï-woestijn binnen en Franse en Britse troepen zouden niet lang daarna Egypte bombarderen en delen bezetten.

Deze Suezcrisis en de internationale reactie hierop worden gezien als een belangrijk moment in de wereldgeschiedenis. Het machtsevenwicht verschoof en dit had consequenties in Europa, het Midden-Oosten, maar natuurlijk ook in Afrika.

In deze aflevering duiken we dieper in wat deze Suezcrisis nou precies was en welk effect dit heeft gehad op de internationale betrekkingen, met name vanuit het perspectief van Afrika.

In deze tweede aflevering van onze miniserie over historische leiders in Afrika die op hun manier verandering teweeg brachten, gaan we over naar de Democratische Republiek Congo. Daar kwam direct na de onafhankelijkheid de charismatische Patrice Lumumba aan de macht. Echter, hij was maar 10 maanden de president en werd op gruwelijke wijze om het leven gebracht. Wie was deze man? Welke rol speelde hij bij de onafhankelijkheid van de DRC en welke rol heeft hij voor de rest van Afrika gespeeld?

De krokussen ontwaken en de hyacinten komen op. Het wordt alweer lente. Een tijd van verandering en vernieuwing. Tijd voor… revolutie! Welkom bij deze miniserie van de Africast over historische leiders die op hun manier verandering teweeg brachten. Van dekolonisatie, pan-afrikanisme tot revolutie, maar ook over Afrikaanse hoogmoed. 

In de eerste aflevering gaan wij het hebben over “Zijne Keizerlijke Majesteit, Haile Selassie I, Erfzoon van Salomo, de Alles Overwinnende Leeuw van de stam van Juda, Koning der Koningen, Heer der Heren, Vader der Afrikanen uit het aller-geliefde Ethiopië het moederland van de zonen en dochters”. Wie was deze Ethiopische keizer? Was hij echt afstammeling van de Bijbelse koning? En hoe werd hij onbedoeld gezien als religieus leider van de Rastafari? 

We hebben wat te vieren! De Africast bestaat namelijk 2 jaar lang! 54 afleveringen en een ontelbaar aantal uren voorbereiding, opnemen en nabewerken verder zijn we. Vele onderwerpen, zoals geschiedenis, ondernemen, filosofie en milieu kwamen daarbij aan bod. De hoeveelheid inspirerende gasten is bijna niet meer bij te houden Tijd dus voor een klein feestje, een korte terugblik met een onze persoonlijke hoogtepunten en een kijkje achter de schermen. 

Er liggen ontelbaar veel kansen voor ondernemers in Afrika. Dat zien Europese bedrijven ook, maar lang niet iedereen slaagt. Zo verloor Heineken zijn oogst door de droogte in Noord-Afrika, wordt Shell flink bestolen door piraten in de Nigerdelta en stressen de Chinezen om hun lange termijn contracten dicht te timmeren.

Iedereen begrijpt dat het doen van zaken in andere landen meer inspanning en voorbereiding vergt. Maar niet iedereen begrijpt dat grote internationale ontwikkelingen ook invloed hebben.

Vandaag geven wij geen afgezaagde management tips over de ‘Do’s en Dont’s’ in Afrika, maar praten wij over de grote ontwikkelingen die het zakenklimaat in Afrika beïnvloeden.

Een tijd terug verafschuwde Donald Trump de boerderijmoorden op Zuid-Afrikaanse boeren.Waarschijnlijk ingefluisterd door de Afrikaner lobbygroep AfriForum. Feitenvrij nam Trump dit over, maar ook in Nederland zijn er rechtse echo’s uit ons eigen Forum die beweren dat de Zuid-Afrikaanse boeren een voorbode zijn van de al ingezette omvolking. Zo diende FvD een motie in om Afrikaners te beschermen en de asielmogelijkheden voor Afrikaners te verruimen. Ondanks dat de cijfers deze ontwikkelingen tegenspreken is er toch een kleine groep die is geradicaliseerd. Zij hebben AfriForum en de AWB, wij Farmers Defence Force en de FVD. Wie en wat zijn de Afrikaners eigenlijk en hoe verhouden wij ons hier in Nederland tegenover deze mensen?

Overheden kunnen het moeilijk goed doen. Zeker in Nederland verwachten wij dat alles tot in de puntjes is geregeld. Mocht de wifi er twee uur uitliggen, de regenbui niet in de weer app verschijnt, de trein zes minuten later komt of als er te lang aan de weg gewerkt wordt, zijn wij vreselijk ontdaan. Driftig uiten wij ons ongenoegen op twitter en bellen wij de verantwoordelijken.

