Forum IBRiS

„Recydywa neoliberalizmu znowu zaczyna brzmieć przed wyborami: że wszystkich Was krępują tylko regulacje, poradzisz sobie sam rolniku, wygrasz z Biedronką, wystarczy, że Cię przestaną ograniczać. Załóż własną firmę motoryzacyjną i wygrasz z Volkswagenem. Tego typu utopie się Polakom sprzedaje” - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej Jan Zygmuntowski - ekonomista, współprzewodniczący zrzeszenia ekonomistów Polska Sieć Ekonomii, pracownik naukowy Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie.

„Myślę, że politycy tej oferty wbrew pozorom nie kierują do rolników tylko do pozostałych mieszkańców wsi” - mówi dr hab. Sławomir Kalinowski z PAN w rozmowie z Agatą Kołodziej. A wśród wszystkich aktywnych zawodowo mieszkańców wsi dziś tylko 10-12 proc. to naprawdę rolnicy, którzy coś produkują. PiS znalazł więc sprytne narzędzie, by pod przykrywką rozdawać przedwyborcze pieniądze, dzieląc Polaków pomiędzy „tani” i „drogi” system ubezpieczeń społecznych w gruncie rzeczy bez uzasadnienia.

Zachód to jest szatan, zagrożenie dla Pana Boga, Zachód to słabość, bo ministrami obrony są tam kobiety. Zachód niszczy rodzinę i zmusza ludzi do zmiany płci. Zachód to pornografia. To wszystko mówi Rosjanom propaganda z lubością pokazując półpornograficzne rozpikselowane obrazy, które mają Rosjan oburzać, ale ich też fascynują. W języku propagandy nie ma już megagróźb, że Rosja zrówna z ziemią Wyspy Brytyjskie i weźmie w okupację Warszawę i to pokazuje skalę klęski Putina. Agata Kołodziej rozmawia z Agnieszką Jędrzejczyk, dziennikarką OKO.press, autorką cyklu „Goworit Moskwa”, która od 24 lutego 2022 r. dzień po dniu śledzi i analizuje rosyjską propagandę.

Ministerstwo Zdrowia nie ma świadomości, w jak długich kolejach do lekarzy czekają pacjenci, bo politycy korzystają z opieki zdrowotnej poza kolejką, a dyrektorzy szpitali boją się im odmawiać. Do tego kolejne rządy bardzo sprytnie zmieniały systemy raportowania kolejek, dzięki czemu nigdy nie możemy porównać, że za jakiegoś rządu było lepiej albo gorzej - mówi Aleksandra Kurowska, wieloletnia dziennikarka zajmująca się ochroną zdrowia.

Dzisiaj rozmawiamy o pierwszych wynikach Europejskiego Sondażu Społecznego. Gośćmi Forum IBRiS są Anna Dyjas-Pokorska, Dyrektor ds. obsługi klienta w IBRiS oraz jedna z koordynatorek ESS w Polsce, a także dr Michał Kotnarowski, narodowy koordynator Europejskiego Sondażu Społecznego i pracownik naukowy Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Dlaczego ESS jest tak ważny dla zrozumienia istniejących mechanizmów społecznych, nie tylko w Polsce, ale i w Europie? Czy polskie społeczeństwo jest już do bólu zmęczone obecnym stanem demokracji i dlatego rezygnuje z aktywności w jej mechanizmach? Czy przez ostatni rok podejście Polaków do kwestii migracji mogło się zmienić, zwłaszcza w kontekście niewątpliwie pozytywnego zrywu społecznego i spontanicznej pomocy uchodźcom z Ukrainy?

Czy jest jakaś różnica pomiędzy oszustem z Tindera udającym potentata diamentów, by uwodzić kobiety i wyłudzać od nich pieniądze, polskim tiktokerem, który wychwala obecny rząd za politykę energetyczną, a w zamian internauci szyderczo znajdują mu posadę prowadzącego w TVP, a dr. Maciejem Kaweckim, który zachwyca się w social mediach polskimi wynalazkami - jak się okazuje, nie zawsze wyłącznie z czystej potrzeby serca? I czy należy bać się tego, że już dziś 40 proc. młodych użytkowników internetu w wieku 18-24 lata chętniej korzysta z TikToka niż z Google, by wyszukiwać informacje? O tym Agata Kołodziej rozmawia w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS z Sylwią Czubkowską, dziennikarką technologiczną, redaktorką naczelną Spider's Web+ i autorką książki "Chińczycy trzymają nas mocno”.

„W Polsce nadal popularne jest myślenie, że jak ktoś jest ubogi, najprawdopodobniej sam sobie na to zasłużył, bo był leniwy albo podejmował złe decyzje życiowe” - mówi dr Tomasz Markiewka - filozof, publicysta i tłumacz, w rozmowie z Agatą Kołodziej. 

W Nowy Rok weszliśmy z kilkoma istotnymi zmianami. Po pierwsze zmieniła się pogoda z zimowej na późnowiosenną i odnotowaliśmy rekord temperatury. Po drugie, o 10% wzrosła akcyza na alkohol i papierosy. O niemal 12% wzrośnie opłata za posiadanie psa. Do 1,5% podniesiona została kwota podatku przekazywana na rzecz OPP. Płaca minimalna wzrosła o 480 zł i wynosi teraz 3490 zł, a minimalna stawka godzinowa 22,80 zł. Do poziomu 23% wrócił VAT na gaz, energię, ciepło systemowe i paliwa. Rozmowę o przyszłości czasem warto zacząć od przeszłości - co Polacy prognozowali w styczniu 2022 roku? Czy ich przewidywania się sprawdziły? Rozmawiają Kamil Smogorzewski, Marcin Duma i Michał Kowalczyk. 

Świat żegna 265. papieża, pierwszego od 598 lat, który odważył się abdykować, ot tak po prostu przejść na emeryturę, choć przecież „z krzyża się nie schodzi”. Kim właściwie był Benedykt XVI? Kim był Joseph Ratzinger? Pancernym kardynałem? Strażnikiem ortodoksji? Człowiekiem, który za swoich monachijskich czasów przymykał oko na pedofilię w Kościele? A może właśnie pierwszym odważnym, który powiedział „dość" przenoszeniu księży-pedofilów z parafii do parafii rozpoczynając prawdziwą rewolucję? Agata Kołodziej rozmawia z prof. Arkadiuszem Stempinem, historykiem, politologiem i watykanistą z Wyższej Szkoły Europejskiej im. Ks. Józefa Tischnera w Krakowie i Uniwersytetu we Freiburgu.

Jakie są największe wyzwania stojące przed Polską? Jakie są konsekwencje nadmiarowej polaryzacji? Co wojna w Ukrainie powiedziała o Polsce? Czy kampania wyborcza w 2023 roku upłynie pod znakiem bezpieczeństwa? Estera Flieger pyta o to prof. Antoniego Dudka.

