Cultureel Persbureau

De nieuwe serie nerdpodcasts van Cultuurpers gaat over de vraag hoe je theater laat aansluiten bij je publiek, en wat er gebeurt als de beroepskijker op zijn eigen manier blijft kijken. We praten met Bran Remie, auteur en bedenker van de succesvolle Enschedese theaterserie 'Huize Enschede', elders op onze website juichend besproken. Bran Remi stelt dat marketing geen oplossing is om nieuwe doelgroepen aan te boren. Je moet het aanbod aanpassen: "In Enschede heb je wel veel culturele instellingen, maar ik zie daar nauwelijks studenten. En dan zijn er 24000 studenten hier in Enschede. Niemand komt hier kijken, komt naar ons theater toe. Ze weten niet dat het bestaat. Dan kunnen we alle voorstellingen via marketing pushen, en zeggen: Dit is echt iets heel erg leuks voor jullie, maar dan laten ze dat gewoon van zich af laten glijden. Dus ik dacht: als we nu hun verhalen naar het podium brengen, dan kunnen we ze beter introduceren in de theaterwereld." Cultuurpers bestaat dankzij donaties. Doneer nu!

We maken halverwege deze editie van Theaterfestival Boulevard in Den Bosch de balans op. Host Wijbrand Schaap doet dat samen met Dana Kibbelaar, sinds dit jaar lid van de tweehoofdige directie (met Tessa Smeulers), schrijver en journalist Jowi Schmitz, danscriticus Helen Westerik, en de makers Oscar Kocken en Jellie Schippers.  We hebben het over wat er zo bijzonder is aan dit festival, zo ver buiten de Randstad dat vooral Amsterdammers (media en makers) het vaak moeilijk vinden er te komen, en hoe zo'n stad zijn eigen trouwe publiek levert. We hebben het vooral over hoe heerlijk zo'n festival is. En niet alleen omdat het zomer is. Het gaat over kartelrandjes, over samen zoeken naar een vorm en over een stroomstoring. Theaterfestival Boulevard duurt  nog tot en met 14 augustus 2022.

'We zijn gewend om in uitersten te denken. Het is nog de enige manier om gehoord te worden. Luide actie is het enige wat nog telt, lijkt het. We moeten er daarom op blijven letten dat we nieuwsgierig blijven naar waar die actie vandaan komt, welke wens er leeft. Die persoonlijke aandacht is nodig, om onder dat actievoeren te kruipen en erachter te komen waar het vandaan komt. We moeten naar elkaar blijven zoeken. Daar gaat dit festival over.' Aan het woord is Tessa Smeulers, sinds dit voorjaar samen met Dana Kibbelaar directeur van het Bossche Theaterfestival Boulevard. Ze is, samen met festivaldramaturg en programmeur Nina Aalders, te horen in de eerste nieuwe podcast van het seizoen, waarin we vooruitblikken op het festival dat op 4 augustus van start gaat in Den Bosch. Nog niet helemaal 2.0 De nieuwe directie krijgt het stevig voor de kiezen, zo horen we: 'Er is heel veel zichtbaar geworden. We hebben jarenlang natuurlijk op een soort automatische regelmaat kunnen werken, en tijdens corona was alles wat we daarvoor automatisch deden, anders geworden. Daardoor zagen we dat we tekort hadden aan menskracht. Dat zie je overal, en ook hier: de vermoeidheid is er nog steeds. we zijn nog niet helemaal op 2.0 van onszelf.' Ook Nina Aalders herkent de onwennigheid: 'We komen uit een coronatijd waarin de privé en werk veel meer met elkaar verweven waren dan daarvoor. Je keek steeds bij elkaar in de woonkamer als je met elkaar overlegde. Dat was interessant voor collega's onder elkaar, maar zelf ontdekte je ook weer hoe fijn de regelmaat was van het thuis zijn met je geliefde, in je eigen omgeving. Ik denk dat we nu met zijn allen proberen te bewaken om de druk van het festivalwerk niet te hoog te maken. De editie van vorig jaar, op anderhalve meter, met een nieuw kassasysteem, met allemaal mensen op interimposities, is gelukt, maar heeft ons ook heel veel gekost. Met alle collega's hebben we heel erg gevoeld dat we de zorg voor elkaar met elkaar moeten delen.' Voorzichtig terug naar de Parade In 2021 werd het festival verdreven van de plek waar het decennialang gevestigd was, het Bossche plein De Parade, in de schaduw van de Sint-Jansbasiliek. De anderhalvemeterversie vond een nieuwe plek in het park ten zuiden van de binnenstad, en dat beviel goed, aldus Tessa Smeulers:  'De editie in het park, met al die ruimte, die lucht, de bomen, was heel helend. We zijn ook blij om daar weer naar terug te kunnen keren, omdat we zeker nog niet uit onze cocon zijn gekomen. Het parkdeel is nu compacter, maar geeft nog steeds ruimte.' Aalders valt haar bij: 'We moesten noodgedwongen weg van de Parade, van dat kleine dicht op elkaar staan, en zijn we naar de ruimte van het park gegaan, Nu keren we voorzichtig weer terug naar de binnenstad, we steken er als het ware een teen in, maar we zijn ons nog aan het oriënteren. Willen we nog wel hutje mutje op de parade samen dringen?' Toch kijken ze vol vertrouwen vooruit naar een festival dat als vanouds overal in de stad zichtbaar zal zijn: 'De identiteit van  het festival is niet het kleine van 2020. We spreiden ons over de stad, zijn overal zichtbaar en dat willen we graag weer terug.' Luister hier naar het hele gesprek!

Vandaag werd bekend dat de grote theatervernieuwer Peter Brook is overleden. Hij werd 97 jaar. In die jaren werd hij een van de invloedrijkste regisseurs en theatervernieuwers van de wereld. Hij zocht wereld wijd verhalen en vertelde ze via acteurs die al even divers waren als de verhalen die hij vertelde. Ik ben een paar keer in zijn theater geweest, vlak bij het Gare du Nord in Parijs. Les Bouffes du Nord is - hopelijk nog heel lang - tegelijk een monument voor het verval van het 19e eeuwse boulevardtheater, waar Parijs bekend om stond, zoals te zien is de beroemde film Les Enfants du Paradis, en een herbezinning op dat verval maar ook een lege ruimte die elke avond op een andere manier gevuld kan worden. De revolutie die Peter Brook veroorzaakte, kwam in een heel dun boekje 'The Empty Space', waarin hij, toen nog jong en ambitieus, voer gaf aan het gevoel dat het bestaande theater verouderd en ingeslapen was. Hij creeerde gebeurens, situaties waarin acteurs en publiek versmolten, waarin het verhaal en de verteller centraal stonden. In 2014 was ik met twee collega's (NRC en Parool) in Parijs om een van zijn (naar nu bekend is) laatste voorstellingen te zien. Het verslag van dat gesprek is hieronder te vinden. De opname van dat gesprek is ook beschikbaar via anchor en spotify. https://cultureelpersbureau.nl/2014/05/legendarisch-regisseur-peter-brook-89-theater-het-akkertje-dat-aan-mij-gegeven/

Toen hij in december 2021 werd aangesteld als voorzitter van de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur leek er nog niets aan de hand. Maar nog geen half jaar later staat hij virtueel op straat nu de wethouder van Kunstzaken Said Kasmi (D66) heeft besloten om de Rotterdamse adviesraad op te heffen. Na 17 jaar. Gonçalves is verbijsterd, zeker ook omdat het onderzoeksbureau dat een evaluatierapport schreef over de RRKC, dat helemaal niet adviseerde. Lees hier wat we er eerder over schreven: Rotterdamse cultuurwethouder zegt onafhankelijk adviesorgaan de wacht aan. Op basis van partijdig onderzoek. We hebben het erover hoe het zover heeft kunnen komen. In deze podcast vertelt Gonçalves uitgebreid over de jaren waarin het  best goed ging, maar er ook een toenemende frictie was. Eerdere voorzitters waren immers al uit onvrede opgestapt, en de voortdurende bezuinigingen die populistische colleges in deze eeuw aan de cultuursector oplegden, hielpen niet mee.  Fors bemenst Belangrijk punt blijkt ook dat de ambtelijke dienst Culturele Zaken met 35 FTE nogal fors bemenst is, het is zelfs groter dan het hele ministerie. Ambtenaren zitten vaak al meer ddan twintig jaar op hun post, en dat geeft natuurlijk frictie met zo'n onafhankelijk adviescollege, waarvan niemand langer dan een paar jaar lid is.  Die onafhankelijkheid staat nu ter discussie, en in de Rotterdamse kunstwereld lijkt een angstcultuur te zijn gegroeid: men wil de ambtenaren op het stadhuis te allen tijde te vriend houden, waardoor  de RRKC nog niet kan rekenen op al te veel openlijke solidariteit.  Ondertussen overweegt de RRKC de gang naar de rechter, omdat is gebleken dat de wethouder zijn eigen procedures niet kent.  Wordt vervolgd. Donaties zijn daarom meer dan welkom.

Lena Rubashevska is a well-known film journalist and documentary filmmaker from Ukraine. She was working on a new film in Donetsk, when Russian troops began their invasion of Ukraine. She had to flee headlong. Now, 8 days later, she tells us her story from Warsaw. When you listen to her story you understand once and for all that fleeing from war and violence is one of the most horrible and traumatic experiences you can go through.

Susannah Elmecky en Emma Remmelts zaten in het derde jaar van de Utrechtse theaterschool toen Covid toesloeg. Nu zijn ze allebei afgestudeerd en begonnen aan een carrière op de planken. In deze podcast vertellen ze hoe ze de tijd van de lockdowns hebben beleefd. Ook aangeschoven is Victorine Plante, regisseur van Theatergroep Aluin, waar Susannah Elmecky nu een mooi rol speelt in 'Don't f*ck with Artemis'. Emma Remmelts werd midden in haar stage geconfronteerd met de lockdown: ''In het derde jaar wil je echt de praktijk in. Daar kijk je vanaf het eerste jaar naar uit, maar net toen mijn stage begon werd alles gecanceld.' Herhaalbaar Victorine Plante zag het gebeuren: 'Het hele idee van zo'n toneelschool is dat je in vier jaar zo'n vak leert. De eerste twee jaar ben je vooral bezig met technieken leren en speel je hoogstens een paar keer voor docenten en ouders. Pas in je derde jaar leer je wat het is om in serie te spelen, om het herhaalbaar te maken. Dat hebben zij nu gemist, al zie ik wel dat ze het snel oppikken.' Voor Susannah was het vooruitzicht van zoomsessies niet aanlokkelijk: 'We hadden het geluk dat onze dagelijkse lessen wel door konden gaan. Er werd niet van ons gevraagd om de hele dag achter onze laptop te zitten, want ik zou dat persoonlijk niet trekken. Al onze projecten vielen uit en ik had het idee dat school helemaal in de war was, want wat moesten ze nu met die leerlingen? Toen kregen we de mogelijkheden om zelf iets te maken. Ik heb toen een hoorspel gemaakt. Eens in de week hadden we een mentorles via zoom, en ik kan me daarvan vooral herinneren dat iedereen aan het huilen was.' Koelkast Afstuderen in coronatijd levert handicaps op, vertelt Emma: 'Normaal zitten er bij je afstudeervoorstelling heel veel recensenten en producenten in de zaal, en nu was dat niet zo. Ik geloof er wel in dat je uiteindelijk terecht komt waar je het goed hebt. Maar er wordt nu wel zo enorm veel gespeeld dat lang in de koelkast heeft gezeten, en er wordt ook heel veel op safe geproduceerd. Soms denk ik wel eens, hoe kom ik hier in godsnaam nog tussen? Gelukkig heb ik tot nu toe altijd werk gehad.' Luister hier naar de podcast, waar het ook nog gaat over de vraag hoe belangrijk het is dat je wieg stond in een huis waar theater een grote rol speelt. Susannah Elmecky heeft twee ouders die acteren. Emma Remmelts is kleindochter van de destijds beroemde acteurs Joan Remmelts en Elisabeth Versluis. Haar vader was niet blij met zijn jeugd als acteurszoon en werd arts. Dat is een mogelijkheid die Emma ook nog steeds heeft. Uiteindelijk gaat het over de vraag wat een jonge acteur op de been houdt in een wereld die in lockdown is. Cultuurpers bestaat dankzij donaties. Doneer hier. 

Marijn Lems heeft een hobby die mooi samenvalt met zijn werk als recensent voor NRC Handelsblad, Theaterkrant en Cultuurpers. Hij speelt namelijk ontelbaar veel games, ziet bizar veel televisieseries en gaat ook nog eens meer naar het theater dan menig collega zich kan permitteren. Elk jaar maakt hij een tot-lijst aan, die hij op Facebook plaatst. Ooit was dat de aanleiding voor de eerste aflevering van deze serie, en nu is het een mooie aanleiding om er, met een nieuwe lijst, weer eens wat dieper op in te gaan. Gastheer Wijbrand Schaap voegt er zijn eigen jaarlijst aan toe. Die begint met het einde van alles. Voorzien van een nieuwe tune, gemaakt door componist Mees Rijken, staat de Cultuurpers Nerdpodcast zo klaar voor een nieuw jaar, waarin we het weer over onbegrijpelijke dingen gaan hebben die we niet uitleggen. Een podcast, kortom, waar de echte cultuurnerd zich uitermate welkom zal voelen, en de niet-kenner zich kan laven aan dingen die je allemaal niet kunt delen op verjaardagsfeestjes. Omdat die er toch even niet zijn. En dan hebben we ook nog een kotsende schrijver en Frouke. Luisteren doe je hier, doneren kan via deze link. En dat is dus echt nodig!

In  de derde aflevering van de podcast KunstZINnig gaat journalist Jasmijn  Huisman met de stadsdichter van Amsterdam, Gershwin Bonevacia, in  gesprek over de manier waarop poëzie zin geeft aan zijn leven: ‘Er is  altijd een vuur in mij dat ik niet kan ontkennen. Ik heb niet de keus  gemaakt om te schrijven, ik kan gewoon niet anders.’ Gershwin  Bonevacia is sinds 2019 stadsdichter van Amsterdam. Hij werkt samen met  organisaties als het van Gogh Museum en de Openbare Bibliotheek  Amsterdam. Recent verscheen zijn tweede dichtbundel ‘Toen ik klein was,  was ik niet bang’. In deze bundel gaat hij op zoek naar zijn jongere  zelf en gaat hij het dialoog aan met de jonge Gershwin, oftewel ‘Gush’.  In deze bundel beschrijft hij zijn jeugd, waarin hij geconfronteerd  wordt met onder andere dyslexie en racisme. In  schrijven en dichten vindt Gershwin een diepe noodzaak: ‘Als ik niet  schrijf, kan ik gebeurtenissen moeilijker verwerken. Pas op het moment  dat ik het opschrijf, kan ik het analyseren en dan uiteindelijk  loslaten.’

Patricia Goduto (37) stond begin deze eeuw op het podium in grote shows van Stage Entertainment toen een oud jeugdtrauma opspeelde en haar in een jaren durende psychose stortte. Haar leven veranderde onherroepelijk, ze raakte verslaafd aan medicijnen en alcohol en werd ongeneeslijk verklaard door haar behandelaars. Nu staat ze alweer een paar jaar op de planken, genezen van haar verslavingen. In deze podcast vertelt ze over de moeilijke jaren achter haar, die ook zijn vastgelegd in de indrukwekkende documentaire ‘DIS is Patricia’, die Jessica Villerius in 2009 voor de NCRV maakte over haar leven. Vooral vertelt ze over haar voorstelling ‘Code Rood’, die ze op dit moment aan theaters aan het verkopen is. Als zelfstandig producent van haar eigen autobiografische theater. Het is een gesprek over moed en doorzettingsvermogen. Iets wat we allemaal wel eens nodig hebben in deze donkere tijden. Nog even dit: Cultuurpers bestaat dankzij bijdragen van het publiek. Je kunt deze podcast steunen door lid te worden, of te doneren. 

In de tweede aflevering van de podcast KunstZINnig gaat  journalist Jasmijn Huisman met kunst curator en schrijver Hanne  Hagenaars in gesprek over de manier waarop kunst zin geeft aan haar  leven: 'Kunst heeft mijn leven verdiept en in zekere zin ook gered.' Hanne  Hagenaars schreef in 2016 het boek 'Geen Wolk: Hoe kunst mijn leven  redde'. In dit boek bespreekt ze kunstwerken die voor haar een grote  meerwaarde hadden aan de hand van biografische verhalen. De ondertitel  van het boek is voor haar vandaag de dag nog altijd relevant: 'Kunst  voelt als de bestemming van mijn leven. Eigenlijk lijkt de zoektocht  naar de kunst op de zoektocht naar de ziel.' Deze podcast is mogelijk dankzij donaties. Doneer ook om meer podcasts mogelijk te maken. 

De zalen stromen maar moeilijk vol, technici hebben hun lampen aan de wilgen gehangen, maar de kaarten zijn niet aan te slepen voor Trojan Wars van Het Nationale Theater. Daarom praten we in deze langverwachte Nerdpodcast (de AVROTROS vindt de tune echt vreselijk) met Cees Debets, de directeur van dat grote Haagse theaterbedrijf. Marijn Lems heeft toevallig ook een paar voorstellingen gezien. Dus een mooie kans om het ook nog over Hebriana te hebben, de voorstelling waar hij maar moeilijk zijn vinger achter kon krijgen. Cees Debets heeft daar zo zijn niet geheel onafhankelijke eigen ideeën over. En dan gaat het natuurlijk over de gekmakende onzekerheid in de sector: hoe lang kunnen ze open, voor hoeveel mensen, en kunnen we een volgende lockdown vermijden? Dit alles in een wereld waarin niemand weet waar die aan toe is en directeuren, journalisten en vooral marketeers zich alle haren uit de hoofd krabben over de vraag wat ze moeten doen. En dan gaat het ook nog over ABBA!

De link tussen de Orpheusmythe en Arnhemse potenrammers ligt meer voor de hand dan je zou denken. Tenminste, als je Peer Wittenbols heet en één van 's lands beste toneelschijvers bent. Dat je daar ook accordeons bij kunt denken, is dan weer bijzonder. Toch belooft Bloedkoraal, een voorstelling van accordeonduo Toeac, met een hoofdrol voor Jack Wouterse op een tekst van Wittenbols en gecomponeerd door Antony Fiumara, nu al een van de hoogtepunten te worden van November Music. ik sprak Peer Wittenbols, Renée Bekkers en Pieternel Berkers na afloop van hun allereerste openbare inspeelvoorstelling. Ze vertellen over huin liefde voor de accordeon, en over het effect wat dat instrument oplevert binnen de klassieke muziek. Ook Peer Wittebols blijkt een liefhebber, sinds hij ermee in aanraking kwam bij het werken aan het stuk Brel, waarin de te jong overleden Jeroen Willems de Waalse zanger vertolkte op muziek van Oleg Fateev. Bloedkoraal is een huiveringwekkend mooie voorstelling geworden. Luister hier naar het verhaal van de makers

‘Het contact dat je als cabaretier met je publiek maakt, is voor mij het hoogst haalbare.’ Toen cabaretier Thjum Arts (1993) rond 2018 begon door te breken als cabaretier, vroeg hij zich af of dit wel was wat hij écht wilde. Moest hij het als mens wel willen om zoveel over zichzelf te praten? Met een studie sociaal werk zou hij zich immers ook kunnen inzetten voor de ander. Toch bleef cabaret lonken, juist door het diepere contact dat er kan ontstaan met het publiek. Connectie Cabaret gaat voor hem niet alleen om de lach, maar ook over wat je wilt vertellen en welke connectie je wilt maken. Al van jongs af aan heeft Arts de neiging om zijn filosofische observaties te delen, maar werd dat lang niet altijd juichend ontvangen. Het podium werd in zijn leven dé plek waarin hij zichzelf en zijn gedachtes kwijt kon.