Wist je dat Sudan een hele rijke geschiedenis heeft? Dat er piramides te vinden zijn? In deze aflevering gaan we met Nederlands' beste Egyptoloog langs een stuk van de Nijl waar we het te weinig over hebben: laten we het over Nubië hebben! Het land van de zwarte Farao's. 

Klimaatverandering is altijd een beetje abstract. Wat betekent het dat de aarde in 2050 anderhalve graad warmer wordt? Wat betekent het precies als de zeespiegel 30 centimeter hoger staat? De lange termijn waarop deze veranderingen plaatsvinden, maakt het probleem lastig te bevatten.

Vandaag dalen wij op de ladder van abstractie en gaan wij klimaatverandering in Afrika concretiseren. Klimaatverandering zorgt voor een hoop problemen. Waterschaarste zet groepen tegen elkaar op en biedt een voedingsbodem voor extremisme. In de risicotop-5 van ‘The World Economic Forum’ in 2021 waren vier risico’s klimaat-gerelateerd. Alleen al vanuit Afrika wordt er geschat dat er zo’n 100 miljoen zogenaamde klimaatvluchtelingen gaan ontstaan. Hoe kun je dat voorkomen?

Het is weer oorlog in Europa, maar in Afrika hebben ze daar ook flink last van. Zo zijn 45 van de 54 Afrikaanse landen voor meer dan een derde afhankelijk van graan uit Oekraïne en Rusland. Een land als Somalië is zelfs volledig afhankelijk van graan uit het buitenland. Naar schatting gaan 800 miljoen mensen deze oorlog in hun buik voelen. Een regelrechte ramp die zich voltrekt in slow motion en goeddeels buiten het zicht van de media.

In de tweede helft van de twintigste eeuw kwamen de knappe koppen van Afrika bij elkaar met als doel een complete geschiedenis van het continent te schrijven. Deze General History of Africa moest een gedekoloniseerde weergave van het verleden bieden en Afrika definitief losmaken als onafhankelijk werelddeel. De opzet was een ambitieus project dat 10 jaar zou duren, maar politieke en financiële problemen maakten er 30 van. Wat is uiteindelijk het belang van dit project geweest, hoe is het verlopen en wat kunnen we zeggen van het resultaat?

Ontwikkelingswerk is ontzettend ingewikkeld. Waar moet je beginnen? En hoe zorg je ervoor dat je met alle factoren rekening houdt? Eindeloos veel projecten hebben gefaald en miljarden euro’s zijn nooit aangekomen op de plaats van bestemming. Toch geven ontwikkelingswerkers en ondernemers de strijd niet op. Vandaag gaat over het creëren van kansen voor Afrikaanse mama's.

Zoals met alles, kun je ook op twee manieren kijken naar De Democratische Republiek Congo. Je kunt kijken vanuit het perspectief van de gitzwarte geschiedenis, of de corrupte kleptomanen of, als je nog meer goesting hebt in epische verhalen, kun je inzoomen op de burgeroorlog of leipe kindsoldaten.

Maar er is ook een andere manier. Je kunt ook kijken naar hoe belangrijk De Democratische Republiek Congo is voor de wereld. Naar de rijkdommen in de aarde. Of het prachtige natuurschoon. Of, de veelvoud aan culturen en talen. Ik bedoel maar, alles is een kwestie van perspectief.

Nederland is wereldberoemd om zijn prachtige musea, die stuk voor stuk volstaan met bijzondere kunstwerken. Zowel met stukken van onze eigen Nederlandse schildermeesters als koloniale kunst. Soms gekregen, maar ook vaak gestolen.

De laatste jaren is er steeds meer discussie over de teruggave van gestolen kunstwerken. Sommige critici vinden dat landen van herkomst de kunst zelf niet netjes kunnen bewaren of dat er, bijvoorbeeld in veel Afrikaanse landen, geen fatsoenlijke musea zijn. Is dit terechte kritiek van de landen die de roofkunst nu tentoonstellen of is dit een nawee van het paternalistisch neokoloniaal denken?

Een paar jaar terug namen een paar activisten een Congolees grafbeeld mee uit het Afrikamuseum. Volgens de activisten zou het Afrikamuseum wel meer dan 450.000 geroofde stukken hebben en wilde zij die terug naar huis nemen. Dit is natuurlijk een stukje symboliek dat serieus genomen moet worden. Van wie is kunst eigenlijk? Welke rol heeft kunst en hoe kan de teruggave van gestolen kunst de lelijke geschiedenis misschien weer kleur geven?

Vandaag praten wij hierover met Kathleen Ferrier. Kathleen is voorzitter van de Nederlandse commissie van Unesco. Daarnaast is zij deskundige op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, mensenrechten en diversiteit.