„Kaczyński miał bardzo dobry pomysł” - mówi Józef Wojciechowski, jeden z najbogatszych Polaków, właściciel firmy deweloperskiej JW Construction w rozmowie z Agatą kołodziej. I przyznaje, że jego z firma z niego skorzystała - chodzi o budowanie domów z gotowych elementów drewnianych. Sam na tym zarobił, a rząd ostatecznie nie umiał wybudować ani jednego takiego domu. „Jeśli urzędy, szczególnie samorządy, nie zaczną pomagać deweloperom, to branża stanie się bardzo mało atrakcyjna dla deweloperów i mieszkania rzeczywiście staną się luksusem” - mówi Wojciechowski.

W dzisiejszym odcinku rozmowy Kamila Smogorzewskiego, Marcina Dumy i Michała Kowalczyka łączymy dwa pozornie niezwiązane ze sobą wątki - wyniki Raportu Świątecznego IBRiS oraz oceny występu reprezentacji Polski na mundialu, dokonane przez Polaków. Ile wydamy na tegoroczne święta? Czy zaciągnęliśmy wydatkowy hamulec, czy tylko jedziemy na tempomacie? A może po prostu zdjęliśmy nogę z gazu? I dlaczego ubóstwo traktowane jest jako cnota? Z drugiej strony - ile powinni zarabiać piłkarze reprezentacji Polski? Czy 30 mln to odpowiednia suma za jakość gry i jej wyniki? 

57,4 procent Polaków deklaruje, że ułatwienia dostępu do broni palnej zmniejszy ich poczucie bezpieczeństwa (IBRiS dla "Rzeczpospolitej"). Zupełnie inaczej jest w Stanach Zjednoczonych, gdzie na mieszkańca przypada około 1,2 sztuk broni. Do Senatu weszła zaś polityczka, która w publicznych wypowiedziach neguje strzelaninę w Sandy Hook, podczas której zginęło 20 osób, snując spiskową teorię, że to inscenizacja przygotowana przez przeciwników dostępu do broni. Cofnijmy się do grudnia 2016 roku: do jednej z waszyngtońskich pizzerii wszedł z karabinem mężczyzna, który znalazł się w grupie 15 procent Amerykanów wierzących w to, że światem rządzi spisek satanistów-pedofilów. Cztery lata później, 6 stycznia, podobni do niego wyznawcy QAnon ruszą na Kapitol, kwestionując wyniki wyborów, w których władzę stracił Donald Trump. Wszystkie kropki, objaśniając zawiłości amerykańskiego systemu wyborczego, a także opowiadając o kryzysie demokracji, kondycji amerykańskiego społeczeństwa i polaryzacji, w rozmowie z Esterą Flieger łączy Andrzej Kohut, autor książki "Ameryka. Dom podzielony" i prowadzący podcast "Po amerykańsku".

Polacy powinni więcej wiedzieć. O czym? O tym, co naprawdę im grozi, czy nadchodzi wojna, gdzie jest najbliższy schron. O tym, że to nie Putin jest największym zagrożeniem dla świata. O tym, że od 2013 r. Chiny przygotowują się do wojny i to one są najszybciej rozwijającym się militarnie państwem na świecie. O tym, że wojna USA-Chiny może być nieunikniona. „Wszystko wskazuje na to, że świat drugiej połowy XXI wieku będzie światem chińskim, w którym Amerykanie będą musieli zejść z pudła, z pierwszego miejsca”. Gościem Agaty Kołodziej jest generał Bogusław Pacek.

W kolejnym odcinku rozmowy o aktualnych nastrojach Polaków, Kamil Smogorzewski, Marcin Duma i Michał Kowalczyk rozmawiają o trzech kwestiach: o wzroście zadowolenia Polaków z własnej sytuacji materialnej; o możliwych konsekwencjach incydentu w Przewodowie; oraz o tym czy Polaków interesuje łamanie praw człowieka w Katarze, przy okazji trwającego właśnie mundialu. 

"Tak prowadzona narracja geopolityczna odpowiada na pewne atawistyczne lęki przed wojną i zagrożeniem, a to jedna z przyczyn, dla której szeroka widownia, zwłaszcza po wybuchu wojny w Ukrainie, zaczęła interesować się polityką międzynarodowa" - do książki Piotra Zychowicza i Jacka Bartosiaka „Nadchodzi III wojna światowa”, w rozmowie z Esterą Flieger, odnosi się dr hab. Łukasz Fyderek, politolog, analityk spraw międzynarodowych, ekspert ds. Bliskiego Wschodu.

„Politycy są przepełnieni poszukiwaniem wielkości Polski, ale nie mamy ani siły militarnej mierzonej bronią jądrową i lotniskowcami, ani demografią nic nie zwojujemy, ani nawet nie mamy soft power. Jedyne, co nam wychodzi, to gospodarka” - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej Zbigniew Jagiełło, były wieloletni prezes PKO BP.

Gdyby RPP zrobiła to, co od tygodni zapowiada i czego chce większość Polaków, poległaby w walce z inflacją, a Polska mogłaby podążyć śladami Turcji. Czas na miękkie lądowanie, czyli na okiełznanie inflacji bezkosztowo, był rok temu. Dziś nie da się jej zwalczyć bez bólu. Ten ból to podniesienie stóp procentowych do 9-10 proc., choć ich szczyt powinien na chwilę dotknąć nawet 10,5-11 proc. Dałoby się mniej, gdyby RPP dokonała zwrotu w swojej komunikacji, ale jest to bardzo mało prawdopodobne - mówi dr Łukasz Rachel, ekonomista z University College London, w rozmowie z Agatą Kołodziej. 

W odpowiedź na jakie pytanie nie da się „wkręcić” Włodzimierz Czarzasty? Jak Lewica odnajdzie się w polaryzującej kampanii, która zaczyna się pod znakiem wzajemnych oskarżeń dwóch największych partii o to, czyje interesy reprezentują? Jaką Polskę wyborcom opowie? Czy załatwi fundusze z KPO? Z współprzewodniczący Nowej Lewicy i wicemarszałkiem Sejmu rozmawia Estera Flieger. 

Druga odsłona stałego cyklu rozmów Forum IBRiS to opowieść o kolejnej zmorze Polaków - wojnie w Ukrainie. Marcin Duma, Prezes IBRiS, Michał Kowalczyk, Dyrektor ds. badań IBRiS i Kamil Smogorzewski, Dyrektor ds. komunikacji IBRiS rozmawiają o tym, czy 20% Polaków, którzy chcą zakończenia wojny nawet za cenę utraty przez Ukrainę części terytoriów, to wysoki czy niski odsetek? Jak w tym względzie sprawy się mają w Europie Zachodniej? I czy Polacy rzeczywiście boją się wojny atomowej? 