'Elke keer als ik naar een strand ga, zie ik de zee door een filter van alle teksten die er over de zee zijn geschreven.' Schrijver Joachim Robbrecht maakte, op verzoek van Romain Bisschoff en samen met schrijfbroeder Artun Alaska Arasli, een klankgedicht voor Ensemble Silbersee. Tijdens November Music gaat het werk eindelijk in première, nadat het een jaar was opgehouden wegens Corona. Het stuk is er alleen maar intenser op geworden. In deze podcast spreek ik met de twee schrijvers en regisseur Romain Bisschoff over het werkproces. Dat gaat soms flink in detail. Want gedichten zijn ook iets om naar te kijken. Je kunt dat zelf controleren door de tekst te downloaden, die Silbersee gratis ter beschikking stelt op hun website. Joachim Robbrecht vertelt: 'Ik ben enorm fan van klankgedichten. Die vertalen zich ook erg mooi naar papier. Ernst Jaendel is daar goed is. Ik begon met de klank van de zee op papier te zetten en dan merk je inderdaad dat met de hoofdletter G, de kleine letter g, de o en daarna de l en de f een golfbeweging krijgt die zich typografisch vertaalt. Door met een woord iets te doen kun je een wereld oproepen, zowel op papier als in de muziek.' Verderop in de podcast ga ik met Romain Bisschoff in op de vraag hoe je dat eigenlijk doet, een stuk op de planken zetten waar muziek, acteren (Ariane Schlüter) en tekst zo prachtig in elkaar opgaan. Het blijkt te gaan om het ruimte bieden aan elkaar. [service title="Goed om te weten" icon="https://cultureelpersbureau.nl/wp-content/uploads/2017/02/cropped-dodobird1trans.png" icon_color="#091483"]Stille nacht am silbersee is een bijzonder muziektheaterstuk, gecomponeerd door Martin Fondse, dat tijdens November Music in première gaat. Inlichtingen en reserveren.[/service]

Hoe bereik je als gevestigd klassiek orkest een jonger publiek? Het Rotterdams Philharmonisch Orkest bedacht al eerder een leuke combinatie met jeugdcultuur en klassieke muziek, maar sinds ze met Maas Theater en Dans in zee zijn gegaan, kreeg het project vleugels. Onder regie van Yolanda Spoel ontstond er een wervelende show waarin musici en hiphoppers naadloos op elkaar aansluiten en elkaar aanvullen. Ik was erbij in Rotterdam, tijdens een inspeelvoorstelling met 140 middelbare scholieren en zag het wonder gebeuren.

Tijdens het Tilburgse circusfestival Circolo kun je het meemaken, als je wil, of als je niet anders kunt: audiodescriptie. Speciaal voor blinden en slechtzienden biedt het festival de diensten aan van Komt Het Zien, een bedrijf dat gespecialiseerd is in het live beschrijven van wat er op het podium voor je te zien is. Oprichtster Arlette Hanson, is zo'n beetje geboren in het circus, als telg van een circusfamilie en rolde deze wereld binnen toen ze 'nee' moest zeggen tegen een klas slechtziende kinderen, die haar Wintercircus wilde bezoeken. Een jaar later had ze wel iets voor ze geregeld, en nu is dat een bedrijf geworden. Luister in deze podcast naar haar verhaal. 

We waren bij de Nederlandse Reisopera en spraken met artistiek leider Joseph Fuchs, interim directeur Nina Hiddema, en een regisseur die gaat debuteren met een transversie van Verdi's Traviata.

‘Zoals voor veel mensen betekent het theaterfestival echt wel wat. Net als de Fringe is het niet meer weg te denken. Ik heb er artistieke vriendschappen mogen sluiten, ik heb er ruzies kunnen maken, ik heb er mensen ontmoet van wie ik dacht dat het tegenstanders waren, die medestrijders bleken te zijn. Want er zijn niet alleen voorstellingen, er wordt ook heel veel gepraat. Het is echt zo’n brandpunt in het jaar waar iedereen samenkomt. Dat hebben we nodig, om elkaar in de ogen te kunnen te kijken. Nu helemaal, nu het niet meer online hoeft.’ Tobias Kokkelmans werd kort voor het festival aangesteld als directeur van het Nederlands Theaterfestival. Kokkelmans komt uit Rotterdam, waar hij werkte als festivaldramaturg van O., voorheen bekend als de Operadagen. Hij zit al 15 jaar in het festivalwezen, en is blij met deze volgende stap in zijn carrière. Ik praat met hem in deze podcast over zijn plannen, zoals over meer uitwisseling, niet alleen tussen de Amsterdam Fringe en het Nederlands Theaterfestibal, maar ook met theater in het buitenland. En natuurlijk over het publiek: ‘Het festival is straal uitverkocht. Ook de voorstellingen waar dankzij de coronacheck de anderhalve meter is losgelaten. Ik sprak Noraly Beyer bij de voorstelling Gliphoeve, die geprogrammeerd staat in het Bijlmerparktheater. Ik vroeg haar hoe ze daar verzeild was geraakt en zij zei: aanbod doet volgen. Dat vond ik een prachtige uitspraak. Er komt publiek op af en ook publiek dat elkaar voor het eerst tegenkomt.’ Hij is de derde directeur van het festival, gaat hij het ook helemaal anders doen? ‘Wat Arthur Sonnen als oprichter heeft gedaan: hij is de traditie begonnen om een juryselectie te tonen, en zijn opvolger Jeffrey Meulman heeft er echt een publieksfestival gemaakt. Ik krijg weer een andere taak.’ En wat gaat die zijn? ‘Een reden waarom ik heel graag wilde solliciteren: de Fringe en het Nederlands theaterfestival zijn twee hele mooie paradijselijke eilandjes in de oceaan van podiumkunsten, en daar wil ik meer bootjes in laten varen. Meer uitwisseling dus, en meer vervlechting. Het zijn totaal verschillende publieksgroepen en verschillende  soorten makers. Ik wil ervoor gaan zorgen dat die elkaar vaker tegenkomen.’ Al te innig mag het niet worden: ‘Het moet geen fusie worden, want fusie is ruzie. Voorbeelden te over.’ Heel erg concreet zijn zijn plannen nog niet, maar hij heeft wel wensen: ‘We leven nu in een tijd waarin jongere generaties heel veel te vertellen hebben aan oudere generaties, maar andersom moet ook mogelijk zijn dat oudere generaties hun ervaring delen met jongeren. Ik denk aan intergenerationele uitwisseling. Dus misschien kan Gijs Scholten van Aschat een cursus paaldansen doen bij de Fringe. Je kunt het zo gek niet bedenken, al weet ik niet of Gijs Scholten van Aschat daar behoefte aan heeft.’ Luister hier naar alle andere plannen van Tobias Kokkelmans.

‘We dachten dat het een goed idee was om na anderhalf jaar ellende niet meteen te beginnen met het meest kritische perspectief, maar juist te benadrukken hoe goed het was om weer bij elkaar te zijn.’ In deze podcast blikken Marijn Lems en Wijbrand Schaap met Guy Weizman terug op zijn ‘Staat van het Theater’, de traditionele opening van het theaterseizoen. Weizman verraste het aanwezige publiek op het Nederlands Theaterfestival met een liefdevolle ouverture door het voltallige ensemble van NITE, die elk voor zich in de microfoon riepen hoe goed het was om weer live bij elkaar te zijn. Daarna ging Weizman de diepte in, en hoe. ‘Het was voor mij de grootste vraag over welke onderwerpen ik het niet wilde hebben. Ik vond het belangrijk om geen lege uitspraken te doen. Normaal mag ik mijn mening en visie op een manier op de planken te zetten op een manier die arti0stiek is, en afwijkt van wat een journalist doet.’ Weizman ging in op de cancelcultuur, vanuit een heel persoonlijk motief: ‘Wat ik het mooiste aan de cultuursector vindt, is dat hij vol zit met mensen die de wereld willen verbeteren. Ik doe mijn best te werken aan een wereld die iets positiever is dan de wereld die ik om me heen zie. In die poging ben ik bang dat we zo bang zijn om fouten te maken, dat we uiteindelijk niets meer durven te zeggen. Er zijn ook mensen die niet met mij willen samenwerken omdat ik als joodse Marokkaan uit Israël kom. Ik vind dat heel pijnlijk.’ Luister hier naar de hele podcast (45 minuten). Ook om erachter te komen waarom de gastspreker die Guy Weizman opvoerde, zoveel extra indruk maakte.

We hebben het over de niet-bezoeker van theater. Omdat het er vorige week over ging op Theaterfestival Boulevard en daarna op sociale media naar aanleiding van dit bericht. Wie zich daarover heel sterk uitliet, was toneel- en scenarioschrijver Jan Veldman (o.a. Theatergroep Jan Vos). ‘Ik denk dat het elitair vinden van theater een elitair idee is, en in ieder geval een cliché. En waarom zou het slecht zijn dat en kunstenaar zich in een elitaire hoek plaatst? Je moet maken wat je goeddunkt, en niet wat het publiek naar jou idee goed vindt.’ En waar staan al die gegevens over hoe elitair theater dan wel niet zou kunnen zijn? Op de site van het CBS: Statline.  Het zou natuurlijk allemaal alleen maar aan de marketing kunnen liggen, maar die marketeers worden weer aangestuurd door makers. Ook iets wat – volgens jan Veldman – in Nederland veel sterker is dan bijvoorbeeld in Duitsland. Marijn Lems: ‘Er zijn steeds meer jonge makers die de weg zoeken naar het publiek. Maar het schrijven van teksten daarover is best nog wel lastig,’ Veldman: ‘Soms haalt de maker de peper uit de marketingtekst, en dat is een beetje dom natuurlijk.’ Marijn Lems: ‘Er is ook te weinig ruggespraak tussen makers en programmeurs over hoe een voorstelling het beste bij het publiek kan worden gepresenteerd.’ En dan hebben we het ook nog over comedian Rogier Kahlman, die op facebook klaagde over te weinig inkomsten uit zijn comedyshow, wat leidde tot wat discussie. Hij blijkt bevriend met Marijn Lems en een oud-leerling van Jan Veldman. Dus hebben we het erover. Over hoe het beeld op facebook kan afwijken van de realiteit. Daardoor zal hij – dankzij deze podcast – nog eens een hele grote worden.

Het overgrote deel van de volwassen Nederlanders gaat nooit naar het theater. Opvallend genoeg gaat het onder theatermensen nooit echt over de vraag, waaróm mensen niet naar het theater gaan. Onze kunstsector is immers een aanbodmarkt. Op een kunstopleiding wordt je niet opgeleid om het publiek te behagen, maar om uiting te geven aan je allerindividueelste emotie. En dan liefst niet op een manier die de subsidiecommissie of criticus niet vorig jaar ergens anders al heeft gezien. Raoul Heertje gaat nu wel vragen aan niet-bezoekers waarom zij niet gaan, en hij hield daarover een werksessie tijdens Theaterfestival Boulevard in Den Bosch. Het was eigenlijk best onthutsend. Luister naar het gesprek dat ik na afloop met hem erover had.

Er gebeurt enorm veel in het theater, deze zomer, omdat veel zomerfestivals speciale coronaedities hebben waar ze heel veel laten zien van wat er afgelopen jaar tijdens de gedwongen sluiting van theaters op zolderkamers is gemaakt. Een van die vorostellingen was Die Hexe, van Club Gewalt, een fris puntheaterbandje/theatercollectief dat deze zomer te zien is/was op Theaterfestival Boulevard. Nerd 1, Marijn Lems, kent een paar leden persoonlijk, Wijbrand Schaao, Nerd 2, schreef een niet zo enthousiaste recensie over hun voorstelling. Hij vond het allemaal veel te luchtig, terwijl het thema, hekserij en angst voor vrouwelijke bevrijding, best wel een stevige aanpak nodig heeft. Reden genoeg om erover van gedachten te wisselen met de makers zelf, dus hebben we ze gebeld en dat levert een opvallend verhelderend gesprek op, ook al zat het complete team - inclusief ongeboren kroost - in een auto op weg naar Den Bosch. Vlak voor ze de parkeergarage binnenrijden hebben we het over lichtheid, zwaarte, punk en Rammstein. En over hoe lastig het is om naar een toon te zoeken als je geen publiek hebt. 

Guilherme Miotto is artistiek leider van Corpo Maquina, een bijzonder dansgezelschap dat is gevestigd in Breda en Tilburg. Dit jaar staat hij, onder andere, met de voorstelling Tak. op Festival Boulevard in Den Bosch. Een voorstelling, voortkomend uit een eerder project in een stadswijk van Den Bosch. Zes vrouwen met wie hij daar werkte, vormen nu een ensemble waarmee hij grote plannen heeft. “Ze brengen een leven met zich mee. Dat mis ik enorm als ik met jonge mensen werk.” We praten over hoe hij zijn werk inricht. Een gesprek met stiltes. Over wachten tot het loskomt.

Je komt hier met twee voorstellingen, born to protest en born to manifest. Ze gaan over kwetsbaarheid. Maar de titels komen niet erg kwetsbaar over. Oorspronkelijk had ik geen titel. Iemand kwam op met ‘Born to’ en toen bedacht ik dat het mooi zou zijn om daar ‘manifest’ achter te zetten. Het gaaat immers om een verschijnen, een vertonen. Toen er ook een openluchtversie van zou komen, heb ik daar ‘protest’ van gemaakt. In het Frans is ‘manifester’ immers ‘protester’. Dat Frans heb je meegenomen uit je geboorteland Kameroen? Ja. Ik heb vervolgens bedacht dat ‘born to protest’ een openluchtversie zou worden, en de titel werkt omdat het gaat om een groep zwarte mannen en een vrouw, die op straat optreedt. Dat is geen norm om dat zo in een groep op straat te zien, en dus is het een protest tegen die norm. Identiteit speelt dus een grote rol. Nu gaat het om zwarte dansers in een witte stad, met die titel, daar gaan mensen zich mogelijk aan storen. Was dat ook de bedoeling? Niet echt, al is het wel mijn bedoeling om mensen aan te spreken op hun stereotyperingen. In Dresden, waar ik net vandaan kom, speelden we voor een totaal ander publiek dan ik in Engeland gewend ben. De performers maakten zich daar zorgen over. Toen zei ik: veroordeel hen niet, omdat je ook niet wilt dat zij jou veroordelen. Dat was een goede les voor ze. Je hebt bij diverse balletgezelschappen gewerkt, ook in Hamburg, en nu bij het Britse Royal Ballet. Hoe kwam dat tot stand? Ze waren op zoek naar aansluiting met andere publieksgroepen, en wilden ook de Hiphop verkennen. Ik heb de stoute schoenen aangetrokken en solliciteerde. In het gesprek met hun voelde ik een ambitie om daadwerkelijk een stap te zetten naar een inclusiever gezelschap. Ik vond het fascinerend om mee te doen, niet om alles te veranderen, maar om ze te informeren over hoe het er in andere gemeenschappen aan toe gaat. Hoe doe je dat? Ik ben erg geinteresseerd in jeugdwerk en gemeenschapswerk. Ik hoop mijn ervaringen daarin aan hen mee te geven. Het belangrijkste is dat de groepen waar ik mee werk zich welkom  voelen in datt gebouw. Daarom wil ik alle repetities ook openbaar maken. Dan komen er meer dansers en choreografen uit andere groepen kijken, en geïnspireerd raken. Je baseert je op Hiphop. Dat is een stijl die erg gaat over mannelijke overheersing en kracht. Hoe breng je daar kwetsbaarheid in? Dat is een zoektocht, maar ik begin er al mee dat ik mijn twee dochters (van 2 en 6 jaar) meeneem naarr alle repetities. Dat helpt mij in het overbrengen van empathie en begrip tijdens de repetities.

Dit is - op verzoek van de markante theatermaakster Naomi Velisssariou - de integrale opname van het interview dat ik met haar had op vrijdag 30 juli 2021.

Theaterfestival Boulevard gaat deze zomer, net als vorig jaar, door. Alles is aangepast aan ‘corona’: veilig op anderhalve meter, geplaceerd, met registratie voor de horeca, maar wel nog gewoon een stuk of honderd voorstellingen. In deze podcast spreek ik met Nina Aalders en Tessa Smeulers, verantwoordelijk voor de programmering van Boulevard. Zij bleven aan het roer, nadat de geliefde en gevierde festivaldirecteur Viktorien van Hulst dit jaar vertrok omdat ze een baan kreeg als directeur van het Fonds Podiumkunsten. Nina: ‘Als iemand die zo belangrijk is geweest voor het festival weggaat, voel je van alles, maar we hebben ook geleerd hoe stevig het festival inmiddels staat, ook in zo’n storm als nu.’ Perfect Storm En het was een ‘perfect storm, kunnen we zeggen. Het kwam van alle kanten. Niet alleen de directeur is weg, maar ook het festivalhart verdween. En Corona duurt alweer anderhalf jaar. Tessa: ‘Onze vaste ontwerper, Teun Mosk, heeft met ons meegedacht over hoe we ons het beste tot onze nieuwe plek, in het Zuiderpark, kunnen verhouden. Dat het uitnodigend is en dat we de natuur waarin we staan niet ontkennen. Dat is gelukt. Het ziet er waanzinnig uit.’ Alles moet op anderhalve meter. Dus geen bustours met die leuke Frits, maar alles op de fiets. In de zalen geen volle rijen, maar zitjes. Kan het reguliere theater nog wat van jullie leren? Nina: ‘We zijn een festival. We moeten onszelf elk jaar opnieuw uitvinden. Om nu net als in de schouwburg stoelen leeg te laten vallen voelde voor ons als business as usual. We vonden het namelijk niet usual wat we dit jaar voor onze kiezen hebben gehad. We hebben ook te maken met makers die voor bepaalde locaties maken. Het is een balanceeroefening tussen verschillende belangen, maar dit jaar was het extra zo. We komen elke week nieuwe uitdagingen tegen.’ Tessa: ‘Het is een festival organiseren, midden in een natuurramp. Niets is business as usual. Datt harde werken heeft ook een beloning nodig. Dat we door kunnen gaan, is zo bijzonder. We staan bij de opening allemaal een potje te grienen.’ Bondgenoten Hoe gaat dat eigenlijk, een festival programmeren tijdens lockdowns en quarantaine? Nina: ‘We wisten aan het begin van het jaar nog niet wat we konden. We konden ook niet gaan kijken, en hebben vooral veel gesprekken gehad. Soms moesten we dan alsnog cancelen. Er waren ook repetities in Duitsland gepland, die we moesten stoppen. Dat ging niet over kleine zalen, maar ook over de grote producties. We hebben risico’s genomen, waarvan het niet voorstelbaar is dat ze gelukt zijn, zoals Joseph Toonga, die uit Engeland komt. Maar tegelijk is de grote productie van Artemis afgelast omdat die in Duitsland repeteerde.’ Tessa: ‘Makers waren ook huiverig om voorstellingen te bedenken voor grote aantallen toeschouwers. We hebben veel mensen het vertrouwen moeten geven in lange gesprekken.’ Nina: ‘Je raakt er een beetje aan gewend dat je het echt niet weet, dit jaar.’ Tessa: ‘Alleen dankzij je bondgenoten kun je in deze tijden overeind blijven.’ Hoe het dan toch allemaal gelukt is: luister naar deze podcast. En ga gewoon kijken in Den Bosch. Het kan. Het is veilig. Het is de moeite waard.

Met zijn opiniestuk in de Volkskrant haalde hij zich de gramschap op de nek van geinfabrikanten als Bert Brussen en Hans Teeuwen. In niet mis te verstane persoonlijke aanvallen werd 'Suck My Dick Zijp' verweten een 'genderneutrale rotkop'  te hebben, die aantoonde dat 'woke' mensen geen humor hadden. Reden voor de wakkere nerds, Marijn Lems en ik, ook wel de lachebekjes van de Nerdpodcast genoemd, om humordeskundige Dick Zijp eens stevig aan de tand te voelen. Zijp spreekt met ons via de telefoon vanaf zijn onderduikvakantieadres. Het gaat over het interview met comedyvernieuwster Ilse Warringa in de Volkskrant van 10 juli jongstleden, waarin zij, naast een warm pleidooi voor meer warm begrip voor elkaar, ook haar onvrede liet blijken met mensen die vonden dat je over bepaalde kwetsbare personen geen grappen mocht maken. Volgens de maakster van De Luizenmoeder is het maken van grappen over minderheden juist een vorm van erkenning. Humor is dus niet links Dat was reden voor Zijp om in de pen te klimmen, vertelt hij, want humor is volgens hem helemaal niet zo links, als middel om mensen zich gewaardeerd te laten voelen door een foute grap. Humor, zo legt hij uit, is meestal een tikje rechts of reactionair, en meer bedoeld om de bestaande verhoudingen te bevestigen. Iets wat Hans Teeuwen dan weer helemaal met hem eens is. Enfin, daar valt natuurlijk genoeg over te mompelen, en dat doen we dan ook, 50 minuten lang, met nog een leuke rol voor onze Afrikaans sprekende Warringa-robot. Luister voor het slapen gaan, want het is gegarandeerd slaapverwekkend!