De Europese geschiedenis kent een rijke traditie van wijsgeren en filosofen die vragen durfde te stellen. Deze nieuwe ideeën vormden het fundament voor ons hedendaags leven. Tegenwoordig staat er in elke boekenkast wel een boekje van Aristoteles of minstens een boekje filosofie voor dummy’s. Ook op de Nederlandse universiteiten speelt filosofie een belangrijke rol. Onze redactieleden hebben bijvoorbeeld genoten van denkers als Hobbes, Locke en Rousseau.

Het zijn veelal Europese denkers, en af een toe beland er ook een Amerikaanse denker in het curriculum. Betekent het ontbreken van niet-westerse denkers dat er geen filosofische traditie bestaat in de rest van de wereld? Is Europa dan echt zo uniek? Of, kijken wij niet verder dan ons neus lang is?

Marokko heeft 2500 jaar aan Joodse geschiedenis en momenteel herleeft die geschiedenis, nu de banden tussen Israel en Marokko zijn hersteld. In het pittoreske Djerba, in Tunesië leven Joden en Arabieren al decennia samen. Eens per jaar is daar een pelgrimage, waarbij Joden over de hele wereld Afrika’s oudste synagoge bezoeken. Het Joodse Kwartier in Egypte is dichtbevolkt, maar minder divers dan vroeger. Het Joodse leven in Noord-Afrika is dus niet alleen er eentje van vreedzame co-existentie, maar ook eentje van spanningen en conflict. Hoe zag deze Joodse gemeenschappen en hun banden met de islamieten er toen uit? En hoe staat dat er nu voor?

Water; voor ons mensen van levensbelang. Het heeft beschavingen groot gemaakt en de koers van onze geschiedenis al millenia beïnvloed. Maar water brengt niet alleen leven, het kan ook een ongelooflijke vernietigende kracht hebben. En, wat ook steeds meer zien, is dat water een drijvende kracht is achter politieke processen op lokale schaal, maar ook op wereldniveau, waarbij conflicten steeds vaker over de toegang tot water

Misschien moeten we het dus wel niet alleen maar hebben op geopolitiek, maar ook over hydropolitiek.

De huidige tijd is een spannende tijd, China en Amerika zijn in hevige competitie en strijden om de nummer één positie in de wereld. Het is ieder voor zich en elk land probeert zijn eigen invloed te vergroten. Hoe houdt Afrika zich eigenlijk staande in deze wereldorde? Bestaat er wel een Afrikaans machtsblok en wat moet er gebeuren, wil Afrika ook zijn mannetje kunnen staan?

Vandaag gaat het niet alleen over rozengeur en maneschijn, maar over de onprettige werkelijkheid. In de internationale orde bestaan er namelijk geen vriendschappen. Alleen maar gemeenschappelijke belangen.

Swingende tribunes, vliegende tackels en heroïsche overwinningen: de Afrika Cup in Kameroen is in volle gang! Vanuit Nederland hebben we ons suf gelachen om een scheidsrechter die tot twee keer toe binnen reguliere tijd affluit, maar er is zoveel meer te beleven op dit fantastische voetbalfeest.

Onze trouwe luisteraars denken nu: “Arend-Jan Boekestijn zou toch te gast zijn? Heeft hij ook al verstand van voetbal?”, De redactie heeft hier geïntervenieerd en besloten dat een Africast zonder Afrika Cup aflevering geen optie was. Daarom gaan we het volgende week hebben over geopolitiek, zodat we ons vandaag kunnen focussen op de belangrijkste bijzaak van de wereld. Omdat het de Africast is en niet de Guardian Football Weekly, gaan we natuurlijk ook in op culturele elementen die achter het toernooi schuil gaan.

In 2019 tekende de Afrikaanse Unie voor een Afrikaanse Continentale Vrijhandelszone. Het IMF noemde dit een game changer, in een klap zou inter-Afrikaanse handel met wel 60% toe kunnen nemen. Vorig jaar organiseerde de Afrikaanse Unie het African Vaccine Acquisition Team, dat vaccin-aankopen voor het hele continent probeert te bewerkstelligen. Afrika lijkt zich dus steeds meer te verenigen en samen te werken. Maar een continent verenigen dat honderden culturen kent en miljoenen vierkante kilometers groot is, kan geen makkelijke klus zijn geweest. Hoe is de Afrikaanse Unie geworden wat hij is, en wat waren de problemen die bij de opbouw ervan naar boven kwamen?

Isis, Boko Haram en Al Shabaab, allemaal groepen die de militaire aanwezigheid van de internationale gemeenschap met argusogen bekijken. Van die internationale troepenmachten maakt de Nederlandse Krijgsmacht regelmatig deel uit. Sinds 1960 zijn er Nederlandse militairen aan het werk geweest in Afrikaanse conflictgebieden als (en hou je vast!) Egypte, Libië, Eritrea, Ethiopië, Somalië en Sudan, maar ook zuidelijker, zoals in Rwanda en Burundi, in de Democratische Republiek Congo en zelfs in Namibië, maar ook in de Sahel, in bijvoorbeeld Tsjaad en Mali.