W co gra Viktor Orbán, który utrzymuje, że ostatnie wybory wygrał, choć był przeciwko niemu prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski? Jaką rolę w narracji Fideszu zajmuje przeszłość i czy nastąpiła korekta kursu polskiej polityki zagranicznej do tej pory mocno zorientowanej na Węgry? Gościem Estery Flieger jest Dominik Héjj, politolog i autor książki pt. "Węgry na nowo. Jak Viktor Orbán zaprogramował narodową tożsamość".

"Mała, 10-tysięczna gmina, w wakacje zamienia się w 100-tysięczne miasto" - mówił Roman Kużel, Burmistrz Władysławowa podczas I edycji Horyzontu IBRiS w Jastrzębiej Górze. Drugim z rozmówców Marcina Dumy, Prezesa IBRiS, był Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk.   Link do raportu pt. Transformacja energetyczna w percepcji Polaków i Europejczyków: https://ibris.pl/2022/08/24/transformacja-energetyczna/   Horyzont IBRiS 2022  Organizator: Fundacja Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS  Miejsce: Willa Victor, Jastrzębia Góra  Obsługa realizacyjna: Livingmedia https://livingmedia.pl/

W pierwszym stałym cyklu rozmów Forum IBRiS, Marcin Duma, Prezes IBRiS, Michał Kowalczyk, Dyrektor ds. badań IBRiS i Kamil Smogorzewski, Dyrektor ds. komunikacji IBRiS rozmawiają o jednej z największych zmór Polaków ostatnich tygodni i miesięcy, a więc o inflacji. W ostatnim badaniu jakościowym przeprowadzonym na potrzeby autorskiego projektu IBRiS pod nazwą Światowid, inflacja przewijała się w wypowiedział Polaków w zasadzie cały czas. Gdy temat dotyczył wojny – badani mówili o inflacji, gdy temat dotyczył KPO – inflacja, temat dotyczył ogólnopojętej polityki – inflacja. Coraz większa inflacja to realne zmniejszenie poziomu życia obywateli, ale czy aż tak drastycznie, żeby społeczeństwo mogło zacząć panikować?

A jeśli Rosja pokazała właśnie, że gotowa jest uderzać w zachodnią infrastrukturę krytyczną? Jaki będzie jej kolejny cios i co najgorszego Putin może zrobić Europie? „Norwegowie mają magistrale prowadzące do Europy liczące 9 tys. km, których nie sposób chronić w 100 proc.” - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej Robert Tomaszewski, analityk ds. energetycznych Polityki Insight. Co prawda cztery wybuchy o sile porównywalnej do tych jak w przypadku Nord Stream 1 i 2 byłyby niewystarczające, by odciąć gazowo Norwegię zupełnie od Europy, ale efekt psychologiczny i polityczny byłby ogromny. W dodatku USA nie uratują już wtedy sytuacji energetycznej w Europie.

13 września policja obyczajowa w Iranie zatrzymała 22-letnią Mashę Amini. Kobieta miała odsłonić włosy w miejscu publicznym. Nie przeżyła pobytu w areszcie. Od dwóch tygodni na ulicach Iranu trwają protesty. Czy zmienią kraj? Estera Flieger pyta o to dr. Jakuba Gajdę, iranistę i politologia z Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego, który zachowuje ostrożność prognozując rozwój wydarzeń.

W środę rano prezydent Rosji Władimir Putin ogłosił „częściową mobilizację”. „Zagrał va banque” – ocenia prof. Agnieszka Legucka z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych oraz Akademii Finansów i Biznesu Vistula w rozmowie z Esterą Flieger. „To bardzo ryzykowny ruch” – rozmówczyni Forum IBRiS zwraca uwagę na to, że Putin nie ma odwrotu, bo stawką od samego początku inwazji jest jego władza.

W urokliwej Willi Victor, podczas I edycji Horyzontu IBRiS zaprezentowany został raport pt. Polak na wakacjach. Zgodnie z nim, Polacy w 2022 roku częściej niż rok temu wyjeżdżali na wakacje za granicę, jeśli wyjechali, to raczej samochodem, a w drodze zatrzymują się na stacjach PKN ORLEN i w McDonald's. Wyniki zawarte w raporcie komentują jego twórcy: Marcin Duma, Prezes Zarządu IBRiS, Michał Kowalczyk, Dyrektor ds. badań IBRiS i Kamil Smogorzewski, Dyrektor ds. komunikacji IBRiS.

Po śmierci Elżbiety II na tron wstąpił jej najstarszy syn Karol. Czego można się spodziewać? O tym, co czeka Wielką Brytanię, z Kasią Maderą, dziennikarką BBC rozmawia Estera Flieger.

Niemal 60% Polaków jest zdania, że Polska potrzebuje energetyki jądrowej, 58% uważa nowoczesne elektrownie jądrowe za bezpieczne, a 43% wyraża opinię, że lepiej jest wybudować kilka małych tego typu obiektów niż jeden duży na Pomorzu. Zatem - czy energetyka jądrowa rzeczywiście jest Polsce potrzebna? A jeśli tak, to jaki wpływ na społeczności lokalne będzie miało jej wprowadzenie do miksu energetycznego? Na te pytania, w rozmowie z Kamilem Smogorzewskim, Dyrektorem ds. komunikacji IBRiS, odpowiadali Roman Kużel, Burmistrz Władysławowa i Adam Juszczak, Starszy Analityk w Polskim Instytucie Ekonomicznym.

I edycja Horyzontu IBRiS rozpoczęła się od prezentacji raportu pt. Transformacja energetyczna w percepcji Polaków i Europejczyków. Zgodnie z zaprezentowanymi wynikami, 72% Polaków obawia się zmian klimatu. W związku z tym, by chronić środowisko naturalne, 80% badanych deklaruje ograniczenie zakupu nowych ubrań, 69% wybiera transport publiczny, a 38% może zrezygnować z jedzenia mięsa. Jednak już tylko co piąty Polak jest skłonny, w ramach troski o klimat, płacić więcej za paliwo, a po 22% może płacić więcej za ogrzewanie czy żywność. Czy zatem ochrona klimatu zamyka się w warstwie deklaracyjnej? Marcin Duma, Prezes IBRiS rozmawiał o tym z prof. Alicją Sekułą z Politechniki Gdańskiej i dr. Krzysztofem Księżopolskim ze Szkoły Głównej Handlowej.    Link do raportu pt. Transformacja energetyczna w percepcji Polaków i Europejczyków: https://ibris.pl/2022/07/28/transformacja-energetyczna/    Horyzont IBRiS 2022  Organizator: Fundacja Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS  Miejsce: Willa Victor, Jastrzębia Góra  Obsługa realizacyjna: Livingmedia https://livingmedia.pl/

"Będziemy w przyszłym rządzie bezpiecznikiem i gwarantem praw socjalnych i bezpieczeństwa materialnego" – deklaruje w rozmowie z Esterą Flieger Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, Nowa Lewica. "Jesteśmy gotowi zarówno pod względem programowym, organizacyjnym, jak i diagnozy nastrojów społecznych nie tylko wśród naszego elektoratu, ale również wśród wyborców, których chcemy pozyskać".