Ooit begonnen we deze serie omdat we het gruwelijk oneens waren over sommige dingen, maar in de praktijk pakt dat toch weer anders uit. In aflevering 14 van deze boeiende serie insidersgesprekken over theater en wat dies meer zij, spreken we over een paar voorstellingen van het Holland Festival en blikken we vooruit naar de festivalzomer. Zo blijkt de nieuwe coronaversie van De Parade opeens iets te zijn waar Wijbrand weer graag voor op pad gaat, namelijk, zoals Marijn vertelt: een diner met tweee voorstellingen waarvan er minstens 1 buiten je eigen bubbel valt. Ook buiten de bubbel voor beiden was overigens Pierrot Lunaire van Klangforum Wien, en eigenlijk ook Age of Rage van ITA, die voor beiden te gortig was. En dan duikt opeens de naam van Erik Snel op, oprichter van het Utrechtse gezelschap Aluin. Marijn en Wijbrand zijn het eens over diens capaciteiten om de klassieke tragedies wel te kunnen vertalen naar iets met inhoud en zeggingskracht. En dan gaat het ook nog over katholiek theater. Wat ze daarmee bedoelen? Luister hier naar de zomerspecial van de nerdpodcast!

‘Zijn we er klaar voor? Ja, Is alles gereed? Nee, nog lang niet, want het is allemaal heel erg complex. Maar uiteindelijk overweegt nu de juichstemming, omdat we tot anderhalve week geleden nog niet eens wisten of we mochten.’ Emily Ansenk, voor het tweede jaar directeur van het Holland Festival, vertelt in deze Nerdpodcast  aan Marijn Lems en Wijbrand Schaap over deze 74ste editie, die eindelijk weer live events bevat. Er zijn wel hobbels. Zo moet je, als je meer voorstellingen bezoekt, best vaak testen op Corona, ook als je gevaccineerd bent. ‘Dat is een kleine ongemakkelijkheid die we het publiek liever niet zouden aandoen. Je moet nu vooraf lang een testlocatie in de RAI, of in een van de andere steden, maar veiligheid staat voorop.’ Het kan dus niet zoals in Vlaanderen, waar bij een testevent in het theater een test-tent voor de deur staat, vertelt Ansenk: ‘We kunnen daar een heel lange filosofische discussie over hebben, maar zo werkt het niet in Nederland. Als individuele instelling kun je zoiets niet veranderen. Ook al zijn we een redelijk geroot en belangrijk podiumkunstenfestival, dan nog zijn we eigenlijk maar een hele kleine speler. Je kan de regels niet veranderen naar je eigen kleine instelling toe.’ Invloed Eigenlijk klinkt dat best bescheiden voor een festival waar vroeger heel politiek en zakelijk Nederland voor uitliep. ‘Wat ik dit jaar geleerd heb is: maak je alleen zorgen over de dingen waar je wel invloed op hebt, en vooral geen zorgen over waar je geen invloed op hebt. Als kleine speler kun je de regels niet veranderen. We moeten allang blij zijn dat we live kunnen.’ Ook wanneer de regels worden versoepeld en er weer zonder testen gespeeld mag worden met een maximum van 30 personen per zaal, zal het Holland Festival niet meegaan. ‘Alles wat we hebben geprogrammeerd is gedaan, rekening houdend met de anderhalve meter. Dat kan nu nog niet zonder testen. Met maximaal dertig mensen in de zaal komt het niet uit. De kaartverkoop is daar ook op ingericht, en wat er ook door de politiek besloten wordt, we gaan dat niet aanpassen. Veel voorstellingen zijn al uitverkocht.’ Luister verder naar alles wat je altijd al wilde weten over deze editie van het Holland Festival.

Jeroen Bartelse is niet alleen directeur van TivoliVredenburg in Utrecht, de oud directeur van de Raad voor Cultuur is ook baas van de Taskforce die voor de culturele en creatieve sector de lobby voert voor steun aan de cultuur in tijden van Corona. Marijn Lems en Wijbrand Schaap blikken met hem terug op het eerste coronajaar, samengevat in een mooi boek dat uitgegeven wordt door TivoliVredenburg, maar we kijken ook hoe het nu verder moet, met de zzp'ers, en met de test samenleving. ´Er zitten terecht ethische en morele bezwaren aan de test-samenleving. Wij worstelen daar als taskforce ook mee. De wet is misschien wel nodig, maar we hebben ook hele grote zorgen. We zouden in de cultuursector open kunnen gaan zonder testen, omdat er hele goede, en bewezen veilige protocollen zijn. Het duurt veel te lang.’ ‘We zijn op dit moment weer aan het rekenen, net als in maart vorig jaar en de zomer, om in kaart tre brengen wat de schade is. Dat doen we om de minister duidelijk te maken wat de schade is. Uiteindelijk alle credits naar de minister, die het toch bvoor elkaar gekregen heeft. Of het genoeg is: het antwoord daarop is nee. Het is nog afwachten hoe snel mensen terug kunnen, en hoeveel mensen terugkomen.’ ‘Onze eerste zorg was ervoor te zorgen hoe de steun ook bij de zzp’ers terecht zou komen.  we gingen eerst uit van een trickle down effect: door het blijven verlenen van opdrachten aan kunstenaars en zzp’ers kon hun inkomen gegarandeerd worden. De volledige lockdown trok daar een streep doorheen en de generieke pakketten voor zelfstandigen die zijn heel mager. Je valt terug naar bijstandsniveau. Daar vallen klappen. Wat je nu ziet is dat de instellingen het redden. dat is heel belangrijk, want als die het niet redden klapt alles in een. Maar de artiesten en zelfstandigen zijn het kind van de rekening. Sommige makersregelingen werken, maar een deel van de sector is daar niet mee gered.’

'Waarom ik herdenk? Omdat ik zo bang ben voor wat er kan gebeuren als we vergeten.' Dat zei ik een paar weken geleden tegen mijn iPhone, betrekkelijk gelukkig, op mijn luie stoel in de zon in de achtertuin. Ik had een glas witte wijn onder handbereik en ik lag te genieten van de suburbane lente - een witte, tevreden man met gezin, buik en belang in zijn luie stoel, de achtertuin van zijn eigen huis in Utrecht. De buik was er trouwens al af, want het is me afgelopen maanden zelfs gelukt om de coronacrisis eraf te sporten. Ik was op mijn vierkante meter een vorst. Dat was voordat het CDA in Oegstgeest een 'Für Asylbewerber Verboten' uitvaardigde, voordat de bruinhemden van het FvD hun nieuwe 'grapje' in postervorm lanceerden en Baudet op de ophef reageerde met de tweet: '"Al decennia politiseren onze tegenstanders de Oorlog om massale immigratie, Europese machtsfantasieën en moderne kunst te pushen. Nu zeggen wij: zullen we op 5 mei ook even stilstaan bij de vrijheden die we in 2020/2021 zijn kwijtgeraakt? Dat zou niet mogen?" Kortom, het was voordat ik me realiseerde dat Bertrand Russel gelijk had toen hij zei: “The universe in unjust. The secret of happiness is to face the fact that the world is horrible, horrible, horrible. You must feel it deeply and not brush it aside. You must feel it here” - hitting his breast - "And then you can start feeling happy again." (Escape from God: The Use of Religion and Philosophy to Evade Responsibility). Daar wacht ik dan maar op. Verdomme.

We missen een boel cultuur in Nederland, want het land is cultureel nogal gesegregeerd. Dat vertelt actrice Samora Bergtop ons, en ze heeft er een overtuigend verhaal bij. Dus gaat het over kunstjournalistiek die te weinig kennis van en oog heeft voor al die cultuur die gemaakt wordt op plekken en door gemeenschappen waar de witte cultuurjournalist doorgaans niet komt of geen persberichten van krijgt. Hoe komen we van die segregatie af? We komen er niet helemaal uit, tijdens deze dikke drie kwartier, maar het levert wel interessante gezichtspunten op. En voldoende stof voor nieuwe gesprekken. 

Toen Jeffrey Meulman (52) in 2008 aantrad als directeur van het Theaterfestival, moest het publieksvriendelijker worden. In plaats van een presentatie van 'het meest belangwekkende theater' wilde het bestuur dat hem aanzocht een feest van het mooiste theater maken. Meulman ging aan het werk, met succes, maar het belangrijkste wat hij deed, was het oprichten van een 'fringe': een alternatief festival naast dat grote festival. Hij vertelt erover in deze podcast: 'Veel makers gingen te weinig uit van eigen kracht. Dat vond ik bij mijn aantreden als directeur van het Theaterfestival. In 2008 volgden makers de traditionele weg van werkplaats naar productiehuis, naar fonds. Wat ik wilde aanjagen was een eigen onafhankelijk circuit. Ik had niet voorzien dat het hele systeem van productiehuizen zou worden wegbezuinigd. Toen werd de fringe opeens noodzaak.'

Podiumpoëzie wordt doorgaans in Nederland minder hoog geacht dan geschreven poëzie. Terwijl podiumdichters juist zo sterk kunnen raken. Alleen tijdens de Nacht van de Poëzie, elk jaar in Utrecht, eren we de performers onder de poëten. Daarna zijn het weer de grapjassen die kunnen rijmen, waarvoor ze vaak versleten worden. Spoken Word, de aan de hiphop ontsproten podiumpoëzie, staat weer wat lager op de literaire Olympus. De verwarring in literair Nederland was dus groot toen Amanda Gorman, een Spoken Word-artist van net iets boven de twintig, vanaf het hoogste podium van de VS de hele wereld wist te beroeren. Gevraagd om een vertaling bood uitgever Meulenhoff aan om de internationaal gelauwerde literaire dichter Marieke Lucas Rijneveld met die klus te eren, ook al spreekt die nauwelijks engels en ontbreekt het hun aan ervaring als vertaler. Journalist en fashion activist Janice Deul vroeg zich in De Volkskrant af waarom er geen jonge, zwarte spoken word artist was gezocht voor de vertaling van het legendarische spoken word-gedicht The Hill We Climb van Amanda Gorman, uitgesproken bij de inauguratie van Joe Biden. Daarna brak een shitstorm los waarin geroepen werd dat het kennelijk een eis was dat mensen die iets niet meegemaakt hadden niet als vertaler konden optreden van iemand die iets meegemaakt had. Janice Deul schreef natuurlijk iets anders, maar op sociale media lees je niet de bron, alleen de reacties. Marijn Lems en Wijbrand Schaap kijken met Janice Deul terug op wat inmiddels een soort 'TranslationGate' is geworden. Alles blijkt, zoals altijd, veel genuanceerder te liggen, maar in een wereld die door cancel culture en racistische verkiezingswinst voor BBB, FvD, JA21 en PVV wordt bepaald, maken we liever van een redelijk verzoek een oorlogsverklaring. We spreken over de noodzaak van een ruimere blik in de literaire wereld, en minder angst voor het onbekende. Het is een aangenaam gesprek, met iemand die - na haar Volkskrant-artikel - wereldwijd gevraagd is voor interviews, maar in Nederlandse media genegeerd wordt. Daarom exclusief op Cultuurpers.

Hebben we een nieuwe taal nodig, en zijn we overgeleverd aan de gedachtenpolitie van de Code Diversitiet en Inclusie? Of is dat geen gedachtenpolitie en dreigt Wijbrand in een oude boze witte man te veranderen? Het blijft spannend. In deze podcast hebben we het dus over de door Mounir Samuel opgestelde ‘Handreiking’ voor inclusief taalgebruik voor de culturele sector. En het gaat ook over het boek 'Ik ga leven' van Lale Gül, wat voor nogal wat ophef zorgt. Niet dat we op alles een antwoord hebben, want daarvoor zijn we niet op aarde, maar het levert interessante gedachtes op. Wijbrand heeft het voor 80 procent gelezen en de discussie is vooral gevolgd door Marijn. Een licht ongemakkelijk gesprek levert dat op, en dat is fijn. Dit alles terwijl zich ook een crisis in de Tweede Kamer afspeelde, en dan gaat het over een premier die geen bronnen wil prijsgeven en een Tweede Kamer. Wat een toestanden. Luister maar.

Is er wel iets algemeens te zeggen over een kunstwerk? Zien we wel hetzelfde en is het geven van een betekenis door een journalist niet ook een daad van uitsluiting voor degene die er anders over denkt? Vragen waar je in het vak van kunstjournalistiek eigenlijk elke dag wel te maken hebt. Marijn Lems (NRC/Theaterkrant) en Wijbrand Schaap (Cultuurpers) graven in hun eigen werk om antwoorden te vinden. Onderwijl moet Wijbrand toegeven dat hij indertijd, jaren geleden, de enige recensent was die het stuk ‘Gif’ van Lot Vekemans niet goed vond, terwijl het inmidddels een wereldwijde hit is geworden. Wijbrand had daar persoonlijke redenen voor, die hij in deze podcast uit de doeken doet. Marijn Lems heeft het later nog over echtscheidingen en game-reviews, en we hebben het over scholieren die weer heel andere problemen hebben in deze populistische tijden. Hij komt nmet bij Casper Vandeputte vandaan, die daar in Den Haag een voorstelling over maakte. Deze podcast moet je dus luisteren als je van kunst houdt, maar ook als je kunst vreselijk vindt. Het essay waar we het ook over hebben, geschreven door Thomas Huut, vind je hier: Wat kunst voor het leven kan betekenen

Haar partij mag dan de grootste verliezer van de kamerverkiezingen zijn, Melody Deldjou Fard zit niet bij de pakken neer. Nou is dat een beetje het standaard-antwoord van politici als ze een nederlaag te verwerken hebben, maar het enthousiasme van Melody overtuigt. We hebben haar uitgenodigd voor de podcast, omdat ze medewerker is geweest aan Cultuurpers, voor ze zich in de politiek stortte. En omdat ze een goed verhaal heeft in een partij die qua cultuurpolitiek nog wel iets aan de profilering kan doen. We hebben het dus over GroenLinks in de zevende aflevering van de Nerdpodcast. Marijn Lems (die geen GroenLinks stemde) en ondergetekende, die dat dus wel deed, vragen aan Melody met welk verhaal GroenLinks wél een potje had kunnen breken, en vooral: wat moet er met de cultuur gebeuren? En moet Klassiek Links zichzelf niet eens goed heruitvinden? Genoeg stof voor drie kwartier, waarin Deldjou Fard ons uitlegt hoe het anders zou moeten. En omdat de verkiezingen voorlopig even van de baan zijn, hebben we vanaf nu alle tijd om te checken of dat ook gaat lukken.

Laatst las ik hoe een millennial de striptekenaar Peter de Wit (bouwjaar 1958) voor ‘dinosaurus’ uitmaakte vanwege een hem onwelgevallig grapje. Het grapje gaat zo: een vrouw komt blij binnen bij de psychiater Sigmund en vertelt dat zij het gedicht The hill we climb mag vertalen omdat ze vrouw, zwart, jong én spoken word artist is. Sigmund feliciteert haar en vraagt hoe ze het aan gaat pakken. Antwoord, tevens clou van het stripje: ‘Ik gooi het door Google translate.’ ‘Mja.’ doceerde de millennial, ‘Ik weet niet of ik dit nou wel zo'n geslaagd grapje vind. Die hele discussie vaart niet wel bij allerlei kort-door-de-bocht opmerkingen. En al helemaal niet van dinosaurussen als Peter de Wit.’ Het was min of meer mijn eigen schuld dat deze reactie bestond, want ik had het stripje zelf uit de krant geknipt en op Facebook gezet. ‘Het is een cartoon,’ schreef ik terug. ‘Een getekend grapje. Je weet wel, van die dingen die leuk bedoeld zijn, waarvoor sommige tekenaars zijn kapotgeschoten door gehersenspoelde extremisten bij wie elk gevoel voor humor en verbeeldingskracht tot moes is geslagen met de kolf van een Kalasjnikov.’ Die zinnen haalde ik maar weg. Ik zit ergens tussen dinosaurussen en millennials in, ik begin langzaam maar zeker te leren wanneer ik beter mijn innerlijke Freek de Jonge de mond kan snoeren en iets in de tuin gaan doen. Bovendien bedoelde deze millennial het helemaal niet zo kwaad. Hij wilde alleen maar, even humorloos als genuanceerd, een discussie voortzetten waarachter het stripje van Peter de Wit wat mij betreft een relativerende punt was. Tijdens een middagdutje – wij jong-bejaarden moeten veel slapen – droomde ik dat ik Peter de Wit tegenkwam in de Albert Heijn – wij droegen allebei witte pakken en zwarte mondkapjes. Ik vroeg de striptekenaar wat hij ervan vond. ‘Mja,’ zei de striptekenaar, die trouwens een lange reptielenstaart bleek te hebben: ‘Als ik een millenial zie denk ik altijd aan verrassingseieren van chocola. Best lekker, maar op elkaar gesmolten als twee Maagdenburger halve bollen. Ze vinden allemaal dat ze iets unieks en enigs in zich dragen. Dat is ook zo. Maar als het tevoorschijn komt is het altijd weer van plastic.’

Marijn (NRC/Theaterkrant) en Wijbrand (Cultuurpers) verschillen nogal eens van mening en dat is aanleiding voor weer een leuke podcast over hoe je professioneel naar theater kunt kijken. Dit keer had Wijbrand zich opgewonden over het feit dat stand-up filosofe Laura van Dolron een stuk speelde voor steeds twee genodigden, professionals meestal, en dat die dan hele krantenpagina's volschreven over dat unieke gebeuren, terwijl zo weinig mensen het zelf mee kunnen maken. Wijbrand voelde zich ook buitengesloten. Laura weet een en ander aardig uit te leggen, en dan blijken Marijn en Wijbrand het eigenlijk toch aardig eens dat zoiets gewoon kan: een voorstelling try-outen voor twee, en dat er mischien wel helemaal niet zoveel verschil is met een voorstelling voor een volle zaal. En dat ze Emilio Guzman speciaal vanwege zijn natte ogen naast Hein Janssen had gezet. Kunnen ze dan nergens ruzie over krijgen? Niet echt blijkt. Het andere item gaat over Red Light, waarvan alleen Wijbrand één aflevering heeft gezien. Maar het gaat ook niet direct over de serie van Esther Gerritsen, Halina Reijn en Carice van Houten, als wel over de vraag of je kunt worden afgerekend op de inhoud, wanneer je zelf stelt dat je - op basis van research - een zo volledig mogelijk beeld van je onderwerp (dit keer de ereld van de sekswerkers) schetst. Opnieuw weet Laura van Dolron de heren weer alle hoeken van de kamer te tonen, en is aan het eind iedereen gelukkig. We hebben nog niet gehuild, maar dat komt vast wel, in één van de volgende afleveringen.

Big Mouth Billy Bass is een grootbekforelbaars van kunststof die aan een plank is bevestigd. Als er iemand in de buurt komt – of op een knopje drukt – barst de vis uit in een gruizige vertolking van een voorgeprogrammeerd liedje, meestal ‘Take me to the river’ van Al Green. Bij de refreinregel komt de kop los van het plankje en richt de vis zich rechtstreeks tot de luisteraar. Er zijn Youtubefilmpjes van. Stommer kan het niet. Maar populair is het gadget wel – Al Green schijnt al decennia lang leuk te verdienen aan de royalty’s.

Deze aflevering, nummer 5 alweer in een steeds beter beluisterde podcastserie, gaat het over de toekomst van het theater. Een toekomst na Corona, natuurlijk, maar ook de toekomst zoals sommige theatermakers en -journalisten die zich dromen. Marijn Lems (NRC) en Wijbrand Schaap (Cultuurpers) praten bijvoorbeeld over Milo Rau, de spraakmakende artistiek leider van NTGent (België). Die kwam een paar jaar geleden binnen bij de zuiderburen met een heus manifest. Zo’n manifest, dat hadden we alweer een tijdje niet gezien, en Marijn praat je bij over wat we daarmee aanmoeten. In een recent interview zegt Rau bijvoorbeeld ook dat wat hem betreft critici aan de regietafel van het theater moeten aanschuiven. Wat vinden we daarvan? Luister en huiver. Want het gaat natuurlijk ook over de macht van de criticus. En over theater na corona. Want daar is een hoop over te zeggen.