Wat doet de Nederlandse krijgsmacht daar? Waarom zijn er Nederlandse militairen actief over heel Afrika en wat is hun rol bij al deze vredesmissies?

Allemaal vragen waarop wij in deze podcast hopelijk antwoord zullen krijgen van onze zeer gewaardeerde gast, luitenant-kolonel buiten dienst, Alwin van den Boogaard.

In zijn carrière is meerdere keren uitgezonden geweest met verschillende missies, naar Angola, Bosnië, Irak en niet te vergeten, Burundi, waar hij wel negen jaar heeft gezeten.

In our last episode on agriculture there was a prediction that Africa will be feeding the world within a couple of decades. Before that scenario becomes a reality, there are still serious problems on the continent that need to be solved, like food scarcity and poverty.

Growth in agriculture has been proven to be two or three times as effective at reducing extreme poverty, promoting economic growth and ensuring food security than any other sector. And because 80% of the consumed food has been produced by smallholder farmers, it’s time to talk about this group, the backbone of African economies.

In today’s episode we will talk about great African initiatives that aim to solve the problems small farms experience and the huge potential in Agriculture for Africa.

Als je deze podcast luistert via je mobieltje, dan zitten daar wel honderd verschillende grondstoffen in. Ook zeldzame grondstoffen, die kleinschalig en soms illegaal worden gemijnd in verschillende Afrikaanse landen. Grondstoffen die rebellengroepen financiëren en soms gewonnen zijn met kinderhanden.

Dit onderwerp is een echt Africast-onderwerp, want onze blik, vanuit Europa, is volgens onze gasten gebaseerd op vooroordelen en heel eenzijdig. De twee wetenschappers van vandaag gaan ons alles vertellen over grondstofwinning en we nemen Uganda en Ivoorkust als casus.

The president of the African Development Bank stated that Africa could easily quadruple its agricultural output by 2030. Are we witnessing the coming agricultural revolution in Africa? What does this mean for the food shortages, poverty and also business opportunities?

In today’s episode we will talk about great African initiatives that aim to solve the trade problems small farms experience and the huge potential in Agriculture for Africa.

In de afgelopen twee jaar hebben bijna een half miljoen nigerianen asiel aangevraagd in Europa, waarvan slechts 15% succesvol was. 425.000 mensen werden dus afgewezen en voor een groot deel teruggestuurd.

Een enorme teleurstelling voor die mensen, maar voor de EU ook een hele kluif. Asielaanvragen behandelen kost geld, procedures duren vaak lang en grote aantallen vluchtelingen spelen rechts-populistische partijen in de kaart.

Daarom werkt de EU aan beleid om deze aantallen omlaag te krijgen. Europa bereiken wordt lastiger gemaakt, afgewezen vluchtelingen worden sneller uitgezet en er wordt zelfs moeite gedaan om de oorzaken van migratie aan te pakken. Allemaal ideeën om de problemen aan de Europese buitengrenzen en in asielzoekerskampen aan te pakken, maar wat zijn de andere gevolgen van dit Europese beleid? Welke impact heeft het Europese beleid duizenden kilometers verderop?

Managing the huge amounts of waste generated in Africa's big cities can be a daunting challenge. However, Cambridge Industries has developed an innovative solution that turns this problem into a solution that solves multiple issues every urban environment in the world is now facing.

Toetanchamon is de meest bekende farao die er is. Ik durf te wedden dat elke Nederlander zijn naam op zijn minst ooit heeft horen vallen. Waarom kent iedereen de naam van dit jongetje dat 3 millennia geleden overleed in een koninkrijk hier ver vandaan? Waarom komt het Oude Egypte veel vaker voor in films, documentaires en boeken dan andere vergelijkbare vroege beschavingen? En wat van dat beeld dat we van Hollywood en pop culture krijgen is eigenlijk waar? En wat zijn slechts mythes?

Vandaag gaan wij het over de beschaving van de Nijl met niemand anders dan Egyptoloog Huub Pragt. Wil je meer weten over zijn werk, kijk dan op http://www.egyptologie.nl/

In 'De Verdieping' deze week 3 tips van Huub Pragt

• The History of Egypt Podcast: https://www.egyptianhistorypodcast.com/
• 'When Women Ruled the World' van Kara Cooney (https://www.nationalgeographic.org/video/when-women-ruled/)
• 'Secrets of the Saqqara Tomb' https://www.netflix.com/title/81064069