Pieniądze z KPO są ważne również dla naszego bezpieczeństwa żywnościowego - wskazuje w rozmowie z Agatą Kołodziej Janusz Wojciechowski, Komisarz UE ds. rolnictwa. I jest przekonany, że dostaniemy je jeszcze w tym roku. Gdyby Polska nie dostała funduszy z KPO, cała Unia znalazłaby się w poważnym kryzysie.

"Marzę o wyborach" – przyznaje w rozmowie z Esterą Flieger Władysław Kosiniak-Kamysz, prezes PSL. Podczas XXXI Forum Ekonomicznego lider ludowców złożył deklarację, że partia jest gotowa na wybory. Czy wrażenie to podzielać będą wyborcy obserwujący toczące się wśród polityków opozycji dyskusje o liczbie i kształcie list?

W ciągu ostatnich 30 lat niektórym Polakom dochody wzrosły o 300 proc., a innym tylko o 30 proc. To dowód na to, że neoliberalizm powinien upaść. Wzrost gospodarczy nie ma sensu, jeśli nie pomaga najbiedniejszym. Teraz przechodzimy przez szok drożyźniany, każdemu będzie żyło się gorzej i do października 2023 r. musimy mocno zapiąć pasy, ale to minie i Polska znów może być liderem wzrostu. A wtedy należy zadbać o inny podział zysków i wypłatę narodowej dywidendy - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej prof. Marcin Piątkowski z Akademii im. Leona Koźmińskiego, pracujący na co dzień w Waszyngtonie, autor książki „Europejski lider wzrostu", mówiącej o polskim sukcesie gospodarczym ostatnich 30 lat.

Rośnie odsetek biednych pracujących, a w budżetówce katastrofa. Kiedy Polacy wyjdą na ulice? Czy opozycja w ogóle jest jakąkolwiek alternatywą dla rządu? „Ona tylko przyklepuje pomysły rządu, nikt nie ma odwagi powiedzieć: „dość rozdawania pieniędzy” - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej Piotr Szumlewicz, lider Związkowej Alternatywy.

Dyskusja o farmach wiatrowych na Morzu Bałtyckim dynamicznie się rozwija. Zgodnie z raportem IBRiS pt. Transformacja energetyczna w percepcji Polaków i Europejczyków, 61 proc. respondentów z Polski uważa, że lepiej budować wiatraki na morzu niż na lądzie. Ale jednocześnie niemal połowa Polaków wierzy, że będą one widoczne z plaży. Czy zaburzą widoki na horyzoncie? Czy będą przesłaniały słońce? M.in. o tym Marcin Duma, Prezes IBRiS, rozmawiał z Burmistrzem Władysławowa Romanem Kużelem i Dyrektorem ds. regulacji PSEW Piotrem Czopkiem.

Czy odczuwasz konsekwencje wzrostu cen energii? M.in. o to zapytani zostali mieszkańcy dziewięciu europejskich krajów, którzy wzięli udział w badaniu Euroskopii (częścią tej międzynarodowej sieci jest IBRiS). Ponad 86 procent badanych z Polski odpowiedziało, że tak. Respondentom zadane zostało również pytanie, jak bardzo obawiają się wzrostu kosztów utrzymania: aż 87 procent badanych odpowiedziało twierdząco. O wspomnianym badaniu Estera Flieger rozmawia z Piotrem Arakiem, dyrektorem Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Przed 78. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego, IBRiS na zlecenie Muzeum Powstania Warszawskiego zapytał Polki i Polaków, jakimi wartościami kierowali się Powstańcy. Podobnie jak rok temu, badani najczęściej wskazywali na patriotyzm (57,3 procent). Drugą odpowiedzią była zaś niepodległość (48,1 procent; wzrost o 11,5 punktów procentowych). Trzecią z kolei wolność (40,9 procent). Estera Flieger rozmawiała m.in o wynikach tego badania z Janem Ołdakowskim, dyrektorem Muzeum Powstania Warszawskiego.

Czy patriotyzmu da się nauczyć w szkole? Co wspólnego z podręcznikiem do Historii i Teraźniejszości ma Bob Dylan? I wreszcie - czy podręcznik napisany przez prof. Wojciecha Roszkowskiego to rzeczywiście podręcznik? „To tekst bardziej publicystyczny niż historyczny, nacechowany ocenami i poglądami autora, nie pozostawiając uczniowi przestrzeni do zastanowienia się nad zagadnieniem” – mówi Agnieszka Jaczyńska, nauczycielka historii w Zamościu, była kierowniczka Referatu Edukacji Historycznej Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Lublinie, w rozmowie z Esterą Flieger.

„Nigdy nie oczekiwałam, że wszyscy mają czytać i że moje książki mają iść pod strzechy. Wcale nie chcę, żeby szły pod strzechy. Literatura nie jest dla idiotów. Żeby czytać książki trzeba mieć jakąś kompetencję, pewną wrażliwość, pewne rozeznanie w kulturze. Te książki, które piszemy, są gdzieś zawieszone, zawsze się z czymś wiążą”. — powiedziała na Festiwalu Góra Literatury Olga Tokarczuk, laureatka Literackiej Nagrody Nobla, autorka m.in. „Ksiąg Jakubowych”. W Forum IBRiS łączymy kropki: o tym, czy jeśli przyjmując, że „literatura nie jest dla idiotów”, możemy uznać, że piłka nożna owszem? Estera Flieger pyta o to Michała Okońskiego, który m.in. o futbolu pisze w „Tygodniku Powszechnym”.

Na co są gotowi Polacy, żeby ograniczyć zużycie energii i emisję CO2? Na to, żeby przypilnować, czy w łazience nie zostało zapalone światło. Albo na rezygnację z lotów samolotami - o ile i tak nimi nie latają. Nie są natomiast gotowi ani na rezygnację z własnych przyzwyczajeń - jak jedzenie mięsa - ani tym bardziej na wydatki na pokrycie kosztów transformacji energetycznej - mówi w rozmowie z Marzeną Tabor prezes Fundacji IBRiS Marcin Duma. 

„Demokratyczne rządy powinny powiedzieć: my stoimy po stronie ludzi i nie pozwolimy, żeby teraz stała im się krzywda w drodze do celu. I proszę bardzo, czekamy na oferty ze strony uprzywilejowanych – niech oni powiedzą, co chcą zrobić, żeby nie doszło do końca świata. Niech bogaci powiedzą, czy są w stanie zaakceptować np. ceny energii z kryterium dochodowym, żeby energia dla najbogatszych kosztowała 10 razy więcej? - mówi Agacie Kołodziej Rafał Woś, publicysta ekonomiczny.