De beste kunstwerken zijn mislukt, en het is aan het publiek om er een betekenis aan te geven, waar de kunstenaar geen controle over heeft, betoogde cabaretier Micha Wertheim onlangs in een essay voor De Correspondent. Dat vonden we een goed onderwerp voor onze vierde nerdpodcast. Marijn Lems (NRC,Theaterkrant) botst wel eens met mensen die hem in zijn recensies te veel op de morele kant van het kunstwerk vinden ingaan. Ondergetekende heeft over dat morele oordeel ook zo zijn twijfels. Grappig genoeg mengt Micha Wertheim zich op zeker moment in het gesprek en dat komt de levendigheid bepaald ten goede. Niet helemaal toevallig is Wertheim een deskundige op het gebied van kunst, betekenis en moraal, en daarom is het prachtig dat hij er tussen de voorbereidingen voor zijn niet-te-missen show Niemand Anders (er zijn nog kaarten) tijd voor vond om met Marijn in discussie te gaan. Hij beschouwt moraal niet als een onderwerp voor kunstkritiek. 'Het probleem is natuurlijk wel dat heel veel kunstenaars zelf over moraal beginnen. Het is dus niet alleen de schuld van critici dat het gesprek over kunst die kant op gaat. Ik neem dat de kunstenaars ook kwalijk.'

Vandaag hebben we het over jeugdtheater. Een genre waarmee ik zelf ooit, in 1994, voor het eerst kennismaakte dankzij ‘Mirad, een jongen uit Bosnië’ van Ad de Bont, gespeeld door Theatergroep Wederzijds. Marijn Lems kreeg zijn liefde voor jeugdtheater mee van zijn moeder, net als zijn vader bibliothecaris in Tilburg. Waar we het over eens zijn, in deze podcast, de derde alweer in een ongoing serie, is dat jeugdtheater, en dan het soort dat schoolvoorstellingen brengt dankzij subsidie van de overheid, vaak veel beter weet aan te sluiten bij het publiek dan theater dat gemaakt wordt voor volwassenen. Hoe dat nou precies komt, daar gaan we naar op zoek, en dus bellen we ook even met collega Henri Drost, jeugdtheaterspecialist sinds hij zelf kinderen kreeg. Nu werkt hij voor de Raad voor Cultuur, en dat zou zomaar goed nieuws kunnen betekenen voor het theater dat voor mensen vanaf een zekere leeftijd gemaakt wordt. Ik zelf vond mijn liefde voor theater, na acht jaar Theaterwetenschap studeren, terug bij het jeugdtheater. Alledrie - Marijn en Henri zijn het eens - vinden we dat meer volwassenen de drempel van het jeugdtheater over zouden moeten durven gaan. Of makers van volwassenentheater misschien ook wat vaker naar het jeugdtheater zouden moeten kijken als iets om van te leren, daarover hebben we het (nog) niet gehad. Luister hier naar deel drie van onze serie. En vergeet niet te doneren op https://cultureelpersbureau.nl/doneren/

Critici hebben standaard een andere mening dan het gemiddelde publiek. Dat blijkt volgens  Marijn Lems, theaterjournalist bij NRC en Theaterkrant, uit onderzoek. Reden voor ons om daar eens nader op in te gaan in de Cultuurpers Nerd-Podcast over de diepere details van het vak van kunstjournalist. Opnieuw drie kwartier voor anekdotes en spannende onthullingen over het priveleven van de recensent.

Het schmiert. Het rammelt. Het staat in Brabant. En mijn naam staat eronder, met ‘vrij naar’ als schaamlap ervoor.

Meer dan 1500 uur bracht theaterrecensent Marijn Lems vorig jaar door in theaters, voor de tv en, vooral ook, met games. Dat is veel tijd en dat roept vragen op. Vragen vooral hoe je als journalist je tijd inricht, en hoe je die verdeelt tussen kunst kijken voor werk en wat we dan maar ‘gewoon leven’ zullen noemen. Daarover gaat deze podcast, een kleine drie kwartier lang.

Elke schrijver droomt ervan om vertaald te worden. In het Engels (wereldtaal), Chinees (grote afzetmarkt) of desnoods in het IJslands (altijd al op vakantie naartoe willen gaan). Soms is het nodig die droom een handje te helpen.

Moniek Merkx neemt op 3 februari van dit jaar afscheid als directeur van Maas Theater&Dans. Ze was in 2013 mede-oprichter van dit Rotterdamse gezelschap dat theater maakt voor mensen van klein tot groot. Een gedwongen fusie met twee andere jeugdtheaterhuizen uit de Maasstad ontwikkelde zich onder haar leiding tot een van de succesvolste en interessantste theatergroepen van ons land. In onze podcast praat ik een uur met haar over hoe dat zo gekomen is. Over haar leiderschap zegt ze bijvoorbeeld: ‘We maken allemaal theater voor de jeugd, dus ons publiek komt overeen. We moeten dus ons eigen artistieke ego niet teveel in het middelpunt van de tafel leggen. Dat heeft geholpen. Met name door niet de hele tijd over onszelf te praten, maar de hogere doelen voor ogen te houden, is het uiteindelijk gelukt.’ Niet bang zijn, helpt ook: ‘Ik heb altijd gedurfd stevige types naast me te hebben. Dat heeft centraal gestaan bij mij. Als je hier leiding wilt geven moet je openstaan voor veel ontmoetingen.’ 

Het begint nu toch echt iets met mij te worden,’ dicht Vrouwkje Tuinman met gezonde zelfironie in de bundel Lijfrente. In haar geval kun je dat wel zeggen – Lijfrente won vorig jaar de Grote Poëzieprijs. Het is een mooie regel, zeer geschikt om te pas en te onpas voor je uit te prevelen. Te onpas is het leukst: je jaarlijkse leenrechtvergoeding blijkt genoeg voor een halve cappuccino, in de kleedkamer liggen maar liefst twéé minimarsjes in een grote fruitschaal op je te wachten, de plaatselijke beroemdheid is voor de pauze zó ruim over zijn tijd heen gewalst dat de organisatie een minuut voor jouw optreden vraagt of je het ook in de helft van de tijd klaarspeelt. Een paar weken geleden werd me gevraagd of ik een top drie van dichtbundels uit vorig jaar wilde maken voor het onvolprezen tijdschrift Awater. Alle medewerkers aan het blad doen dat, en zo krijg je een leuk jaaroverzicht. Het begint nu toch echt iets met mij te worden, dacht ik. Er wordt mij zelden gevraagd om ergens een top drie van te maken. Tot nu toe schreef ik één literaire recensie in mijn leven, in het verenigingsblaadje van mijn studie Algemene Letteren, over het eigen beheer-debuut van een medestudent. Ik vond mezelf heel wat op mijn negentiende, dus het werd een hooghartig afkraakstukje. Mijn jaargenoten reageerden tot mijn verrassing allemaal hetzelfde: wat heb je zelf eigenlijk neergezet om een medestudent neer te halen? Ik sputterde en mompelde nog wat, maar het antwoord was wel duidelijk. Zo ging er godzijdank een literair recensent aan mij verloren. Een paar dagen lang brak ik me het hoofd over mijn top drie. Hoe maak je zo’n keuze, waarom, en wat druk je ermee uit? Je belezenheid, je non-conformisme, je neiging tot nepotisme of lippendienst? Verlegen leverde ik mijn lijstje in. Er staan twee debuten op waar ik van heb genoten. Plus een persoonlijke favoriet waarvan ik bang ben dat anderen hem vergeten, die ik ook een beetje koos om de dichter te bedanken voor een ander boek. Verder slaat het natuurlijk nergens op, zo’n verzameling van lijstjes. We zeggen iets over onszelf, niet over de poëzie. Waarschijnlijk denken er straks drie dichters, als ze mijn keuze te zien krijgen, hetzelfde: ‘Het begint nu toch echt iets met mij…’

Lees het hele verhaal op onze site: 

Leiderschap is niet vanzelfsprekend, al lijkt het soms wel zo te zijn. Na een zeker aantal dienstjaren, of een paar leuke succesproducten, klim je omhoog en ga je leiding geven. Het is echter niet altijd gezegd dat je voor dat leidinggeven ook in de wieg gelegd bent. Voorbeelden te over van hoe het niet werkt. Van mensen die de leiding namen of kregen zonder dat ze die hadden. Of die leiding hadden maar niet kregen, of kregen maar niet namen. Dat geldt ook in de kunst. Daar heb je zakelijk leiders en artistiek leiders, en die rollen spreken lang niet altijd vanzelf. Daarom heeft de Universiteit Utrecht het in 2013 ontwikkelde programma Leiderschap in Cultuur (LinC) nu ook uitgebreid met een speciaal programma voor artistiek leiders. Daar doen ook de mensen van mediastudies en filosofie aan mee, en het belooft pittig te worden. Podcast In deze podcast praat ik met Marjolein Verhallen en Paul Adriaanse van Bestuurskunde, Nanna Verhoef van Media en Iris van der Tuin van Filosofie, en artistiek leiders Lars Ebert en Jente Hoogeveen over wat dat nou is: leiderschap. En we hebben het over hoe je dat kunt leren. De uitkomst zal menig mens verrassen: leiderschap begint bij jezelf. Zoals de oude grieken al zeiden: ‘Ken Uzelve’ en Rousseau dat uitbreidde tot: ‘wie zichzelf niet beheerst die beheersen anderen.’ Het programma, dat bestaat uit een zestal ‘labs’ of masterclasses, begint bij zelfkennis, en leidt via een stuk of vier dimensies (Waar sta je, waar ga je, wie staan er om je heen en wat is je echte doel?) tot nog veel meer zelfkennis, waarna je - geloof me, ik deed het programma in een iets andere vorm ook - beter in de wereld staat. Maar je moet het vooral zelf checken. En onderweg leer een nieuwe taal, zoals je kunt horen in deze buitengewoon boeiende podcast. [service title="Goed om te weten" icon="https://cultureelpersbureau.nl/wp-content/uploads/2018/01/dodobird1transappletouch.png"] Er is nog plaats, aanmelden kan via de website: leiderschapincultuur.nl[/service]

In deze podcast praat ik met componist Anthony Fiumara en sopraan Marene Elgershuizen over hun project 'Splendid Isolation'. Een concert  waarin het veelbeesproken 2e vioolkwartet van Schönberg wordt gebracht in combinatie met een nieuw werk van Fiumara op gfedichten van Emily Dickinson. Centraal staat de sopraan Marene Elgershuizen, die het project bedacht om uit de impasse van de covidcrisis te komen. 

Het Nederlandse theater bloeit, ondanks verwoede pogingen van diverse Kabinetten-Rutte om het ten onder te laten gaan. En ook al is er daardoor altijd geld tekort: er wordt heel veel nieuw theater gemaakt. Meer dan ooit, zelfs. Maar. Er is wel een maar. Want dat nieuwgemaakte theater beklijft niet. Meer dan een video blijft er vaak niet van over. En zelfs dan. De teksten – eeuwenlang de beste manier om theater te bewaren voor het nageslacht – verdwijnen. Terwijl het zo leuk is om toneelteksten te lezen. Theaterboekhandel In deze podcast praat ik erover met Rob van der Zalm van de Universiteit van Amsterdam en Marlies Oele, eigenaar-directeur van de uitgeverij International Film&Theatre Books.  Lees het hele verhaal op Cultuurpers

Toen ik een jaar of twaalf was demonstreerde ik met mijn moeder mee tegen de weg door Amelisweerd. Het was een gelukzalige ervaring om door de stad te lopen tussen al die mensen. Een demonstratie is een goed middel tegen eenzaamheid. Het is prettig om een tijdje dezelfde kant op te lopen met onbekenden die allemaal ergens voor of tegen zijn, net als jij – een soort analoge Facebookbubbel avant la lettre. Lees het hele verhaal op Cultureel Persbureau

Ik begon met uitzendwerk in een tijd dat je enigszins de lullo was als je studeerde of net gestudeerd had, omdat de corpsballenimitatie van Jiskefet zo ongekend populair was. Een gangbare begroeting onder vaste medewerkers die leuk wilden zijn was dan ook ‘Hé lul! Geneukt?’ Wie erachter kwam dat ik gedichten schreef, voegde daar meestal aan toe: ‘Hoe gaat het met je bóek, man?’ lees verder op: https://cultureelpersbureau.nl/2020/11/alles-moet-eerst-verkeerd/ en doneer!

Iedereen zit thuis. De meeste criminelen ook. Dat merk je vooral digitaal. Een half jaar geleden kwam de stroom van spam op gang: van brutale tot bijna aandoenlijke afpersingspogingen, de abstracte poëzie van automatisch vertaalde alarmberichten en klunzig gehengel naar bankgegevens. Voor dat soort berichten ben ik niet zo bang. Ik ben dichter. Ik ben al gewend om te lezen onder het bekende motto van Martinus Nijhoff: ‘Lees maar, er niet staat wat er staat.’ Wat er wel staat, moet worden gewantrouwd op alle mogelijke manieren, omdat alleen die leeshouding een lezer naar het wonder van de poëzie kan brengen – en uit de klauwen van cybercriminelen houden. Bovendien ben ik vijftig. Ik weet niet zeker of die leeftijd er iets mee te maken heeft, maar ik leef veel meer in de tastbare wereld dan iemand van 25. Ik heb al dat spul waar we inmiddels de godganse dag op lopen te kijken, drukken en wrijven, nog zien komen. Natuurlijk, in de echte wereld bevindt zich een tweede, virtuele realiteit, zo veelvormig, fijnmazig, diep en vertakt dat je nauwelijks nog aan echt leven toekomt als je erin duikt, maar die tweede wereld neem ik over het algemeen toch net iets minder serieus. In tegenstelling tot de eerste realiteit kan ik haar uitzetten, ook al doe ik dat te weinig. En al weet ik dat je ook in de tweede realiteit allerlei dingen kan doen en laten met ernstige gevolgen in de eerste, ik moet het toch altijd nog maar zien. Des te stommer is wat me deze week overkwam: er stond een monteur voor de deur die zich achteraf wat vreemd gedroeg. Het vreemdste was dat hij zo ongeveer met zijn neus tegen de voordeur stond toen ik opendeed. Sinds maart dit jaar doet niemand dat meer. Iedereen die iets van je moet belt aan en deinst dan anderhalve meter terug. Sommigen rollen er voor de zekerheid een matje bij uit, zodat ze niet per ongeluk te dichtbij staan. Deze jongeman meldde dat hij de watermeter even moest bekijken namens Vitens. Nu is die bij ons in de hal, dus hij kon zo de kruipruimte in. Hij kwam weer tevoorschijn, bedankte me vriendelijk en vertrok. ‘Dit klopt niet,’ zei mijn vrouw, en ze sloeg aan het bellen. Natuurlijk had ze gelijk: bij Vitens wisten ze van niets. Ik had totaal argeloos een oplichter binnengelaten die vrolijk even kwam kijken hoe het met onze sloten gesteld was en wat er zoal te halen viel. Door zijn smoes was hij toevallig niet verder gekomen dan een hal met een idioot erin die bereid is om elke lulsmoes te geloven, als hij maar wordt verteld door iemand van vlees en bloed.

Kunst inzetten om het elan van een stadswijk te verhogen. Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam opende zaterdag een installatie van kunstenaarsgroep Powerboat die iets moois kon toevoegen aan Rotterdam Alexanderpolder. Ze kwamen met een wolk waaruit het regent, en iedereen is er trots op.

Wie nu geen huis heeft, bouwt het ook niet meer, wist  Rilke al. Het virus trekt een duidelijke scheidslijn tussen hen die de  liefde vonden en zij die nog op zoek zijn. Het vasthouden van liefde is  in deze tijd een krampachtige kwestie. Wie uit elkaar gaat, gesteld dat  men al samenwoonde, al dan niet met kinderen en/of huisdieren die ook  nergens om hebben gevraagd, moet verhuizen – en probeer bijvoorbeeld  maar eens een wasmachine te verplaatsen in de anderhalve  meter-samenleving.

Mijn mondkapje is niet-medisch. Dat vind ik een prettig idee. Want daardoor zorgt mijn mondkapje voor een vals gevoel van veiligheid. En als ik een vals gevoel van veiligheid heb, ben ik veel beter op mijn hoede dan bij echte veiligheid.

Als kind speelde ik jarenlang matig piano op een grote, afgeragde Kaps uit Dresden. Het instrument ontviel me toen ik ging studeren, want het bleek onmogelijk om het ding in mijn eerste zelfstandige woning, een van de HAT-eenheden in het pand Boekhoven aan de Breedstraat, de trap op te krijgen. De piano werd verkocht aan de moeder van een ex-vriendin. Af en toe liep ik daar nog wel eens binnen om te kijken hoe het met mijn oude piano ging, maar uiteindelijk verhuisde iedereen overal heen en de piano schoof verder bij me vandaan door de tijd naar plaatsen waar ik geen vermoeden van heb. Kijk verder op: https://wp.me/p3yKke-hkV

Het beste boek dat ik ken heet Arthur, koning voor eens en ooit. Dat wil zeggen, zo heet het als je de nieuwste vertaling door Jolande van der Klis aanschaft. Alles wat je over de wereld moet weten staat in dit boek. Het begint als een kinderboek – ik begon het ook te lezen toen ik nog een jongen was – waarin Arthur door Merlijn in allerlei dieren wordt veranderd bij wijze van voorbereiding op het koningschap. Daarna wordt het al snel ingewikkelder en grimmiger, en aan het einde van het vierde deel, als Arthurs heerschappij aan flarden wordt geschoten door zijn bastaardzoon en zijn tragische driehoeksverhouding met Lancelot en Guinevere breed is uitgemeten, is alle jongensachtigheid verdwenen, behalve in de onverwoestbaar vitale verteltrant.

De 94-jarige Jan Hoek uit Rotterdam schreef een brief aan de jeugd die iedereen inmiddels wel zal hebben gelezen – sinds dat touwtje uit de brievenbus van Terlouw is er niet meer zoveel aandacht geweest voor een boodschap van een mens op leeftijd.

'Voor Indische Nederlanders is 15 augustus zeker geen bevrijdingsdag', verklaart toneelschrijver Bo Tarenskeen. De laatste dag van het alternatieve Festival Boulevard in Den Bosch, Afzender Boulevard, valt samen met de herdenking van de capitulatie van Japan op 15 mei 1945. Nederlands Indië, de kolonie die  door ons land eeuwenlang was uitgebuit, was ook bevrijd van de Japanners, maar het einde van de oorlog betekende ook het begin van het einde van 'onze' koloniale overheersing van het huidige Indonesië. 'Er zijn bijna anderhalf tot twee miljoen mensen in Nederland met wortels in Indonesië of de Molukken, dus het is wel een vreemd dat deze herdenking zo veel minder in de belangstelling staat als vier en vijf mei.' Aan het woord is Vincent Wijlhuizen, die namens Boulevard coördinator is van het programma dat rondom de 75ste Indië Herdenking wordt gehouden. Naast Bo Tarenskeen, van wie eigenlijk dit jaar een toneelstuk over de verwerking van het indische verleden in première had moeten gaan, werkt ook Romy Roelofsen aan een productie over ons Indische verleden. Zij voert de redactie over een zestal podcasts met Indische verhalen, die tijdens 'Afzender Boulevard' worden uitgebracht.