Partia Polska 2050 Szymona Hołowni w swojej strategii wytyczyła „Zielony szlak” dla Polski. Ma to być sposób na ratowanie środowiska naturalnego i osiągnięcie neutralności klimatycznej. Jak to zrobić i dlaczego jest to istotne, choć nie zawsze się w polityce opłaca? Czy temat ochrony klimatu i transformacji energetycznej powinien być numerem jeden dla polityków? Marzena Tabor rozmawiała o tym w najnowszym podcaście Forum IBRiS z Michałem Koboską, wiceprzewodniczącym ugrupowania Szymona Hołowni.

Lepiej zakazywać sprzedaży mięsa, samochodów spalinowych albo energożernych żarówek - czy zamiast tego sprawić, żeby stały się drogie? Bo przecież wtedy biedniejsi z całą pewnością przestaną kupować te wysokoemisyjne produkty. I konsumpcja energii spadnie, podobnie jak emisja dwutlenku węgla do atmosfery. „Liberalny ekonomista zawsze woli, żeby pozostawić to rynkowi” - mówi Agacie Kołodziej prof. Witold Orłowski. I dodaje, że energia po prostu musi stać się droższa, żebyśmy zmienili zachowania konsumenckie. Tymczasem z wyliczeń naukowców wynika, że każdy mieszkaniec Polski będzie musiał średniorocznie zapłacić nawet 64 tys. zł, żeby pokryć koszty transformacji energetycznej w naszym kraju. A zdaniem prof. Orłowskiego nawet więcej.... tylko że nie ma alternatywy. Pytanie więc, czy życie "po staremu" z wysoką konsumpcją energii całkowicie odejdzie w przeszłość, czy raczej stanie się przywilejem zamożnych i najbogatszych?

"W górach wysokich dzieją się rzeczy niepokojące"  – mówi w rozmowie z Esterą Flieger o kryzysie klimatycznym i energetycznym Piotr Pustelnik, himalaista i alpinista, zdobywca Korony Himalajów i Karakorum oraz były wykładowca Politechniki Łódzkiej. "Przyglądamy się temu z bezsilnością. Chcielibyśmy, aby góry pozostały potężne, majestatyczne i piękne, ale co roku zdarzają się  coraz liczniejsze wypadki, których przyczyna leży w ociepleniu klimatu – zawalają się kawałki masywów, schodzą ogromne lawiny kamienne" - mówi Pustelnik.

Aby ocalić świat, musimy obniżyć emisję CO2 do zera. Jak? Jednym z najwiekszych źródeł emisji jest mięso, a to ludzie, którzy zarabiają mniej, konsumują jego kolosalne ilości, trzeba więc drastycznie podnieść im ceny - uważa prof. Janusz Filipiak, prezes Comarchu, jeden z najbogatszych Polaków. Trzeba też wytłumaczyć niższej warstwie społecznej, żeby nie latała na Kretę na wakacje. A milionerzy? Oni zdaniem Filipaka nie mają z czego rezygnować. No, może oprócz bankowców - im należałoby ograniczyć zarobki. „To bulwersuje, jak bardzo są wysokie, a oni przecież nie wytwarzają żadnej wartości” - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej prof. Janusz Filipiak - naukowiec i przedsiębiorca, prezes Comarchu, jednej z największych firm informatycznych w Polsce, powszechnie znany jako najlepiej zarabiający manager w kraju, bo w 2021 r. jego pensja wyniosła ponad 25 mln zł, blisko o 35 proc. więcej niż rok wcześniej.

„Europa zbudowana jest na fundamentach już nieaktualnych. Ta budowla cywilizacyjno-kulturowa, religijna, musi zostać rozwalona, to wszystko musi paść w gruzach, człowiek musi stać się bezdomnym, uciekinierem czy wychodźcą. Człowiek potrzebuje totalnej katastrofy, zniszczenia. Tylko pod taką presją zdoła w końcu zbudować nowy system wartości, który może ochronić planetę" - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej reżyser teatralny Krystian Lupa. Raz próbowaliśmy to zrobić po II wojnie światowej, kiedy człowiek zrozumiał swoje bestialstwo. Ale pokolenie hippisów nie potrafiło wychować w tym duchu swoich dzieci, które ostatecznie wróciły do korzeni mieszczaństwa, do wygód, które daje życie zakorzenione w cywilizacyjnym komforcie - tłumaczy Lupa.

Kilkanaście lat temu naukowcy wiedzieli, że następują zmiany klimatu, ale trwała dyskusja o tym, czy jedyną ich przyczyną jest działalność człowieka. To, o czym mówimy dziś, 20-30 lat temu, nie było wiedzą powszechną – mówi dr Tomasz Rożek, fizyk, dziennikarz naukowy i autor książek oraz prowadzący wideo blog „Nauka. To Lubię”. Forum IBRiS pyta dr. Tomasza Rożka m.in. o miejsce katastrofy klimatycznej w debacie publicznej i następujące na przestrzeni lat zmiany w dyskursie na ten temat

Co jest dla Pokolenia Zet ważne na rynku pracy i czym młodzi kierują się przy wyborze wymarzonego miejsca zatrudnienia? Wynagrodzenie, elastyczne formy zatrudnienia; szef, który podziela wspólne wartości i traktuje pracownika na równi – to najważniejsze czynniki, które decydują wśród Zetek o pozostaniu w firmie. Na pytania Nikoli Bochyńskiej w podcaście Forum IBRiS odpowiadają Filip Sobel - założyciel i szef firmy Staffly oraz dr Zofia Smełka-Leszczyńska - która pisze właśnie książkę o przemianach polskich narracji dotyczących pracy.

62 procent Polek i Polaków zaangażowało się w pomoc uchodźcom i uchodźczyniom z Ukrainy – wynika z badań IBRiS, przeprowadzonych tydzień od rozpoczęcia rosyjskiej inwazji. Zdaniem 51 procent badanych – to z kolei wynik sondażu pracowni United Surveys, przeprowadzonego na zlecenie Wirtualnej Polski – to Polska udziela Ukrainie pomocy na największą skalę. O tym – cytując pytania, które w „Tygodniku Powszechnym” postawił Krzysztof Story – „jak dalej potoczy się historia Rzeczpospolitej wolontariuszy” i „co zostanie po największym pomocowym zrywie w nowej historii Polski”, Estera Flieger rozmawia z dr Agnieszką Bukowską, socjolożką, adiunkt w Instytucie Edmunda Wnuk-Lipińskiego i dyrektor Centrum Badań nad Ryzykami Społecznymi i Gospodarczymi Collegium Civitas.

Polska młodzież i młodzi dorośli prezentują skrajnie różne od starszych pokoleń opinie w kwestii przyczyn zmian klimatycznych oraz ich konsekwencji. W podcaście Forum IBRiS dr Bartosz Machalica przedstawia w rozmowie z Nikolą Bochyńśką najważniejsze wnioski z raportu Centrum im. Daszyńskiego, dotyczącego Pokolenia Zet. Natomiast Maja Skwarzec z firmy Accenture mówi, czego biznes może nauczyć się od młodych dorosłych, jeśli chodzi o podejście do zrównoważonego rozwoju.

"Mówienie w tym momencie, że Ukraina przegrywa, ma tyle sensu, co mówienie miesiąc temu, że wygrywa. Ukraina odniosła kilka taktycznych sukcesów i jeden bardzo poważny operacyjny. Podobnie jak Rosja. Natomiast żadna ze stron nie doprowadziła do przełomu na froncie, który pozwoliłby postawić tezę, że szala zwycięstwa przechyliła się na którąś z nich" – mówi Michał Potocki, dziennikarz i korespondent wojenny „Dziennika Gazety Prawnej”. Estera Flieger z Forum IBRiS rozmawia z Michałem Potockim o sytuacji na froncie, a także w ukraińskiej polityce, gdzie pod powierzchnią jedności, odżywa rywalizacja i konflikt wewnętrzny staje się coraz ostrzejszy.

Młodzi - urodzeni „ze smartfonem w dłoni”, zawierający relacje przez internet - nie wyobrażają sobie życia bez stałego bycia online – tak o pokoleniu Zet mówią nasze badania. Centrum im. Daszyńskiego w swoim raporcie wskazało także, co osoby w wieku 18-24 lata myślą o inwigilacji, prywatności, mediach społecznościowych. Te tezy omawiają w rozmowie z Nikolą Bochyńską goście podcastu Forum IBRiS: Dr Bartosz Rydliński z UKSW i Centrum im. Daszyńskiego oraz Anna Sydorczak ze Stowarzyszenia Demagog.

48,6 procent młodych Polek i Polaków uważa, że państwo powinno budować mieszkania na wynajem. 39,3 procent respondentów i respondentek z pokolenia "Zetek" opowiada się za regulacją poziomu czynszów. To dane z opartego na badaniach IBRiS i Centrum im. Ignacego Daszyńskiego raportu „Pęknięte pokolenie rewolucjonistów? Młodzi wobec sytuacji w Polsce w 2021 roku”. Tymczasem hasło „Mieszkanie prawem, nie towarem” rozgrzewa do czerwoności media społecznościowe, przez które po raz kolejny przetacza się spór o własne cztery kąty. Wyraziste stanowisko zajął Tomasz Terlikowski, dziennikarz i publicysta, którego w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Estera Flieger pyta m.in. o to, czy konserwatyzm i polityka społeczna mogą się ze sobą rymować.

W raporcie „Pęknięte pokolenie rewolucjonistów? Młodzi wobec sytuacji w Polsce w 2021 roku” Centrum im. Daszyńskiego wskazano, że według pokolenia Zet kwestia zmian klimatycznych jest dla większości ważna i są oni świadomi zagrożeń, jakie się z nimi wiążą. Czego oczekują od polityków, jakie działania w związku z tym podejmują – o tym Nikola Bochyńska rozmawia w podcaście Forum IBRiS z Martyną Zastawną, założycielką Wosh Wosh i Karolem Byzdrą z portalu Energetyka24.com.

- To paradoks, bo mamy bardzo rozwinięty rynek deweloperski, buduje się setki tysięcy mieszkań rocznie, a mimo to cena za metr mieszkania jest coraz wyższa, również najem jest coraz droższy, a pensje wcale nie rosną aż tak szybko. Mamy do czynienia z pokoleniem, które jest w najgorszej sytuacji od dwudziestolecia międzywojennego. Młodzi ludzie są zostawieni sami sobie. A to odbije się na demografii - mówi  w rozmowie z Agatą Kołodziej Jan Mencwel, aktywista, współzałożyciel stowarzyszenia Miasto Jest Nasze, autor książki "Betonoza".

„Nie może być tak, że kiedy inflacja sięga 15 proc, to stopa procentowa wynosi 4,5 proc. Ona musi być na poziomie 14 proc. Nie znam przypadku, żeby jakikolwiek rząd i bank centralny powstrzymał inflację bez zduszenia gospodarki na jakiś czas - rok, dwa. Trzeba się wtedy pogodzić z recesją i wzrostem bezrobocia” - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej Waldemar Kuczyński, publicysta, były minister przekształceń własnościowych w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. A co z kredytobiorcami? „To wygląda jakby te dwa miliony ludzi to były dzieci, które trzeba teraz wziąć pod opiekę.

O pokoleniu "Z" na rynku pracy opowiadają Marek Szymaniak i Wiktoria Wójcik. Na podstawie raportu Centrum im. Daszyńskiego: „Pęknięte pokolenie rewolucjonistów? Młodzi wobec sytuacji w Polsce w 2021 roku”, bierzemy pod lupę rynek pracy według wizji pokolenia „Zetek”. Zastanawiamy się, co osoby w wieku 18-24 lata myślą o podjęciu pracy zarobkowej, jak postrzegają swoje szanse na rozwój oraz co sądzą o pracy powyżej 8 godzin dziennie.

– Ta liberalna naiwność, według której od patriotyzmu należy się odciąć, dawno odeszła w przeszłość. Świat się bardzo zmienił – mówi w rozmowie z Esterą Flieger o badaniach IBRiS dotyczących postaw patriotycznych Michał Płociński, dziennikarz i publicysta „Rzeczpospolitej” i Radia Kampus. – W Stanach Zjednoczonych patriotyzm jest poza politycznym sporem. Bardzo mi się to podoba, że w Ameryce podejście do patriotyzmu podzielane jest przez wszystkie strony, nawet skrajnie lewicową. Marzyłbym o tym, żeby to był wzór dla Polski – kontynuuje gość Forum IBRiS.

Aż 66 proc. młodych dorosłych źle ocenia działania rządu mające na celu walkę z epidemią koronawirusa w Polsce – wynika z raportu Centrum im. Daszyńskiego „Pęknięte pokolenie rewolucjonistów? Młodzi wobec sytuacji w Polsce w 2021 r.” O to, jak młodzi postrzegają pandemię i co pamiętają z jej początków, Nikola Bochyńska pyta w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Michała Rogalskiego, pasjonata statystyk, który stworzył obywatelski projekt i od wiosny 2020 roku prezentował aktualne statystyki zarażeń koronawirusem. Drugą gościnią podcastu Forum IBRiS jest dr Agata Rudnik, dyrektor Centrum Wsparcia Psychologicznego Uniwersytetu Gdańskiego, która pracuje także w Zakładzie Psychologii Klinicznej i Zdrowia.

Co nam mówią wyniki wyborów we Francji o kondycji europejskich społeczeństw? „Szanse na odbudowę państwa, w którym nie będzie wojny społecznej, w którym nie będzie się sporządzało rankingów zbrodni i szacowało, co jest gorsze - śmierć z głodu w Afryce czy śmierć pod bombami w Ukrainie - takie szanse pojawią się tylko w jednym scenariuszu. Otóż wtedy, kiedy usługi publiczne upadną zupełnie i staną się jedynie odpłatne. Coś zacznie się dziać, dopiero wtedy, kiedy klasa średnia przestanie się uśmiechać - a przestanie, bo nie będzie miała zębów i będzie się wstydziła.” - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej w najnowszym odcinku naszego podcastu prof. Małgorzata Jacyno. I dodaje: nam się wydaje, że francuska młodzież staje się protofaszystowska, a tymczasem ona po raz pierwszy w życiu staje w kolejce do banków żywności i tnie wydatki na środki higieniczne.