'Veel theaters halen nu stoelen weg. In een zaal waar normaal 200 mensen kunnen, staan dan nog 30 stoelen. Wij zijn nieuwe plekken, nieuwe opstellingen gaan onderzoeken.' Festivaldirecteur Viktorien van Hulst presenteert deze zomer, vanaf 5 augustus, een totaal ander Theaterfestival Boulevard. Niet online, zoals veel anderen, maar live. Al wordt het iets heel anders dan normaal: 'We presenteren nu heel veel werk waar je individueel ontvangen wordt, of in familieverband, zodat je met je eigen huishouden een kunstwerk kunt bezoeken. We bedachten ook dat het goed was als makers het publiek zouden opzoeken, in plaats van omgekeerd, dus dat iedereen op hetzelfde tijdstip op dezelfde plaats zou moeten zijn.' Het bedenken van een nieuw, coronaproof Boulevard begon dus al al vroeg? 'Vanaf 12 maart zijn we begonnen met afschalen. Maar dat vonden we al snel te negatief gedacht. In plaats van te kijken naar wat er niet kon, zijn we ons gaan richten op wat er wél kon. Toen in april duidelijk werd dat alle festivals en evenementen in hun huidige vorm waren afgelast, waren we ook soort van opgelucht. We bedachten: niemand verwacht nog een festival, dus laten we nu alleen nog maar doen wat we kunnen doen, wat we willen doen, waar behoefte aan is bij de makers en waar behoefte aan is in de stad. In de maanden na eind april, toen Nederland steeds meer open ging, hebben we dat kleinschalige langzaam maar zeker uit de titels gehaald. We zijn nu een vrij groot programma aan het opzetten van heel veel live ontmoetingen in en rond de binnenstad van Den Bosch.'

In de tweede helft van de jaren tachtig, toen Wim Deetman nog een kaassoufflé was en veel Utrechters van mijn leeftijd klettervestjes met gebroken geweertjes droegen, was het heel eenvoudig om te weten waar je tegen was. Dat kwam door een paar heldere uitgangspunten: iedereen die rechts was, was slecht. Christenen waren dom, hypocriet en eng. Iedereen die vastgoed verhuurde was een uitzuiger. Bezit was diefstal. Alles wat je deed, tot de dingen die je naliet aan toe, was een daad van verzet. Een uitkering genieten was geen profiteren, maar het systeem geld afhandig maken. Zelf boeken en platen maken was geen hobbyisme, maar een protest tegen uitgeverijen en platenmaatschappijen. Succes was een voetval voor de commercie. Bij verkiezingen gaan stemmen was conformisme. Zelfs je gitaar stemmen was enigszins verdacht – streven naar harmonie was iets voor hippies, en zelfs 'fascist' was een minder erg scheldwoord dan dat.

Illusionary Rockaz Company zou dit voorjaar met een nieuw werk van Shailesh Bahoran uitkomen. Voor het eerst in twee jaar een nieuwe productie, na een tijd waarin de Utrechtse choreograaf voortdurend in de prijzen viel. En toen brak Corona uit. Voor Shai reden om even pas op de plaats te maken: 'Voor Shakti, de voorstelling die er nu aankomt, moeten de repetities nog beginnen. [Er mocht tot 1 juli niet gerepeteerd worden om veiligheidsredenen, red.]’ ‘Toen we het plan moesten aanpassen op de anderhalve meter, hebben we eerst beschreven dat het nu ook gaat over het ontdekken van een manier om zo'n voorstelling in tijden van Corona te maken. Er worden nu immers allemaal eisen gesteld, die niet aan je artistieke visie gelinkt zijn. We mogen gelukkig wel weer contact met elkaar maken.'

Ruim zeven jaar geleden begon ik als huisdichter bij de Late Night Show van Sven Ratzke in de Blauwe Zaal van Utrecht. Het was een bijzondere tijd. Niet voor Sven, die is waarschijnlijk al zingend en in designerkleding ter wereld gekomen door een gordijn van pauwenveren en imitatiehermelijnenbont. Voor hem was de broeierige, permanent ramvol uitverkochte nachtclub-voorstelling gesneden koek. Voor mij was alles nieuw, want mijn vrouw was net zwanger van onze eerste dochter.

Krap drie weken was ze aan de slag toen de coronapandemie en de lockdown kwamen. Voor Halima el Ghamarti, die medio februari begon als directeur van het Jongeren Cultuurhuis Kanaleneiland en Overvecht, is er dus geen ander normaal dan het nieuwe normaal: werken vanuit huis, en dat met een organisatie die vooral bedoeld is om jongeren in Utrecht met elkaar aan de kunst te krijgen. Toch was niet alles negatief aan corona, blijkt. 'Ik was eerst vooral in shock en daarna vooral aan het uitzoeken hoe we nu verder konden gaan. Ik moest in de eerste week vooral mijn team en de gemeente duidelijk maken hoe de kaders lagen.' Normaal - zeg maar: dat wat Halima el Ghamarti niet echt meemaakte - zouden de ochtenden gevuld zijn met werkbesprekingen, terwijl in de middag de cultuurcoaches druk met creatieve jongeren uit de wijk aan het werk zouden zijn in de studio's van het complex. 'Beats maken, opnames online zetten, inspiratie opdoen. Theatergroepjes die community theater maken van dingen die ze hebben meegemaakt.' Maar ook maken ze in het Jongeren Cultuurhuis enorm veel plannen, met de jongeren zelf, of met culturele partners uit de stad en de rest van het land. Dan moet het opeens enorm stil zijn, na zo'n lockdown.

Een schoolvriend was bergbeklimmer. Hij kon het goed, hij deed in vakanties nooit iets anders. De schoolvriend was lang en zo sterk dat hij zichzelf aan één vinger omhoog kon trekken. Op de eerste dag na de herfstvakantie vertelde hij dat een andere klimmer van zijn groep onder zijn ogen was doodgevallen. Als ik het me goed herinner leefde hij nog een klein beetje na de val, maar was er geen redden meer aan. Bij de volgende vakantie ging mijn vriend opnieuw klimmen. ‘Waarom wil je in godsnaam wéér zo’n berg op?’ vroeg ik.

Direct nadat de lockdown in maart 2020 werd afgekondigd ging Vincent Wijlhuizen, mede-oprichter (samen met Annette van Zwol en Ieme Soes) en directeur van het What you See Festival, aan de slag om alternatieven te bedenken voor het festival dat in het najaar plaatsvindt. ‘We hebben verschillende plannen gemaakt. We hadden al een gewoon plan, dat naar alle fondsen gegaan is, maar in maart kwamen we er al vrij snel achter dat het niet ging werken. Nu is er een plan waarin alles coronaproof is. Dus gaan we door.' Luister hier naar het interview, opgenomen in de anderhalvemeterversie van Het Gegeven Paard. NB: Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

Ze zijn voor het eerst sinds de lockdown op 13 maart weer gedrieën op het kantoor bij elkaar. Het interview, waarin directeur Emily Ansenk, muziekprogrammeur Jochem Valkenburg en theaterprogrammeur Annemiek Keurentjes  de balans opmaken van de eerste - en hopelijk enige - online editie van 's lands meest prestigieuze podiumkunstenfestival, vindt een dag na de afsluiting plaats. Er was geen afterparty voor de medewerkers, geen terugblik op feestelijke avonden in Carré, de Stadsschouwburg of het Concertgebouw. En Annemiek Keurentjes en Jochem Valkenburg zaten de volgende ochtend ook niet in de trein op weg naar een voorstelling die ze voor volgend jaar wilden boeken. Podcast Alles is anders, deze editie. We praten erover en ze vertellen wat ze geleerd hebben, en wat ze - eventueel - meenemen naar volgende edities. Wat ze in ieder geval mee gaan nemen? 'De Podcast die we samen met de Groene Amsterdammer maakte was de perfecte sfeerinleiding op het festival. Daar gaan we zeker volgend jaar mee door.' Daarom nu, in een iets prinitivere setting, geluid (dat we dan maar en podcast noemen, maar vooral een registratie is: het gesprek in een stil kantoor van het Holland Festival. Met 8D effect, dat wel. Sort of.

'Het spontane aanwaaien zit er even niet in. Als je bij ons binnenkomt wordt je al gelijk geconfronteerd met alle veiligheidsmaatregelen die we getroffen hebben. Er hangen enorme schermen om de bezoekersstromen te scheiden. Er is een kans dat je dit keer niet verdwaalt in ons museum want er zijn allemaal stickers op de vloer.' Bart Rutten, artistiek directeur van het Utrechtse Centraal Museum is opvallend goed geluimd. Het museum is weer open, en dat voelt goed: 'Maar laten we ook eerlijk zijn, het varieert nogal met de drukte. De zondag is altijd wat drukker, maar wie vroeger een hekel had aan al die grote groepen in  het museum, moet nu echt zijn kans grijpen. Sommigen spreken van een ouderwetse luxe, uit de tijd dat we nog niet zo publieksgericht waren en het nog een kleine uitverkoren groep was die het museum bezocht.' Je zou het bijna alweer vergeten, de stille straten, de gesloten kunstgebouwen, nu iedereen weer de kans heeft om zich aan al dat moois te laven. Toch is het leven nog niet normaal. Het kantoorpersoneel werkt nog gewoon vanuit huis, bijvoorbeeld. Hoe was het leven voor Rutten, tijdens de smart lockdown?

Wat een soul zit er in het spel, de presence en de uitstraling vam Lucie Horsch. In haar dankwoord trok ze fel van leer tegen de vaderlandse cultuurpolitiek. Met dezelfde passie leidde ze daarna het bedreigde orkest van de 18e eeuw naar een zeldzaam gloedvol hoogtepunt. Luister hier naar de speech van Emily Ansenk, gevolgd door de uitreiking door Ingrid van Engelshoven, met als klap op de vuurpijl de speech van Lucie Horsch. Die kun je ook hier lezen: https://cultureelpersbureau.nl/2020/06/wanneer-er-op-zulk-hoog-niveau-kunst-wordt-aangeboden-mag-je-ook-verwachten-dat-daar-waarde-aan-wordt-gehecht/

Muzikantenvereniging Splendor heeft de coronacrisis tot nu toe overleefd, ondanks het feit dat de twee zalen niet gebruikt konden worden, repetitieruimtes vervielen en de bar niet open kon. Mattijs van der Woerd, bariton, vertelt erover in onze podcast/video. Hoe dat kan, zo'n klein concertgebouw dat zo sterk staat? Het geheim, dat ook Cultuurpers overeind houdt, en dat deze maand ook in de New York Times werd opgemerkt: een kleine, maar zeer toegewijde groep leden. Zij houden de zaal overeind en stellen de musici in staat om door te gaan. Maandag 1 juni gaan de zalen weer open, en zoals overal in Nederland, slechts voor een klein publiek dat anderhalve meter van elkaar verwijderd moet zijn, niets mag drinken en ook  niet naar de WC mag. Het wordt nog niet echt een feestje, deze estafette van vijtienminutenconcerten, maar dat is voor musici als Matthijs slechts een klein probleem in het grote feest om weer te mogen spelen. Dat geldt alleen niet voor mattijs zelf: hij is zanger en zijn talent is epidemiologisch riskant verklaard. Hij is zich dus aan het omscholen. Een van de bijwerkingen van COVID-19 die niet door iedereen gezien werd.

'Ik ben in het begin wel geschrokken van het feit dat ik zo laconiek was onder de lockdown. Ik dacht: interesseert het me dan niet genoeg, dat er zo lichtzinnig overheen stap? Ik begrijp ook goed dat mensen heel veel verdriet hebben dat het allemaal niet doorgaat, maar kennelijk ben ik daar iets fatalistischer in.' Greg Nottrot, theatermaker en raadselbouwer, valt, twee maanden na de sluiting van alle theaters vanwege de Coronapandemie, niet te betrappen op lethargie. Sterker nog: hij bruist van de ideeën. De voorman van het Nieuw Utrechts Toneel wil niet afwachten tot een mogelijke versoepeling van de lockdown.

'Begin maart deden we nog een beetje lacherig over het virus, maar een week later werd mij al duidelijk dat we dit jaar serieus in de problemen zouden komen.' Johan Gijsen, directeur en oprichter van het Utrechtse festival dat elk jaar in november de meest verrassende artiesten uit alle genres van de internationale muziekwereld bij elkaar brengt, is nog zichtbaar aangedaan van het besluit dat hij op dinsdag 19 mei bekend moest maken. De editie van 2020 wordt, net als zoveel andere festivals, uitgesteld tot 2021. 'We merkten bij het boekingsproces dat het steeds lastiger werd om mensen te bereiken. Er waren ook steeds minder mensen bereid om met ons in gesprek te gaan, omdat de wereld er zo onzeker uitzag.' Eerst was er zelfs nog het idee om in het najaar de programma's van andere Utrechtse festivals te omarmen: 'Le Guess Who heeft alle muziek, van freestyle jazz tot klassiek tot middeleeuws en hiphop, dus het voelde hartstikke goed om die gesprekken aan te gaan. Maar ieder idee dat we bedachten konden we een week later weer in de prullenbak gooien.'

'Heel veel discussies tussen kunstsector en politiek waren gebaseerd op gevoel, en niet op feiten en cijfers', verklaart Alexander Plooij. 'Tien jaar geleden wilden de lobbyisten van de kunstsector nog niet meedenken met de politiek.' De ondernemer, die tot trompettist werd opgeleid aan het Conservatorium, kent de lobby van binnen. Ten tijde van het eerste kabinet Rutte, dat in 2011 30 procent bezuinigde op de kunstbegroting, zat hij in de partijcommissie cultuur van de VVD. De commissie dus, die erbij stond en toekeek hoe de kloof tussen politiek en culturele sector extreem groeide. Plooij was ook gemeenteraadslid in Hilversum toen van daaruit een succesvolle poging werd ondernomen om het Metropole Orkest te redden. Als directeur van de muziekschool in Veenendaal leerde hij voordien al veel over de visie op cultuureducatie zoals die wordt beleefd op het christelijke platteland. Hij zag lokale politici denken in cijfers en meetbare resultaten, terwijl leerlingen keurig binnen de lijntjes zijn noten speelde. 'Er zat geen bezieling in, het ging alleen maar om de techniek. Later, op de muziekschool in Hilversum, hoorde ik die bezieling wel. Het kan dus wel.' Als kunsteducatieman in hart en nieren gaf hem dat uiteindelijk een dieper inzicht in waar het aan schort in de lobby. In de podcast, voor de meer visueel ingestelden ook te zien op youtube, vertelt hij hoe hij tot het inzicht kwam dat de mensen die nu in den Haag proberen politici te beïnvloeden, op het verkeerde paard wedden: 'Men zet in op het belang van creativiteit voor de samenleving, maar politici vinden dat geen overtuigend argument, omdat creativiteit juist overal is. Het is beter de focus te richten op artisticiteit: die is uiterst zeldzaam, en staat juist aan de wieg van de creativiteit. Je kunt geen creatieve samenleving hebben zonder de artisticiteit, die een paar getalenteerde mensen te bieden hebben. Zonder die artisticiteit is de samenleving niet in staat zichzelf te vernieuwen, laat staan creativiteit te ontwikkelen. Dat verhaal overtuigt de politiek wel.' Luister naar zijn hele betoog, en laat je gedachten erover gaan.  Waarna je zelf weer iets nieuws kunt bedenken, dat je hier kunt delen.

'De crisis en de social distancing treffen ons in de kern. Bij theater en dans gaat het om de ontmoeting tussen kunstenaar en publiek, in één ruimte, en tegelijkertijd. Dat is nu onmogelijk. Het is ook zielig om in een zaal te zitten waar iedereen anderhalve meter afstand moet houden. Dat betekent dat je in een zaal van 600 stoelen maar 90 mensen binnen kunt hebben. Dus hoe gaan we dat oplossen. Alles digitaal is maar een tijdelijke vervanging, want het blijft op afstand. Wij willen nu kijken wat we kunnen tonen met die anderhalve meter afstand. Dan denken we aan langdurige projecten. Een manifestatie die bijvoorbeeld een hele dag duurt en waar mensen kunnen in- en uitlopen.'

Twee jaar aan voorbereiding zaten er in de tentoonstelling Bruno Taut:  de fantasie voorbij. Maar vijf dagen na de opening moest Museum Het  Schip dicht. Onder het motto: ‘We doen wat we kunnen’ besloot directeur  Alice Roegholt virtuele rondleidingen aan te gaan bieden. Het aantal  online bezoekers staat weliswaar niet in verhouding tot de bezoekers die  ze gewend zijn, zegt  Roegholt, maar op deze manier kunnen we toch  laten zien wat een mooie voorstelling we gemaakt hebben’, zegt ze.

Hij is directeur van de Amersfoort in C, de koepel van musea in Amersfoort. OP 12 maart moest hij al 'zijn' musea sluiten, werden nieuwe tentoonstellingen afgelast en kon hij al het personeeel en de vele vrijwilligers naar huis sturen. Nu bereidt hij zich met alle instellingen voor op een toekomst op anderhalve meter. Voor de musea zelf ziet hij wel kansen, maar hoe gaan de mensen weer naar Amersfoort komen?

Als je in een zaal waar normaal 600 mensen kunnen, nog maar een kwart, of zelfs minder kwijt kunt, dan worden de kaartjes wel heel erg duur, omdat je kosten niet veranderen. Dan gaat mijn volkse hart toch weer kloppen: moeten we zoiets elitairs wel willen?' Bernard van Gellekom is een belangrijke figuur in de amersfoortse popscene. In zijn woniing annex bedrijfspand aan dde rand van het Amersfoortse Soesterkwartier heeft hij ruimte geschapen voor bands en DJ's om in alle vrijheid te kunne werken. De Coronacrisis bracht daar op 12 maart 2020 opeens verandering in. Voor Van Gellekom was dit niet de eerste klap. toen de vorige 'banken'crisis uitbrak ging zijn bedrijf failliet. Omdat hij niet bij de pakken neer kan zitten startte hij iets nieuws op, en dat is dat complex voor al die bandjes geworden, dat nu zo'n succes is geworden. Tot 12 maart, tenminste. Ook nu probeert hij vooruit te denken. Wat als de anderhalvemetersamenleving hier voor langere tijd blijft? 'Ik zie dan een luxe setting voor me uit die maffiafilms van de jaren dertig. Luxe tafeltjes met dure drankjes. Een concert moet dan misschien wel in drie shifts, zodat je met drie keer spelen op een avond toch nog genoeg publiek hebt. Streamen kan ook, maar voor muzikanten, en toneelspelers natuurlijk ook: als je voor een lege zaal speelt, dan is dat niet echt fijn. De zaal in springen om een dansje te doen met je publiek, dat is echt een onmogelijkheid geworden. Ik heb daar echt pijn van. De basisinstellingen kunnen misschien nog wel iets regelen, maar een club als Pitches, met vier meter breedte, die kan wel sluiten.' De hele livemuziekscene is ontwricht, maar Van Gellekom heeft een plan. Daarover vertelt hij in onze podcast, een samenwerking tussen De Stadsbron en Cultuurpers.