"To samobójstwo Rosji" – mówi w najnowszym odcinku naszego podcastu w rozmowie z Esterą Flieger gen. Piotr Pytel, były szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Rozmówca Forum IBRiS zwraca uwagę na to, że wojna w Ukrainie odsłoniła bardzo poważne problemy rosyjskiej armii, które zaczęły się na długo przed 24 lutego, a Władimir Putin funkcjonował w alternatywnej rzeczywistości – słyszał to, co chciał, a raporty najbliższe realiom zatrzymywały się na poziomie komandora Gierasimowa, szefa Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Decydenci nie zdawali sobie sprawy z tego, w jak złym stanie znajduje się armia i że jest niezdolna do przeprowadzenia dużej operacji wojskowej, zawiódł kontrwywiad.

What is the line of division between Emmanuel Macron and Marine Le Pen? What are the visions of France presented by candidates? Marcin Duma – president of IBRiS Foundation is talking about second round of presidential election in France to his colleague Bruno Jeanbart – vicepresident of French leading public opinion research institute – OpinionWay. Both IBRiS and OpinionWay are part of Euroskopia – an European alliance of independent research companies. “It isn’t simple clash between progressivists and conservatives” – says Jeanbart. “It’s all about economy, demographics, immigration and even about revolt”.

Jak to się stało, że jeden z najbardziej proeuropejskich krajów w Unii - bo takim według sondaży są Węgry - po raz czwarty z rzędu wybrał polityka, który jest w Europie czarną owcą, za to chętnie puszcza oko do Władimira Putina? To nie stoi w sprzeczności, Węgrzy to konformiści – mówi w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS w rozmowie z Agatą Kołodziej dr Dominik Hejj, politolog specjalizujący się tematyce węgierskiej, analityk, wykładowca akademicki i dziennikarz, redaktor naczelny portalu kropka.hu.

W rankingu Global Soft Power Index za rok 2022 Rosja – przed agresją na Ukrainę – zajęła wysokie, bo dziewiąte miejsce, wyprzedzając m.in. Włochy. Czy Władimir Putin sprowadził Rosję do poziomu pariasa? – W 2023 roku zobaczymy Federację Rosyjską na odległej pozycji –  mówi w najnowszym odcinku naszego podcastu w rozmowie z Esterą Flieger Kamil Smogorzewski, koordynator projektów IBRiS i specjalista ds. międzynarodowych. – Rosyjskie kino, kultura wyższa były doceniane niezależnie od Putina. Subiektywna świadomość rosyjskiej kultury w społeczeństwach zachodnich będzie teraz trochę inna – dodaje rozmówca Forum IBRiS.

Czyha na nas zabójczy mechanizm - spirala napędzająca inflację. Na razie związki zawodowe milczą, ale kiedy po korektach Polskiego Ładu zorientują się, że luksusowe samochody nadal doskonale się sprzedają, a nierówności dochodowe rosną, mogą wybuchnąć. Tymczasem PiS kunktatorsko obniża podatki, jeszcze ten mechanizm podsycając. „Teraz potrzeba nam pieniędzy, trzeba szukać oszczędności, wrócić choćby do uwzględniania dochodu przy wypłacie 500+, bo wypłacanie tego świadczenia najbogatszym to niesprawiedliwość - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej prof. Ryszard Bugaj

Jakkolwiek się ten konflikt nie zakończy, Rosja wyjdzie z niego mocno osłabiona. Ale osłabiona Rosja i jednocześnie wzmocnione Stany Zjednoczone, to z punktu widzenia Chin skrajnie niekorzystne rozwiązanie. Dlatego to już nie jest wojna lokalna, tylko globalna. Największa od II wojny światowej – w każdym wymiarze. Mówimy o Ukrainie, liczymy ofiary na Ukrainie, ale rozmawiamy o Stanach Zjednoczonych, Chinach, Rosji i Unii Europejskiej czy też Berlinie i Paryżu – mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej prof. Bogdan Góralczyk z Uniwersytetu Warszawskiego - politolog, sinolog i dyplomata - były ambasador w Królestwie Tajlandii, Republice Filipin i Związku Myanmar.

O tym, jak katastrofalnym błędem Władimira Putina i Rosji było zaatakowanie Ukrainy, mówi w rozmowie z Esterą Flieger w najnowszym odcinku naszego podcastu prof. Grzegorz Motyka, dyrektor Instytutu Studiów Politycznych PAN. Historyk podkreśla, że pozycja Putina na arenie międzynarodowej drastycznie spadła, nie będzie już traktowany jako poważny partner. A Rosjanie będą to coraz wyraźniej dostrzegali, nawet jeśli nie przyznają tego oficjalnie.

"Mity na temat Rosji, które funkcjonowały w niemieckim dyskursie, legły w gruzach" –  ocenia w rozmowie z Estserą Flieger Justyna Gotkowska, analityczka Ośrodka Studiów Wschodnich. "Niemcy postrzegały się jako wiarygodny sojusznik i państwo będące częścią wspólnoty zachodniej, ale jednocześnie prowadziły szeroko zakrojoną współpracę energetyczną z Rosją" –  mówi analityczka o kierunku niemieckiej polityki wobec Rosji w ostatnich latach.  "Rosja dostarczała połowę zużywanej w Niemczech ropy i gazu" – dodaje. Rozmówczyni Forum IBRiS przypomina, że symbolem bliskich relacji niemiecko-rosyjskich w obszarze energetyki były projekty Nord Stream 1 i Nord Stream 2. Analityczka Ośrodka Studiów Wschodnich zwraca uwagę na ostrożność, jaką zachowywali niemieccy politycy, kiedy Zachód już w grudniu dyskutował o skali sankcji, którymi powinna zostać objęta putinowska Rosja.

Rosja wygląda na sparaliżowaną, ale do jej gospodarczego odcięcia jeszcze długa droga. Europejscy politycy ciągle bowiem utrzymują Putina na kroplówce z ropy i gazu, podrzucając Rosji ok. 20 mld dol. miesięcznie. A tymczasem Zachód i tak sam zaraz odczuje skutki wojny w Ukrainie. W Polsce czeka nas dwucyfrowa inflacja, NBP stanie przed koszmarnym dylematem, czy bronić nas przed drożyzną czy przed kryzysem, a w dodatku rząd w amoku może zabrać pieniądze obiecane na NFZ, żeby za nie wzmacniać polską armię zamiast służbę zdrowia. Lepiej byłoby jednak zmodyfikować 500 Plus na pierwsze dziecko, bo trafia głównie do najbogatszych albo zabrać 13. i 14. emerytury - wskazuje Mateusz Urban z Oxford Economics we Frankfurcie.