'We zouden de prijs eigenlijk vorige week bij de première van Grimm uitgereikt gekregen hebben. Dat was onze grote productie van dit seizoen die 30 keer zou spelen. Maar na de tweede repetitie konden we stoppen. Het ziet er ernstig naar  uit dat we dit jaar niet meer in de theaters te zien zullen zijn. Wanneer in het najaar de zalen weer open gaan hebben we niet meteen iets klaarliggen waarmee we kunnen gaan toeren. We zijn nu dus ook aan het kijken op welke manieren we onze dans bij het publiek kunnen krijgen.' We praten dit keer met Lodewijlk Reijs, algemeen directeur van ISH Dance Collective. Zijn gezelschap krijgt dit jaar de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs, met 150.000 euro de grootste prijs die er te veroveren valt in de Nederlandse cultuurwereld. Het bedrag waarvan de helft naar eigen inzicht mag worden aangewend en de andere helft in een speciaal 'fonds op naam' wordt gestort, is een opsteker voor de urban club, al is nog even onduidelijkheid hoe ze dat op korte termijn in dansvoorstellingen gaan omzetten. Reijs: 'Dans op een podium en publiek in het pluche is een vorm, maar er zijn ook andere vormen mogelijk. Dans is een contactberoep. Je kunt natuurlijk solo's maken, maar wat is er meer mogelijk? Hoe kun je het maakproces inrichten? Moet je na elke pas de deux je handen wassen? Hoe kun je dat op een gezonde manier doen? Wat betekent een veel legere zaal voor je uitkoopsom?' Genoeg om over na te denken, en in de gelukkige wetenschap dat prijs zijn weg heeft gevonden naar het urban deel van onze cultuur. NB: Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig. (Foto: paul van der blom)

'Ja, het was natuurlijk wel iets wat we op alle manieren al zagen aankomen. Dat maakt dat ik mentaal er al op voorbereid was. Maar als je het dan echt hoort… Het is gewoon zó zuur. Het is elke keer - ik neem het niemand kwalijk, voor de duidelijkheid -  maar elke keer dat je slecht nieuws krijgt, probeer je te herstellen, te resetten, nieuwe plannen te smeden. Dan ga je iets anders doen en komt er weer een klap. Moet je datzelfde proces weer door. Dat vreet energie.' Oscar Kocken, zelfstandig theatermaker, talkshowhost en bedenker, heeft het even gehad. We spreken elkaar de dag nadat officieel bekend is geworden dat alle zomerfestivals tot 1 september 2020 zijn komen te vervallen. En juist daar had hij nog een sprankje hoop op gevestigd. NB: Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

80 miljoen moet hij gaan kosten, en er moeten heel veel mensen in kunnen, met drie zalen, en het moet allemaal gebeuren op de kavel die nu wordt ingenomen door het Theater aan de Parade in Den Bosch. Dat is zo moeilijk gebleken dat er al sinds 2006 gedoe over is. Nu is er een ontwerp, goedgekeurd en wel, van een jaar geleden. Dat moet nu worden uitgevoerd, los van alle protesten dat het gebouw te groot, te ambitieus, onhaalbaar en nooit exploiteerbaar is. Althans, dat vinden Wim Claessen (oud directeur van Theaterfestival Boulevard) en Cor Passchier (architect en onderzoeker). Zij stuurden brieven rond, schreven artikelen en die bereikten ook Cultuurpers. Reden om eens te gaan praten, want het is wel heel erg raar om nu een bouwplan uit te voeren voor een theater waarvan je niet eens weet of het ooit rendabel te maken is in de anderhalvemetersamenleving. Is het niet handiger om nu je kans te grijpen om iets helemaal nieuws te bedenken, waar je de anderhalvemetersamenleving mee van dienst kunt zijn? Sterker nog: moet de Bossche gemeenteraad voorlopig niet eerst eens denken aan de makers in de stad, en hoe zij de coronacrisis gaan overleven? We hebben het dus over ambitieuze gemeenteraden, onmogelijke bouwplannen, corona, leegstand van theaters in 'de provincie' en de absurditeit van lokale cultuur en vooral, de bouwsector. Heerlijk gesprek geworden. NB: Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

'Afgelopen (Stille, red.) zaterdag waagden we het weer eens om bij vrienden te gaan eten, mijn man en ik. We waren het zat om het alleen maar over Corona te hebben. Toen hebben we afgesproken om een muziekavond te houden. We werken allemaal in de klassieke muziek, maar spraken af om juist géén klassieke muziek te luisteren. Het werd een avondje popmuziek uit de jaren tachtig. We hebben de hele avond op groot scherm youtube-video's bekeken. Het leverde mooie jeugdherinneringen op. Ik had geen moed om naar een complete Matthaeus te luisteren. Dat trok ik gewoon niet.' Willemijn Mooij heeft als zakelijk directeur van de Nederlandse Bachvereniging een bizar hectische tijd achter de rug. Voor de tweede keer in het bijna 100-jarig bestaan van de vereniging ging de Mattheus Passie in de Grote Kerk van Naarden niet door. De vorige keer was aan het einde van de Hongerwinter in 1945, toen Nederland bijna bevrijd was van de Duitse bezetting. Nu gooit een pandemie roet in het eten. NB: Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

'Toen de lockdown kwam besloten we eigenlijk gelijk om door te gaan, maar dan online.  Dus hebben we digitale studio's geopend.' Als zoveel anderen betrad ook het Haags Theaterhuis de  digitale wereld van Zoom, de app waarmee ook Cultuurpers de podcasts-op-afstand opneemt. 'Mensen repeteren voor presentaties en voorstellingen. Daar hebben we een talentomgeving voor gecreëerd. Een online plek met films, muziek, boeken, mooi achtergrondmateriaal waarin je ook op afgesproken tijden kunt repeteren. Het is een groot succes, meteen na de eerste week al.' Een van de bijzondere effecten van het veelvuldige videobellen in coronatijd is dat mensen over hun cameravrees heen raken: 'Het voelt in het begin nog eventjes raar dat je alleen in je kamer staat te bewegen, terwijl anderen kijken, maar je weet ook dat die anderen op dat moment hetzelfde doen als jij.' Er is nog een onverwacht voordeel van de zoom-cultuur: 'We hebben ook deelnemers in een rolstoel, en opeens valt die beperking weg, omdat je alleen elkaars bovenhelft ziet.' Voor de toekomst in de anderhalvemetersamenleving ziet Hermes mogelijkheden: 'Ik hoop dat de kaartverkoop er niet meer toe doet. Er moet een andere financieringsstroom komen zodat theaters en toeschouwers elkaar wel kunnen blijven doen, maar dan met een zaalbezetting die 75% lager is dan nu.' NB: Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

We proberen toch altijd te zoeken naar een lichtpuntje, maar soms moet je het gewoon even laten gaan. Maandag 6 april 2020 brachten we een bericht over hoe de coronacrisis lange na-effecten heeft, die hun schaduw zeker al een jaar vooruitwerpen. Vandaag praten we met Victorine Plante en Erik Snel van Aluin, de brenger van dat eerste bericht. In de podcast schuift ook Cobie de Vos aan. Zij reageerde eerst al online op het bericht. Volgens haar was de keten in nog veel groter gevaar dan het bericht beschreef. Omdat alle ketens altijd beginnen en eindigen bij de meest kwetsbare schakel, spreken we ook met Dorine Schoon, hoboïste en baas van het Platform voor Freelance Musici. Van toen het nog ging over fair practice.  Het is een emotioneel verhaal, en een oplossing is niet direct in zicht. Misschien bieden we een beetje herkenning, misschien komen we opeens op iets nieuws. Misschien is het alleen maar goed dat we elkaar even virtueel vasthouden. Daarom doen we deze podcast. Luister hem tot het einde.  NB: Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

Niet dat we iedere slimme marketeer gelijk een plekje geven in de podcast. het moet wel wat toe te voegen hebben, natuurlijk. En een verhaal zijn. En Emile Waagenaar is helemaal geen marketeer, maar een fotograaf. En ook fotografen hebben het moeilijk. Want niet alleen is het lastig foto's nemen als iedereen binnen blijft en je nergens op bezoek mag als zeventiger, het is nog lastiger exposeren als alle galeries dicht zijn. Gelukkig voor Emile is zijn nieuwste expo voor iedereen te zien. Als je met de fiets, of te voet de parkeergarage van het Chassé-theater binnengaat (met de auto kan ook, maar waarom zou je) bevind je je in de 3sec Galerie. Langs de wanden van de toegangstunnel wordt kunst geëxposeerd. Dit keer dus extra reden om met de benenwagen te gaan, want de foto's van wagenaar zijn het waard met aandacht bekeken te worden. Zeker in deze tijd. Hij fotografeerde in opdracht van het Bredaas Archief kleine winkeliers in hun winkel. Het is een project waar hij elke paar jaar op terugkomt, en je ziet precies waarom de kleine winkel iets is om te koesteren, net nu iedereen naar Amazon en Bol vlucht. Waagenaar vertelt over het bijna antropologische werk dat hij doet: kleine winkeliers zijn een apart slag ondernemer, zo valt te beluisteren in deze podcast, met een gesprek tussen twee kleine ondernemers die ook heel apart zijn. NB: Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

Lot Douze bezorgt aan huis. Op de fiets. Met haar Boekhandel Over Het Water richt ze zich heel specifiek op haar wijk, Amsterdam Noord. Nu iedereen zoveel mogelijk thuis moet blijven vanwege de coronatoestand ervaart zij een toename in de vraag. Online weten de klanten in Amsterdam Noord haar inmiddels ook goed te vinden. Ze heeft door haar klantgerichtheid een stevige positie in handen in haar wijk, en weet mensen weg te houden bij online giganten als Bol.com en Amazon. Auteur Jeroen Thijssen bedacht nog iets anders om boekhandels door deze moeilijke tijd te helpen: koop als klant in één keer wat je anders in een paar maanden zou kopen. Op die manier kunnen boekhandelaren die in acute nood zijn door het wegblijven van klandizie de tijd overbruggen tot het ooit weer beter gaat. Lot en Jeroen vertellen over hun overlevingsplannen in onze podcast, dit keer samen gepresenteerd met journaliste Linda Huijsmans. En en passant lossen we ook nog een relletje op, dat ontstond na een column van Gerbrand Bakker in Trouw van zaterdag 4 april. Luister, en koop een boek bij je lokale boekhandel. NB: Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

'Je handen kan je toch niet stoppen, dus ik zal altijd wel dingen blijven maken. Maar ik ben niet alleen kunstenaar pur sang, ik wil ook blijven communiceren.' Chantal van Heeswijk is kunstenaar. Ze had een bomvolle agenda, tot halverwege maart. 'Ik ben altijd op veel manieren bezig. Maar dat is bijna altijd werk waarbij veel mensen bij aanwezig zijn. Dat kan nu dus niet meer. Het autonome werk verkoopt nog wel, maar niet zoveel dat ik ervan kan leven. Misschien na mijn dood, maar daar heb ik niet zoveel aan.' In de podcast vertelt Chantal over het plan dat ze opvatte om toch nog iets 'terug te geven': Troostramen. Iets waarbij we niet moeten denken aan een hipsterhapje, maar letterlijk: beschilderde en beschreven ramen van verzorgingstehuizen waar ouderen nu vast zitten vanwege de intelligente lockdown. Ze bedacht dat idee omdat ze behalve enorm veel creativiteit, ook nog een bijzondere gave heeft. Ze kan even snel in spiegelbeeld schrijven als gewoon. Vroeger gebruikte ze dat om leraren mee te pesten, nu maakt ze er mensen gelukkig mee. Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

'Thuis bewegen is heel fijn om te doen. In je eigen huiskamer heb je geen schaamte.' Dereck Cayla is verbonden aan ICK Amsterdam, het stadsdansgezelschap van de hoofdstad. Nu alle uitvoeringen stilliggen en hij niet meer samen met de dansers van het gezelschap in de studio kan trainen, biedt hij zijn lessen online aan. Voor de eigen professionals van ICK Amsterdam, maar ook voor iedereen die als amateur meer wil bewegen. Op deze manier houdt hij het vol in deze tijden van lockdown, en doet hij ook nog wat goeds voor de mensen. Hij vertelt erover in de podcast. ICK Amsterdam werkt met een specifieke methode, ontwikkeld door Emio Greco en Pieter C Scholten, het choreografenduo dat het gezelschap leidt. Het heet Double Skin/Double Mind en heeft te maken met een intens bewustzijn van je lichaam en je huid, een soort mindfulness waarvan we ook nog wat proberen te bereiken tijdens de podcast. Luisteren dus, en daarna kennismaken met de wereld van de bijzondere dans. Thuis. Wil je meedoen, kan dat via de livestreams: LIVE stream: ICK professional classes: https://www.facebook.com/events/1107680662916162/ LIVE stream: Double Skin / Double Mind open classes: https://www.facebook.com/events/2926822407397677/ Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

Even een adempauze in de stress. Vandaag praat ik met Yolande Melsert. Zij is cultureel attachée van de Nederlandse ambassade in de Indonesische hoofdstad Jakarta. Vanwege de corona-lockdown is ze tijdelijk terug in Nederland. Reden om terug te blikken op een bewogen jaar in de verhoudingen tussen Nederland en zijn voormalige kolonie. 'Indonesië is nog een jong land. Je merkt dat het nog heel erg bezig is zijn eigen dna te ontdekken. Het is mooi dat nu in Nederland de musea de bordjes verhangen worden. De verhalen over onze gemeenschappelijke geschiedenis worden op een andere manier verteld. Dat is daar ook zeker zo. Maar ze kijken vooral vooruit. Dat gaat zelfs zover dat ze, toen ik het koloniale verleden ter sprake bracht, zeiden: nu moet je niet een al te grote broek aantrekken, want we hebben in het verleden heel wat andere overheersers gehad dan alleen jullie.' Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

'Het klinkt misschien erg dubbel, maar ergens is een moment van rust, een moment van contemplatie, iets waar je altijd naar verlangt. Dat de aanleiding nu die pandemie is, is natuurlijk niet fijn, maar toch.'' Fedor Teunissen is artistiek leider van Asko|Schönberg, het ensemble van wereldklasse dat werd opgericht door de wereldvermaarde dirigent, componist en pianist Reinbert De Leeuw. Die overleed op 14 februari 2020. Precies een maand later werd het hele programma van het ensemble voor onbepaalde tijd stilgelegd vanwege de uitbraak van de Corona-pandemie.  Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

Machteld Kooij ziet iedere avond bij het journaal of de grote talkshows zeker drie of vier mensen langskomen die ze getraind heeft. Ze noemt zichzelf Het Geheime Wapen van Hilversum en nu is er ook nog een boek: Het Monster met de Gouden Ogen. We hebben daar allemaal wel eens mee te maken: podiumvrees. En Machteld Kooij heeft uitstekende tips om daarmee om te gaan. Ook nu we vooral online, via de blokkerige verbindingen van Skype of Zoom, tot onze kijkers spreken. Of in podcasts als deze. Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid. Of doneer ruimhartig.

We spraken met Andreas Hammel over het afgelasten van Cinedans 2020. Hoe ga je als programmeur om met het cancelen van een festival waar je een heel jaar aan hebt gewerkt? Hoe kun je nog iets van het gemeenschapsgevoel dat zo belangrijk is voor een festival vasthouden als je alleen online bent? Vooralsnog gaat het festival niet in de bestaande vorm door, maar biedt het wel een online platform voor dansfilm, met dagelijks nieuwe inhoud. Andreas Hammel vertelt in de podcast over welke keuzes hij moest maken, wat online wel en niet kan werken en waar we later in het jaar nog naar uit kunnen kijken. We spraken over rode draden en het gevoel van urgentie in veel films. Donaties welkom! Doneer hier, Of word lid.

Een online feestje met een paar goede vrienden, en dat je dan een muzikant uitnodigt om er live op te treden. Het kan, en Deborah Jacobs zou het een fantastisch idee vinden. De muzikante, muziekdocente en tekstschrijver uit Breda had haar zaakjes net een beetje op orde toen Corona toesloeg. In één keer waren alle optredens afgelast en kon de ZZP'er ook niet meer op school lesgeven. In de podcast praat ik met haar over hoe ze het volhoudt. Jacobs is een van de talloze artiesten uit het 'kleine' circuit van dorpsfeesten, minifestivals en coverbands. Mensen die niet op de grote podia stonden - al trad Deborah ooit voor drieduizend man op - maar die wel sfeer en verstrooiing brengen in al die dorpen en steden waar het openbare leven minstens tot 1 juni 2020 platligt. Donaties welkom! Doneer hier, Of word lid.

'Blijf zoveel mogelijk je dagelijkse routines doen, als er een ramp gebeurt.' Willem Jaap Zwart is directeur van theater, filmhuis en kunstencentrum Concordia in Enschede, en hij weet waar hij het over heeft. Als inwoner van Enschede maakte hij de vuurwerkramp mee, en ook toen was het devies: toon veerkracht, en blijf dicht bij jezelf: 'Op de dag dat het gebeurde dacht ik meteen: kan ik helpen, kan ik nog wat doen, dus ik ben gaan kijken, tot ik bedacht dat dat een heel slecht idee was en ik gewoon thuis moest blijven. Mijn vrouw was ondertussen tosti's gaan bakken voor alle kinderen.' In deze podcast hebben we het over het runnen van een theater in een tijd dat alles op slot is, en mensen alleen nog virtueel bij elkaar kunnen komen. Wat doe je dan, hoe houd je de moed erin? Zwart heeft een paar nuttige tips om het vol te houden. 'Het meest positieve is dat FC Twente dit weekend niet kan verliezen.'  Donaties welkom! Doneer hier, Of word lid. 

We zijn in  lockdown. Dat betekent dat we de deur niet uitgaan en het    sociale  leven  zich alleen nog maar online afspeelt. Daarom deze gesprekken op de podcast... Gisteren las ik deze update van Madeleine Matzer op facebook: 'Twee jaar geleden koos ik dit uitzicht. Zo mooi. Zo stil. Zo sereen. En zo goed passend in het hectische en dynamische leven dat ik normaal gesproken leid. Waanzinnig zinnig werk met prachtige en inspirerende collega’s, een groot en heerlijk sociaal netwerk, en dan ook nog al die kansen op films, theater, musea, terrasjes, wandelpaden, steden, lezingen, concerten, dansavonden, ceremonies, zeezichten, cursussen, ontmoetingen, vakanties, roadtrips, oneindig veel... Oneindig veilig. Daarna thuiskomen en dit uitzicht zien maakte me blij, rustig, met mezelf. Heerlijk om alleen te zijn, dan.. En nu... Het uitzicht is hetzelfde. Gelukkig even mooi. Stil. Maar sereen?' Luister naar het verhaal van Madeleine Matzer in onze podcast in  tijden van quarantaine.  Dit podcastproject is het enige dat we nu kunnen doen, nu al onze inkomsten zijn weggevallen. Wil je dit project steunen: word lid.

We   zijn in   lockdown. Dat betekent dat we de deur niet uitgaan en het   sociale  leven  zich alleen nog maar online afspeelt. Dit is de eerste    aflevering van  wat een serie korte gesprekken gaat worden, aangevuld    met tops op de  website van het Cultureel Persbureau. Leon Giesen, ook bekend als Mondo Leone, heeft al een tijdje geleden het reguliere theater gedag gezegd. Hij bespeelde - tot Coronoa toesloeg - steeds vaker op meetings en seminars, waar het publiek massaler en aandachtiger is. Maar nu is die markt weggevallen, en heeft Leon iets nieuws bedacht. Luister naar het verhaal van deze rasverteller in onze podcast in tijden van quarantaine. Hij maakt nu iedere dag een verhaal of muziekstuk en deelt dat met mensen die zich daarop abonneren via email. Wil je zelf ook meedoen: word eerst lid en neem dan contact op met de redactie.

We   zijn in  lockdown. Dat betekent dat we de deur niet uitgaan en het   sociale leven  zich alleen nog maar online afspeelt. Dit is de eerste   aflevering van  wat een serie korte gesprekken gaat worden, aangevuld   met tops op de  website van het Cultureel Persbureau. 'Alsof je na een toneelvoorstelling of een concert vraagt welke stoelen ze in de zaal hadden.' Volgens Gerrit Heijkoop is het niet interessant te weten welke software je kunt gebruiken om online kennis te kunnen delen, of videochats te organiseren. 'Je kunt naar Facebook, naar YouTube, en dan zijn er ook nog allerlei programma's. Als je wilt communiceren gaat het er alleen om dat je wat te zeggen hebt. Hoe je dat technisch voor elkaar krijgt is niet interessant.' Wil je zelf ook meedoen: word eerst lid en neem dan contact op met de redactie.

We  zijn in  lockdown. Dat betekent dat we de deur niet uitgaan en het  sociale leven  zich alleen nog maar online afspeelt. Dit is de eerste  aflevering van  wat een serie korte gesprekken gaat worden, aangevuld  met tops op de  website van het Cultureel Persbureau. 'Het was heel raar om hier weg te gaan. Zo'n plek die altijd aan is, waar het altijd druk is, waar het altijd licht is, dat was nu gewoon zwart.' Lieke Timmermans, manager Marketing en Communicatie van TivoliVredenburg in Utrecht kan het nog steeds niet helemaal bevatten. Donderdag 12 maart 2020, na de persconferentie van de regering, moest het programma van het gebouw met minstens 8 zalen worden afgezegd. Nu is het stil in TivoliVredenburg, tot zeker 6 april, al is nog helemaal niet duidelijk of het daarna weer als vanouds druk kan worden in het Utrechtse festivalpaleis. In onze podcast vertelt ze over wat er allemaal gebeurde, en vooral over wat er allemaal niet meer gebeurt in het gebouw. Wil je zelf ook meedoen: word eerst lid en neem dan contact op met de redactie.

We zijn in  lockdown. Dat betekent dat we de deur niet uitgaan en het sociale leven  zich alleen nog maar online afspeelt. Dit is de eerste aflevering van  wat een serie korte gesprekken gaat worden, aangevuld met tops op de  website van het Cultureel Persbureau. Nu praten we bij het virtuele haardvuur over het spannende project van programmamaker Oscar Kocken, die een bijzonder verhaal vond in de oorlogsdagboeken van zijn opa. Meer hierover op: http://www.groetenvaneenonbekende.nl/ Wil je zelf ook meedoen: word eerst lid en neem dan contact op met de redactie.

We zijn in lockdown. Dat betekent dat we de deur niet uitgaan en het sociale leven zich alleen nog maar online afspeelt. Dit is de eerste aflevering van wat een serie korte gesprekken gaat worden, aangevuld met tops op de website van het Cultureel Persbureau.  Nu over animatiefilms voor grote mensen, en waarom die zo mooi zijn. Wil je zelf ook meedoen: word eerst lid en neem dan contact op met de redactie.

Bill T Jones maakt diepe indruk tijdens de persconferentie van het Holland Festival. Hij is dit jaar associate artist. Belooft veel.

We waren bij het nieuwjaarsfeest van de Nederlandse boekverkopers.

Vandaag zou Joop Moesman 111 zijn geworden. Reden om de Utrechtse schilder te eren met diverse exposities. De eerste vindt plaats in de Utrechtse Stadsschouwburg. Hij is gewijd aan her meest Utrechtse schilderij van Moesman, Het Gerucht. Speeches van Philip Freriks en Maarten van Rossem. Laatstgenoemde heeft weing op met Moesman, maar nog minder met de familie Heineken, die het originele schilderij niet aan het publiek wil laten zien.

'Ik wist niet dat je in deze sector ook weggedigitaliseerd kon worden, maar dat kan dus wel.' Suzanne Visser en Annemiek Lely luidden op zaterdag 7 december de noodklok. Hun baan als inleider bij theatervoorstellingen is in gevaar. Gezelschappen zouden liever de mensen aan zich binden via podcasts, en zo'n inleider kost alleen maar geld. Maandag 9 december haalden we Suzanne Visser en Annemiek Lely daarom naar onze keukenstudio, voor een - jawel - podcast. Het is een levendig gesprek geworden. Waaruit een paar interessante dingen vallen op te maken. Zo blijkt de kritiek op inleidingen - dat ze te saai zouden zijn, ongeïnspireerd, alleen voor insiders - niet op feiten gebaseerd. Bij hun inleidingen voor 's lands grootste theater en gezelschap hebben ze nog nooit een medewerker of acteur gezien. Die weten dus gewoon niet waar ze het over hebben. zo vertelt Annemiek Lely: 'Wij krijgen heel erg posirieve reacties van ons publiek. De mensen voor wie je het doet, die zijn positief.' Bij het kleine - ongesubsidieerde - gezelschap Solo Stories reist Lely mee als vaste inleider. Haar positie staat daar dan ook niet op de tocht, zoals bij Internationaal Theater Amsterdam: 'een inleiding kan bijdragen aan nieuw theaterbezoek. Ik stel letterlijk vragen aan het publiek, geef ze handvatten bij het kijken. Dat helpt om de volgende keer weer een kaartje te kopen, en misschien wel eens een risicovollere keuze te maken.' 'Veel makers denken dat we de voorstelling uit gaan leggen, maar dat doen we helemaal niet. We geven kijkhulp!', zegt Suzanne Visser: 'Het is geen uitleg, iedereen kijkt op zijn eigen manier, ik denk echt dat een inleiding helpt bij de ervaring.' Het gaat eigenlijk ook om een stemmingsinleiding, zegt Annemiek Lely: 'Ik krijg veel mailtjes, vaak weken later nog, dat mensen zo blij waren met de inleiding, of dat ze graag al van tevoren een beetje in de theatersfeer komen en de inleiding daarbij hielp. Het doet me letterlijk pijn als ik hoor dat zoiets afgeschaft gaat worden, want ik wil ook voor dat publiek staan, dat zij ook gehoord worden.' Of het allemaal grijs publiek is? Daar doet Suzanne Visser niet moeilijk over: 'Natuurlijk zit er bij onze inleidingen hetzelfde publiek als wat er in de zaal zit, dus niet heel jong, al zitten er bij ons relatief vaak ook nieuwkomers, mensen die nog niet zoveel van theater weten.' Annemiek Lely zou het werk niet willen missen: 'Een paar weken terug kwam na afloop een tienermeisje naar me toe. Ze wilde weten welk stuk van Shakespeare ze als eerste zou moeten lezen om met hem kennis te maken. Dat vind ik ontroerend.' Welk stuk dat zou moeten zijn? Luister daarvoor naar deze podcast! En word lid!

Ik sprak Peter Pluymaekers, artistiek leider van Theatergroep Zep, over hoe het is om theater te maken voor vmbo-leerlingen. Aanleiding was de niet zo juichend ontvangen voorstelling van Cleopatra. Luister de podcast op anchor: 'Ik ben altijd een beetje huiverig om Shakespeare te doen. Ik vind hem moeilijk, en jongeren vinden hem vaak oubollig. Dat vond ik ook van de Shakespeares die ik zelf zag. Ik ben toen met vertalers gaan werken die ook heel erg in de rapscene zaten. De laatste paar jaar ook met Brainpower. We hebben een stijl ontwikkeld die toegankelijk is, wat Shakespeare eigenlijk ook was. Het was volkstoneel.' 'Jongeren willen vaak niet investeren in een stuk dat op het eerste gezicht taai en oubollig is. Dus moet je het voor hun makkelijk maken. Dat het bij hun erin glijdt, bij wijze van spreken. Ik werk veel voor vmbo. Dat zijn leerlingen die vaak voor de eerste keer naar theater gaan. Dan moet je het ze niet tegen maken. Dan komen ze nooit meer terug.' 'Het vervelende van jongerentheater is dat jongeren niet zoveel betalen voor een ticket, dus de uitkoopsom is ook heel laag. Je moet dus vooraf kijken of je de zaal vol krijgt. Als je goed contact hebt met een school is dat de ingang om de zaal te vullen. Vaak is het zo dat je bij een theater niet hoeft aan te komen als je niet je eigen publiek meeneemt.'

Ewald engelen schopt gedegen tegen het theater van nu. Een horde van acteus speelt de discussie van 1969 na. Hoogtepunt is het laatste deel, de speech van Nan van Houte. Zij vertelde precies waar de schoenen wringen.

Gasten, sprekers en presentaties bij de start van de nieuwe code, die net als de code fair practice subsidievoorwaarde gaat worden.

We zijn bij de opening van Modest Fashion in het Stedelijk Museum van Schiedam. Met de vraag waarom de nieuwste node, waar vrouwen zelf het beeld bepalen, 'modest' moet heten, gaan we naar huis.

Jeremy Dutcher treedt op 10 juli 2019 op in het Amsterdamse BIM-huis, tijdens het Amsterdam Roots festival. Dutcher, opgegroeid in het oosten van Canada met een moeder van Wolastoqiyik-komaf en een Duitse vader, brak in 2018 definitief door met een album vol songs in de taal van zijn moeder. Een taal die, zo vertelt hij in dit gesprek, tot enkele tientallen jaren geleden nog actief onderdrukt werd door de Canadese overheid. Tijdens zijn opleiding als klassiek zanger ontdekte Dutcher in een museum de wasrollen waarom een antropoloog honderd jaar geleden de taal en de liederen van zijn volk vastlegde. Hij zette ze op nieuwe muziek en veroverde daar de wereld mee.  Het interview is in het Engels, een Nederlandse transcriptie verschijnt snel op de site van het cultureel persbureau.  Jeremy Dutcher will perform at the Amsterdam BIM-huis on 10 July 2019, during the Amsterdam Roots festival. Dutcher, who grew up in eastern Canada with a mother of Wolastoqiyik ancestry and a German father, made a definitive breakthrough in 2018 with an album full of songs in his mother's language. A language that, as he says in this conversation, until a few dozen years ago was still actively suppressed by the Canadian government. During his training as a classical singer, Dutcher discovered in a museum the wax roles on which an anthropologist recorded the language and songs of his people a hundred years ago. He set them to new music and is now conquering the world with them.  The interview is in English, a Dutch transcription will soon appear on the site of the cultural press agency.  Translated with www.DeepL.com/Translator Wil je het werk van het Cultureel Persbureauu steunen, doneer dan!  Please support the Cultural Press Agency!

In 2016 sloegen het Holland Festival, De Nationale Opera, het Koninklijk Conservatorium en de Stockhausenstiftung de handen ineen ineen om het magnum opus van de Duitse avant-gardist op de planken te brengen in de Amsterdamse Gashouder. Licht steekt in ambitie en omvang Wagners Ring des Nibelungenruim naar de kroon. Tegenover de vier avondvullende opera’s van zijn oudere collega plaatst Stockhausen ‘Sieben Tage der Woche’, die in totaal zo’n 26 uur duren. Nog nooit zijn alle zeven opera’s in één keer uitgevoerd. Mijn hart sprong op toen ik hoorde van deze moedige onderneming, die Nederland andermaal op de kaart zal zetten als modernemuziekminnend land. In tijden waarin cultuur en intellect wereldwijd onder vuur liggen kan degene die een grootse droom wil realiseren niet genoeg geprezen worden. Hulde dus aan de drie instellingen dat zij ons mee willen nemen op dit spannende avontuur. Jammer dat het ambitieuze project slechts een selectie van 16 uur omvat. – Vandaar de titel ‘Aus Licht’.  Fluitiste en artistiek leider Kathinka Pasveer zei desgevraagd dat het simpelweg onmogelijk is in twee jaar tijd de veeleisende partituren onder de knie te krijgen. De musici worden namelijk niet alleen geacht de moeilijke partijen uit hun hoofd te spelen, maar moeten tevens acteren en een grote hoeveelheid elektronica bedienen. Alleen al de voorbereidingen voor een productie van Donnerstag aus Licht in Basel in 2016 namen een jaar in beslag. Om jonge musici vertrouwd te maken met de klankwereld van Stockhausen zette het Koninklijk Conservatorium een tweejarige masteropleiding op. Hier kregen studenten les van docenten die nog met Stockhausen persoonlijk gewerkt hebben. Naast diens erven Kathinka Pasveer en de klarinettiste Susanne Stephens zijn dat onder anderen de pianiste Ellen Corver en de slagwerker Renee Jonker.   Collega-muziekjournalist Olivier Keegel startte een petitie om deze marathon-onderneming te voorkomen, maar zijn actie had gelukkig geen succes. Van 31 mei tot en met 10 juni kunnen we in drie voorstellingen 16 uur uit de opera Licht beleven. Een buitenkans.   Afgelopen dinsdag 7 mei kreeg de pers alvast een voorproefje, tijdens een repetitie van het beroemde en beruchte Helikopterstreichquartett, onderdeel van ‘Mittwoch aus Licht’. Het beleefde in 1995 – eveneens in het Holland Festival - zijn wereldpremiére. Namen destijds de vier strijkers van het Arditti Quartet plaats in evenzoveel helicopters, nu waren het vier studentes van het Koninklijk Conservatorium, samen het Pelargos Kwartet geheten.   Voor de repetitie begon vertelde Renee Jonker kort over de achtergronden en de praktische invulling. Zo startten in 1995 de helicopters gewoon direct vanachter de Gashouder, maar moest nu worden uitgeweken naar een weiland vlakbij de begraafplaats Sint Barbara. Thea Derks was erbij en ving reacties op van betrokkenen en journalisten. Thea Derks

"I've broken every bone on the left side of my body at least once. My knee, ten years ago, my elbow five years later, a toe, a finger, and under my left eye I have a scar of a stone that someone threw at me when I was a child.' Jesús de Vega, dancer, choreographer, videographer and table tennis player, has broken a lot: 'All on the left side. I don't know exactly what it means, but it became clear that something was out of balance. He has now found this new balance in Choreopopop, a performance he created with the versatile musician Chai Blaq. Choreopop is a live album with ten songs in which heavenly vocals, exhilarating percussion and sensorial electronics come together convincingly. Jesús de Vega not only uses his body as a dancer in this dance concert: he uses it also to set music in motion and to show where it hurts. Literally, in this case, because the opening track contains the live amplified sound of his battered knee, incorporated in a rousing loop by Chai Blaq. Read the whole story Photo by Bas de Brouwer

Pianospelen zonder handen is best moeilijk. Met één hand is het al bijna onmogelijk, al kwam Paul Wittgenstein er een heel eind mee. De pianist - en oudere broer van de beroemde filosoof Ludwig Wittgenstein - verloor zijn rechterarm in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog. Hij zette zich met enige verbetenheid aan het trainen van zijn linkerarm en kon dankzij het familiefortuin een paar beroemde componisten pianowerk laten schrijven, speciaal voor de linkerhand. Hij had er matig succes mee, al worden die werken nog steeds gespeeld. In De Verschrikkelijke Wittgenstein, een lunchtheatervoorstelling in het Amsterdamse Theater Bellevue, zien we Paul Wittgenstein terug in 1951, wanneer hij werkt als pianoleraar bij rijke New Yorkers. Regisseur en schrijver Roeland Hofman gebruikt deze situatie als uitgangspunt voor een bizar uurtje toneel waarin bloed vloeit. Acteur Martijn Nieuwerf speelt de getroebleerde eenarmige pianoleraar in de van hem bekende, ontwapenende stijl. Naast hem zien we Isabelle Houdtzagers Billy de Walle als twee over het paard getilde vroegpubers en Tobias Nierop als de butler die niet genoemd is naar de wereldberoemde econoom Stiglitz, al zou dat zomaar kunnen. Het stuk is overigens buitengewoon grappig. Ik ging een inspeelvoorstelling kijken, en vroeg regisseur Hofman en titelrolspeler Nieuwerf naar de achtergronden.  De voorstelling gaat aanstaande zondag in première en is dan tot en met 26 te zien in Theater Bellevue, Amsterdam, steeds om half een 's middags. Inlchtingen: http://theaterbellevue.nl/wittgenstein.  Meer van Cultuurpers? Word lid. 

Vandaag is het advies van de Raad voor Cultuur aangeboden aan minister ingrid van Engelshoven. We namen wat speeches op en peilden de reacties.

CPNB EN KVB BOEKWERK presenteren een onderzoek naar de impact van het boek.

Het papieren boek zal nooit verdwijnen. Daarvan zijn zowel Robbert Hak (Storytel) als Maarten Richel (New Book Collective) overtuigd. En dat terwijl ze allebei bezig zijn met nieuwe manieren om boeken op de markt te brengen. ‘De uitgeefwereld zal veel meer hybride worden. Het boek moet in al zijn verschillende vormen op zoveel mogelijk plekken aanwezig zijn.’ ‘De consument gebruikt steeds meer verschillende media en zijn aandacht raakt versnipperd. Onze grootste uitdaging is dan ook om daarbinnen een plekje voor het verhaal te blijven bevechten’, zegt Robbert Hak, Head of Storytel. Deze abonnementsdienst voor luisterboeken startte in 2005 in Zweden en is sinds mei 2013 ook in Nederland actief. Wereldwijd heeft de dienst zo’n achthonderdduizend abonnees. Cijfers over Nederland wil hij helaas niet delen, maar volgens Robbert Hak is Nederland een snelgroeiende markt. ‘In Zweden is het gebruik van luisterboeken al volstrekt mainstream. Daar is Storytel wat Spotify voor muziek is. In Nederland zijn we nog niet zo ver, maar we groeien hard.’ Er zijn nu een kleine drieënhalf duizend titels in het Nederlands beschikbaar, naast een kleine vijftigduizend Engelstalige titels. De luisterboeken vergroten de bestaande lezersmarkt, stelt Hak: ‘Doordat wij op basis van hun leesgeschiedenis nieuwe boeken aanbevelen, ontdekken onze abonnees titels die ze anders niet zouden lezen. Ze besteden een tientje per maand dus dat betekent extra omzet voor de uitgevers en de auteurs.’ Gevestigde namen Martijn Richel richtte viereneenhalf jaar geleden samen met een compagnon New Book Collectiveop als dienstenplatform voor zelfstandige uitgevers. ‘Kleine, zelfstandige uitgevers hebben vaak niet de kennis of kunde in huis om alles zelf te doen. Wij doen voor alles waar ze zelf niet goed in zijn: van verkoop tot administratie en van distributie tot promotie.’ Lees het hele verhaal op de site van het Cultureel Persbureau.

Toen op 12 maart van dit jaar de longlist van de Man Booker International Prize bekend werd gemaakt vielen twee dingen op. Ten eerste natuurlijk dat onze eigen Tommy Wieringa een plekje op deze lijst van in het Engels-vertaalde fictie had veroverd. Nog opvallender was het dat elf van de dertien titels verschenen waren bij kleine, onafhankelijke uitgevers. Die ontwikkeling van groot naar klein is ook in Nederland gaande. Misschien vormt het een deel van het antwoord op de vraag wat er in de boekenwereld moet veranderen. We spraken erover met Wanda Gloude, die voor zichzelf begon met Gloude Publishing en Out of the book,en auteur Jacqueline Zirkzee, die besloot selfpublisher te worden en haar boek in eigen beheer uitgaf. ‘De echt goede onafhankelijke uitgevers zijn culturele talentscouts geworden. Als kleine uitgever heb je de mogelijkheid om je literaire of persoonlijke voorkeur te volgen. Bij de grote uitgeefhuizen is dat heel erg moeilijk.’ Lees het hele verhaal op Cultuurpers

‘Please stop the show!’, riep een 83-jarige oud-recensent vanaf de achterste rij. Theater Frascati viel even stil. Zo’n onderbreking bij de traditioneel feestelijke persconferentie van het Holland Festival was er eigenlijk nog nooit geweest. En dat terwijl Faustin Linyekula net op dreef was gekomen met vertellen over de projecten die hij met zijn Studio Kanako in Kisangani uitvoert. Ze zorgden bijvoorbeeld voor openbare drinkwatertappunten toen ze bij een dansproject in een achterstandswijk schoon water nodig hadden voor de dansers. Volgens de zelfbenoemde logemuppet was het allemaal ‘performance’. Hij vond het welletjes. Dat hij de conferentie onderbrak terwijl net een zwarte artiest aan het woord was, zal hopelijk aan toeval te wijten zijn. Lees meer op Cultuurpers. En word lid

Nathan Mooij heeft iets met ogen. Niet vreemd voor een fotograaf, maar zijn specialisme leidt wel tot bijzondere dingen. Vanuit het nogal clichématige idee dat ogen de spiegel van de ziel zijn, is hij gaan uitzoeken wat, hoe en waarom dat precies zo werkt. Er is namelijk iets aan de hand met onze rechter- en linker hersenhelft en hoe die onze blik op de wereld bepaalt. Donderdag 14 februari opende een expositie van zijn laatste werk in Museum CODA in Apeldoorn. Ik ging kijken en sprak met Nathan Mooij, over de gedachten achter zijn werk.  Ook aan het woord komt Marco Kuijpers, de man die zijn gespiegelde portretten met photoshop tot iets heel aparts maakt. Het principe lijkt namelijk simpel. Fotografeer iemands rechter gezichtshelft, spiegel dat en maak er weer één gezicht van. Die simpele truc heeft Nathan Mooij niet toegepast. Het ging hem tenslotte niet om het gezicht, maar slechts om de ogen. Daarom is in de portretten steeds alleen het oog gekopieerd en in de andere gezichtshelft geplakt. Dat geeft een vaak subtiel, maar onmiskenbaar effect. Twee verschillende gezichten, terwijl alleen het oog steeds anders is.  Photoshopper Marco Kuijpers legt dat proces goed uit: 'Niet de wenkbrauwen, niet de wallen, maar uitsluitend de ogen knipte ik uit en plakte die aan de andere kant. Daarbij moest ook de lichtinval aangepast worden.' De tentoonstelling is nog te zien tot en met 2 juni in CODA te Apeldoorn.  

De Best beluisterde Culuurpers Podcast gaat vandaag over musicals en subsidie. En over hoe ingewikkeld het is. En over waarom minister van Engelshoven het Britse subsidiesysteem aan het invoeren is.  En Govert Schilling. En natuurlijk ook over Witte Wijn. Luister hier! En word lid! www.cultureelpersbureau.nl/opties

Een kleine honderdvijftig kilometer verderop checkte sterrenkundejournalist Govert Schilling vanuit zijn Amersfoortse werkkamer nog eens zijn twitter. De tweet van Leoni Jansen viel hem direct op. 'Zeg nou zelf: hoe vaak zie je een tweet over de sterren langskomen van iemand waaruit blijkt dat die weet waar die het over heeft?', zegt hij er nu over. Dus, zo vertelt hij, twitterde hij een reply op de tweet van Jansen: 'Helemaal goed ;-)'. Dat met het antwoord ('Yeah!') van Leoni iets moois zou beginnen, wisten ze zelf nog niet.  Krap twee jaar later staan Govert Schilling en Leoni Jansen negenendertig keer samen op het podium in het programma 'Starry Starry Night': Leoni zingt liedjes waarin de sterren en planeten een rol spelen, terwijl Govert een en ander van deskundig commentaar voorziet. In anderhalf uur reizen we van Shocking Blue naar Hijo de la Luna en terug. Vrijdag 11 januari 2019 ging het programma in première in de kleine zaal van het Amersfoortse theater De Flint. De maandag daarop spreek ik Govert Schilling thuis. Het gaat over de rage van de theatercolleges, TED-talks en bekentenisvoorstellingen die momenteel door de Nederlandse theaters raast, maar het gaat ook over de troost die we kunnen halen uit onze eigen nietigheid.

Linda Huijsmans en Wijbrand Schaap praten je in een dik half uur bij over de achtergronden van het grotere Cultuurpers Nieuws van de afgelopen weken. Het gaat nog even over de bloot/naakt-toestanden in de kunst, maar het gaat natuurlijk ook over geld, dat miljoen dat de podiumkunstenaars door neus werd geboord door een ruzie in het bestuur van het Sociaal Fonds. En dan hebben we het ook nog over selfpublishing. Daarover komt in januari een hele podcast, met als speciale gast: Jacqueline Zirkzee, die ons alles gaat vertellen over haar ervaringen met het zelf uitgeven van boeken. Luister, en word daarna lid van Cultuurpers. het is de kunst waard.

'Hoeveel werkelijkheden kunnen we aan? Voor mij is dat het thema van 2018. Die dames van Noord Korea die aan 't juichen waren, bijvoorbeeld. Maar het zat ook in Halbe Zijlstra die had gelogen over de datsja van Poetin.' Greg Nottrot, theatermaker uit Utrecht, had zich voor dit jaar voorgenomen een eindejaarsvoorstelling te maken die de tijdgeest goed zou vatten. De man die zeven jaar geleden met De Orde van de Dag een nieuw theaterconcept ontwikkelde, waarin actualiteit werd gekoppeld aan het improvisatietalent van schrijvers en acteurs, wilde nu iets zeggen over 2018. De maand december is het resultaat van een jaar zoeken in veel theaters te zien. Van de Olympische Spelen tot Trump, maar vooral ook tot Halbe Zijlstra, de cultuurhatende oud-staatssecretaris, die dit jaar ten val kwam omdat hij had gelogen over een bezoek aan de Datsja van Poetin. Luister hier naar het hele verhaal in de Best Beluisterde Cultuurpers Podcast!

De Deldense expo '#metoo, Naakt in de Kunsten' is het soort guerillatentoonstelling waar een klein museum groot in kan zijn. Directrice Gemma Boon bedacht de tentoonstelling begin oktober, toen er in de buurt, Almelo om precies te zijn, een kleine rel was rond een schilderij van de Overijsselse kunstenaar Joep Gierveld. Dat schilderij, met daarop een naakte vrouw tussen twee geklede hoogwaardigheidsbekleders, hing al sinds 1992 in de hal van het gerechtsgebouw, maar moest nu verwijderd worden, omdat een vrouwelijke bezoeker er aanstoot aan nam. Het deed haar te veel denken aan het geweld dat haar was aangedaan. Het schilderij is nu verplaatst naar een niet-openbaar gedeelte van het gebouw. Ondertussen laaide er een discussie op over censuur, artistieke vrijheid en het recht om geschokt te worden of te schokken.

Nieuw! Linda Huijsmans en Wijbrand Schaap praten je in een fijn klein halfuurtje bij over wat je moet weten over de wereld van kunst en cultuur zoals die door het Cultureel Persbureau wordt gecoverd. Met aan het einde nog een leuke vacature.

Ooit was er iemand de eerste. De eerste die rechtop liep, zijn voorpoten gebruikte voor iets anders dan lopen. Maar wie was dat, en waar richtte de eerste mens zich op? Frank Westerman neemt die vraag in zijn nieuwste boek te grazen. In een fascinerende tocht die begint in Leiden, en eindigt in Flores, of misschien eigenlijk in de Middelandse Zee voert hij je mee op een heuse queeste, die je uiteindelijk in totale verwarring achterlaat. En dat is hard nodig. Omdat er geen simpele antwoorden zijn. Ik ging met hem op zoek naar de oorsprong van zijn boek over de oorsprong van de mens. Lees meer op Cultuurpers

Wat begon met ministerieel gefilosofeer over de vloeibare samenleving, eindigde met de conclusie dat er geen geld is om iedereen die nu kunst wil en mag maken, te betalen. Dat betekent dat de bestaande subsidies over minder producties moeten worden verdeeld, en dat dus het cultuuraanbod in Nederland omlaag moet. Dit gevoel werd gedeeld door regeringspartijen vvd en D66, maar ook GroenLinks en PvdD. En de kunstenbond, en de werkgevers. Alleen een paar autonome kunstenaars sputterden tegen. Helemaal aan het eind van deze podcast.

Is sprak met Alexandra Broeder en Dorien van Gent, twee makers die iets bijzonders doen in respectievelijk een gele driehoekige doos en een tentje op het Paradeplein in Den Bosch tijdens Festival Boulevard. Ik ging ook nog binnen bij United Cowboys in een ronde doos, maar mocht daar geen opnames maken, en toeschouwers wilden na afloop ook niets vertellen. Ik zag zelf dansers naakt in een plastic zak staan dansen, en iedereen was bezweet. Had verder geen inhoudelijk gevoel over een en ander. Publiek wilde niets zeggen.

Bijna live vanaf de opening van Theaterfestival Boulevard in Den Bosch : de speeches en wat eerste indrukken van de directie en de 'gidsen'. Een nieuwe toevoeging van dit jaar.

Wat heeft Billy Wilder met Mad Men en Breaking Bad te maken? Of met een voetbalteam in een grot? Alles, zo blijkt. De in 2002 overleden filmmaker blijkt veel en veel belangrijker voor onze beeldcultuur dan iemand als Alfred Hitchcock. Althans: daar begint het sterk op te lijken. Eye, het markante filmtheater en -museum in Amsterdam, staat vanaf nu tot begin september in het teken van de maker van Some Like it Hot en - vooral - Sunset Boulevard. Voor de Cultuurpers Podcast spreekt Helen Westerik met Leo van Hee. Hij is programmeur van Eye en samensteller van het Billy Wilder-retrospectief. van hem horen we waarom een beroemd schrijver als Raymond Chandler van Wilder aan de drank raakte, en wat zich in Albuquerque afspeelde, dat zo belangrijk was voor hele generaties film- en televisiemakers. Luister mee, naar een schrijver die films maakte die minstens even mooi waren om naar te luisteren als om naar te kijken.

Het hele idee van stadsplanning, toekomstvisioenen en jeugd (het is de kinderrijkste deelgemeente van West-Europa) werd door het Holland Festival meegegeven aan de eerstejaars van de opleiding Theaterdocent van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. De 12 studenten werden de wijk ingestuurd om er uiteindelijk met iets te komen dat over utopieën, dystopieën, muziek en Octavia Butler zou gaan. Op zaterdag 15 juni werd het resultaat van hun werk gepresenteerd aan het publiek. Het gevolg van de inspanningen van de studenten was een audiowandeling, onderbroken door performances. Het speelde zich allemaal af op het uiterste puntje van IJburg, daar waar Lijn 26 omkeert, terug naar het Centraal Station. Gastgever van het geheel is de stichting Right About Now, die een pand bewoont in een complex waar studenten en statushouders samen wonen. Iets dat in totale harmonie met de buurt verloopt, na aanvankelijke bezwaren van omwonenden.

Ik wandelde voor het hoorspel 'Liefdeskuren' ongeveer anderhalf uur tussen de verschillende locaties aan het strand van Scheveningen, en dat is met mooi weer geen enkel probleem. Een collega met haast deed het in de helft van de tijd, en ook dat leverde een enthousiaste recensie op. Zelf ervoer ik dat ook bij een eerder werk van van Frankenhuyzen, het hoorspel Oh, die Zee, gebaseerd op de Odyssee van Homerus. Dat maakte ik mee op een druilerige dag bij de Scheveningse haven, en het werkte ook daar perfect. Audio is het nieuwe video. Geloof me. En als je het niet gelooft, ga het meemaken. En vertel me erover.

'Je  kunt als groot gezelschap nu eenmaal niet alleen maar journalistiek theater brengen.' Dat zegt Jeroen de Man, die bij het Nationale Theater nu de waterrijke spektakelvoorstelling Ondine regisseert. 'Een beetje verscheidenheid is juist wel mooi.' Niet alles in den Haag hoeft dus even maatschappelijk relevant te zijn als The Nation of Othello. Soms mag het ook gewoon over de liefde gaan, in Den Haag. Dit keer komt de Cultuurpers-podcast rechtstreeks vanuit de repetitieruimte van het Nationale Theater in Den Haag. Ik ben hier om regisseur Jeroen de Man en een paar van de acteurs, waaronder Mark Rietman, te spreken over Ondine. Ondine is een stuk uit 1938 van de Fransman Giraudoux. Dat stuk beschrijft hoe een onsterfelijke waternimf verliefd wordt op een ridder. Hun liefde is eeuwig, zolang hij haar niet ontrouw is. En dan gaat het dus mis.

Welkom bij de cultuurperspodcast. Aflevering ik weet niet hoeveel. Vandaag houd ik weer eens mijn mond, want het woord is aan de nieuwe dichters van Nederland. Ik zag en hoorde ze donderdag 31 mei 2018, tijdens poetry international. De avond stond in het teken van de uitreiking van de Cees Buddingh-prijs. De prijs voor het beste Nederlandse poëziedebuut van 2018. Je hoort dadelijk de vier genomineerden, die elk een gedicht voorlezen, en daarna de juryvoorzitter, die de prijs uitreikt. Gevolgd door een verblufte winnaar. Maar eerst, omdat het ons daar toch allemaal om te doen is: De Staat van de Poëzie, uitgesproken door de poëzierecensent van Dagblad Trouw, Janita Monna. O, nog even dit: Het leuke van deze podcast is, dat je erin kunt zappen. Er zijn genummerde stukjes, en je kunt automatisch van stukje naar stukje spoelen. Allemaal voor je gemak. Voor nu: veel luisterplezier. Enne: koop die dichters!

De programmeurs van het festival hebben hun best gedaan een afwisselend tableau te maken, en blijkens het openingsprogramma is dat zeker gelukt. De voor zeker driekwart gevulde zaal van de Rotterdamse Schouwburg was enthousiast. Of het de komende dagen even fris blijft, gaan we checken. Volg deze site voor updates. In de podcast hoor je achtereenvolgens: Tijdelijke Toon, Safiya Sinclair, een festivalbezoekster, Joost Baars, de redactie van Awater, Jan Baeke en Feline Streekstra.

Als je Lenny Oosterwijk voor het eerst ziet, denk je niet: ha, een galeriehouder. Op de een of andere manier verwacht je daar een meer chique uitstraling bij. Maar de man die in 2011 in Rotterdam Noord Galerie Untitled oprichtte komt uit een andere hoek. Hij is fotograaf en art director en werkte een tijd bij het meest gestolen tijdschrift van Nederland. Daar leerde hij zoveel mensen uit de creatieve sector kennen dat hij alleen al op basis van dat redelijk alternatieve netwerk een galerie kon runnen. In de podcast vertelt hij hoe dat in zijn werk gaat: de grootste galerie van Rotterdam opzetten. Vijf lokalen heeft hij tot zijn beschikking, in een oud schoolgebouw achter de Rotterdamse Bergweg. Zo'n buurt waar je, komende van Station Rotterdam Noord, begroet wordt door de terrasbevolking van Café 't Stoplicht. Maar ook een buurt die op een prettige manier werelds is, met creatieven, mensen uit alle hoeken van de wereld en upmarket wijnbarretjes naast Turkse koffiehuizen.

Wat er op de grond ligt, uitgespreid over een wit laken? Lastig vast te stellen. Scherven? Vliegtuigonderdelen? Geblakerde stoffelijke resten? Bij binnenkomst in A Tale of a Tub is de indruk verontrustend, en lichtjes overweldigend. Een crime scene, maar onduidelijk wie, wat of waar het hierover gaat. Het blijken planten, maar dan uitvergroot en in brons gegoten. Maar dat zie je eigenlijk pas goed als je erboven zweeft. Of vanaf de omloop boven waar weer ander werk om bijzondere aandacht vraagt. In deze podcast wandel ik met curator Suzanne Wallinga door A tale of a Tub, een kunstpresentatie-instelling op een wel heel bijzondere plek: de - voor zover ik kan nagaan - eerste 'gated community' in een grote stad. Ze vertelt over de unieke werken die gedurende de komende tijd te zien zijn, en over de bijzondere samenwerking met Poetry International Rotterdam.

Het gaat over nationalisme en identiteit, dit keer. Jan Baeke, dichter en programmeur van Poetry International Rotterdam, vertelt over de editie van 2018, en waarom hij meer van Franse, Amerikaanse en Engelse poëzie houdt, dan van Nederlandse. Het gaat natuurlijk ook over de nieuwste ontwikkelingen, waarin appropriatie, en uitwisseling een thema zijn. We hebben het erover of een poëziefestival zonder politiek kan, en over de vraag of poëzie altijd links is. Prangende vragen nu zich 'rechts' noemende liesden zich ook steeds meer in de kunsten willen roeren. Lees alles over Poetry op Cultureelpersbureau.nl.

Wijbrand Schaap spreekt in de keuken van De Coöperatie (waar het opvallend druk is), met Tony Minnema en Emile Ripke. Zij zijn de initiatiefnemers en de namen achter Theaterflix, een website waarop, net als bij Netflix met tv-programma's, theatervoorstellingen te zien zijn. Voorlopig hebben ze een basis uit eigen werk, omdat Tony Minnema zelf een redelijk florerend bedrijfje heeft in het maken van goede videoregistraties van theatervoorstellingen. Die registraties vormen een basis, naast werken die bewaard zijn door het wegens Halbe Zijlstra opgeheven Theaterinstituut Nederland. Eenhoorn Het gesprek gaat een kleine veertig minuten over verdienmodellen, beren op de weg, ijdele acteurs en auteursrechten. Kortom: alles waar je bij het starten van een leuke eenhoorn niet aan denkt, maar wel tegenaan loopt. Het gaat ook over Oom Wanja. Uiteindelijk. Luister hier.

Hoe ongezond is het om af en toe een weekend te festivallen? Wat zijn de risico’s? En hoe kun je deze voorkomen? Tijdens Unity College: Inkakken of bijpakken? geven verschillende sprekers je antwoord op deze vragen en meer. We luisteren achtereenvolgens naar EHBO'er Mark Smits, de inleider, het college van zanger en verslavingsarts Gerard Alderliefste en Judith Noyen van de Jellinek. Over stapelen van uppers en downers, depersonalisatie, sneeuw en naeffecten, en langetermijngevolgen. Alles om helemaal klaar te zijn voor het nieuwe festivalseizoen. Uw verslaggever van de dag, Wijbrand Schaap, weet niet wat hij hoort. Hij dacht dat iedereen thee dronk op festivals.

Anne van Winkelhof is sinds afgelopen herfst organisator van de Poetry Academy, de schrijversschool waarmee het gerenommeerde Poetry International Festival Rotterdam het festivalseizoen verlengt. Zondag 8 april kwam een tiental amateurdichters bijeen in het gebouw waar Poetry samen met Passionate Bulkboek gevestigd is. De workshop ‘Poetry Performance’, die Winkelhof hier gaf, was bedoeld om de basisprincipes van de voordrachtskunst over te brengen.

JR is een boek dat van zichzelf alweer een soort legende is. Volgens kenners is het hét boek over de ondergang van het kapitalisme en wijst het - hoewel geschreven in de jaren zeventig -  vooruit naar de beurscrisis van deze eeuw en de opkomst van Donald Trump. Maar, wereldberoemd als het is, is het ook onleesbaar geacht en nog nooit vertaald in het Nederlands. Het werk is hier vooral onbekend.

Allereerst een hartelijk welkom aan de nieuwe abonnees. Ik hoop dat ik je niet teleurstel met deze wekelijkse nieuwsbrief. Heb je aanvullingen of opmerkingen: ik hoor graag van je. Stuur me een mail met je harteroerselen.

Geld maakt gruwelijk gelukkig. En dat houdt niet op bij 1 ton. Wie een half miljoen verdient is aanzienlijk gelukkiger dan wie 2 ton verdient. De ING-baas die 60 procent meer salaris zou krijgen, zou daarvan ook heel erg veel gelukkiger geworden zijn. Dit inzicht kreeg sociaal psycholoog en 'geluksprofessor' Ab Dijksterhuis door een nieuw onderzoek naar de relatie tussen geld en geluk. Het zette de gangbare gedachte dat geld niet zo heel veel invloed heeft, op losse schroeven. Donderdag 29 maart presenteerde hij zijn bevindingen in het Utrechtse festivalpaleis TivoliVredenburg. Dat gebeurde tijdens een avond, georganiseerd door de Associatie van Sociaal Psychologische Onderzoekers.

Bericht voor de leden en abonnees.

Druk was het niet, in Nijmegen, op de koudste 17 maart in eeuwen. Op het festival in de prachtige rafelrand van de Honigfabrieken ging het over de sleepwet, en waren vooral tegenstanders van die wet aanwezig. Bits of Freedom, de Piratenpartij, de Partij voor de Dieren, allemaal hadden ze stands ingericht op de informatiemarkt. Vanwege de kou en de grote afstand tot de binnenstad was het publiek minder gemeleerd dan de gasten bij het debat. In de zaal vooral hipsters en hippies, op het podium een directeur van de MIVD, een juriste en een onderzoeker. Met een opvallend genuanceerd verhaal, overigens. Ik was agnost voor ik naar het festival kwam, en vertrok er best positief over de wet en de parlementaire democratie. Of ik desondanks tegen zou moeten stemmen om de kamer scherp te houden? Weet jij het?

Cinedans is niet alleen veel dansfilms. Cinedans heeft ook een eigen laboratorium. We staan daar nu. In zaal 2 van Eye in Amsterdam is de tribune weggehaald en zien we zeker vier losse hokjes waarin mensen rondlopen, staan en wild bewegen met VR-sets op hun hoofd. De kunstenaars hier onderzoeken allerlei verschillende toepassingen van Virtual Reality voor dans, en de dansfilm. Nienke Rooijakkers, dramaturge en educatiemedewerker van Cinedans vertelt, over de opzet van het laboratorium.

Volgens minister van Cultuur van Engelshoven is het onvermijdelijk dat het aantal producties in de kunstsector omlaag gaat. Dit is nodig om de arbeidsmarkt voor de kunstensector gezond te maken. Ze verklaarde dat in een interview na afloop van de presentatie van haar visiebrief in het Rotterdamse Maaspodium.

Beste abonnee, De afgelopen week was een goede week voor Cultuurpers. We vielen in de prijzen, althans: Harri Theirlynck ontving de persprijs van 'Toerisme Vlaanderen' voor een verhaal dat hij in juli 2017 schreef over het kunstenfestival in Watou. Een grote eer, natuurlijk, zo'n erkenning uit onverwachte hoek. Maar er is meer: als lid/abonnee van het Coöperatief Cultureel Persbureau kun je je verhogen in een voorspoedige wending die onze club deze week gemaakt heeft. Het Cultureel Persbureau gaat samenwerken met het Lectoraat Crossmedia van de Hogeschool van Amsterdam. Voor dit jaar, en mogelijk ook volgende jaren, verzorgt Cultuurpers de inhoudelijke context en duiding bij de Festivalatlas die Harry van Vliet daar al enige jaren samenstelt. Concreet betekent deze samenwerking dat het Cultureel Persbureau van middelgrote festivals in elk van de 12 provincies verslag gaat doen: toeschouwers spreken, de inhoudelijke koers bespreken met de initiatiefnemers en een sfeerverslag maken.