„To jest definitywny koniec Putina. Koniec Rosji, którą znaliśmy. I potężny cios dla społeczeństwa rosyjskiego. Uwypuklone zostały bardzo głębokie różnice systemowe – społeczne, ustrojowe, polityczne między Rosją i Ukrainą. Bez względu na to, czy armia rosyjska wygra, to koniec próby ujednolicania tego obszaru. Naród ukraiński po raz kolejny dostał ładunek energii do budowy tożsamości i wspólnoty” – wyjaśnia w rozmowie z Esterą Flieger w najnowszym odcinku naszego podcastu dr Ernest Wyciszkiewicz, dyrektor Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia.

„Strategia maksimum, to doprowadzenie do sytuacji, w której władzę w Kijowie przejmą siły prorosyjskie, a przynajmniej takie, których nie zaakceptuje Zachód, a więc tym samym skazane na patronat Moskwy. Plan minimum, to czasowe zneutralizowanie Ukrainy, tak by nie miała możliwości zintegrować się z Zachodem, wskutek czego Zachód odpuści, a Ukraińcy rozczarują się brakiem jego wsparcia” – mówi w najnowszym odcinku naszego podcastu w rozmowie z Esterą Flieger dr hab. Maciej Raś, politolog, który bada m.in. politykę zagraniczną i bezpieczeństwa Rosji oraz wzajemne relacje Zachodu i Rosji.

Żeby wejść do grona 10 proc. najlepiej zarabiających Polaków, wystarczy mieć 5800 zł dochodu do dyspozycji, a w przypadku małżeństwa z dwójką dzieci - 12 200 zł. To znaczy, że Polski Ład całkiem liberalnie ustawił widełki zarobków, w których mieści się klasa średnia - to zarabiający między 5700 a 11 000 zł brutto. Ale najlepiej wynagradzani nie chcą tego przyjąć do wiadomości, szczególnie, że dotyka ich nie tylko Polski Ład, ale i inflacja - jak wszystkich. Udają więc klasę średnią, wypowiadając reszcie Polski wojnę informacyjną. I swoją narrację narzucają całkiem skutecznie - o pomyślę zamrożenia oprocentowania kredytów hipotecznym, który ulżyłby najbogatszym kosztem biedniejszych, mówi już pół Polski. O tym, w najnowszym odcinku naszego podcastu Agata Kołodziej rozmawia z Michałem Myckiem, dyrektorem Centrum Analiz Ekonomicznych CenEA.

To seniorzy dają władzę PiS. Gdyby tylko emeryci decydowali o przyszłości kraju, PiS mógłby spać spokojnie. A czas gra na korzyść partii Jarosława Kaczyńskiego, bo w ciągu dekady przybyło nam ponad 1,8 mln osób w grupie wieku 60+, a tym samym już ponad co 5. mieszkaniec Polski ma więcej niż 60 lat. W tym samym czasie ubyło nam 1,9 mln osób w wieku produkcyjnym, a najszybciej rosnącą grupą wiekową jest populacja 80 i 90-latków. Donald Tusk, by wygrać, musi więc wymyślić i opowiedzieć uwodzicielską wizję Polski zbudowanej dla emerytów, których jest już 9 mln – a będzie jeszcze więcej. To oni stają się dominującą grupą elektoratu we wszystkich kolejnych wyborach. O tym, co to oznacza dla polityków, Agata Kołodziej rozmawia w najnowszym odcinku naszego podcastu z dr Janiną Petelczyc z Katedry Ubezpieczenia Społecznego Szkoły Głównej Handlowej.

Gierek, jego epoka i jej język polityki wciąż mają swoje miejsce w sercach Polaków - co często na różne sposoby wykorzystują współcześni politycy. 76,2 procent Polek i Polaków wie, kim był Edward Gierek; deklaruje to 34 procent najmłodszych respondentów i respondentek (od 18 do 29 lat.) – wynika z badań IBRiS. 41,1 procent badanych uznaje politykę ekonomiczną Edwarda Gierka za powód do dumy, a 28,6 procent ocenia ją wręcz przeciwnie. W najnowszym odcinku naszego podcastu Estera Flieger rozmawia o tym z prof. Piotrem Osęką z Instytutu Studiów Politycznych PAN. 

Czy prawie 70 proc. Polaków to biedacy? Czy „cwaniaków”, jak wyraził się Jarosław Kaczyński, należy w końcu bardziej złupić? I czy to takie prawo natury, czy też niewidzialnej ręki rynku, że do niespełna 1 proc. Polaków należy dziś ponad 1/3 proc. całego majątku zgromadzonego w kraju? Kolejne 2/3 należy do 10 proc. najbogatszych. A co z reszta społeczeństwa, której nie zostaje niemal nic lub dosłownie nic? Czy tak musi być?  O tym w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Agata Kołodziej rozmawia z dr hab. Michałem Brzezińskim, , ekonomistą z Katedry Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Warszawskiego.

Co młodzi sądzą o obecności państwa w internecie, jak rozumieją inwigilację, czego obawiają się a co akceptują, jeśli chodzi o działania wielkich dostawców usług sieciowych? W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Nikola Bochyńska rozmawia o tym z Małgorzatą Fraser, analityczką prywatności i Wojtkiem Kardysiem, badaczem social mediów.

Czy da się jeszcze skutecznie i politycznie zyskownie rządzić krajem wściekłym, sfrustrowanym, a w najlepszym przypadku skołowanym chaosem wokół Polskiego Ładu, społeczeństwem przestraszonym wysoką inflacją? Czy to już tylko dwa wielkie kamienie u szyi, które ściągają polityków na dno parlamentarnych sondaży i właściwie najlepiej ten chaos gospodarczy zostawić w spadku opozycji, niech się z tym męczy? O tym w najnowszym odcinku naszego podcastu Agata Kołodziej rozmawia z dziennikarzami ekonomicznymi: Markiem Chądzyńskim z portalu 300gospodarka.pl i Grzegorzem Siemiończykiem z "Rzeczpospolitej".

Z badań IBRiS wynika, że większość Polaków uważa, że opozycja nie jest jeszcze gotowa do przejęcia władzy. Zarazem niemal połowa badanych nie podpisuje się pod stwierdzeniem, że "odsunięcie PiS od władzy jest ważniejsze, niż to jaka będzie Polska po PiS-ie" - ku odwrotnej tezie składa się nieco ponad jedna trzecia respondentów.  O wynikach tych badań, a w ich kontekście o zjawisku symetryzmu, Estera Flieger rozmawia z prof. Radosławem Markowskim (Instytut Studiów nad Demokracją, Uniwersytet SWPS). Zdaniem politologa, na to, że większość badanych nie zgodziła się ze stwierdzeniem o gotowości opozycji do przejęcia władzy, mogy wpłynąć nadal odległy termin wyborów, tocząca się na opozycji debata o formule startu a także niepewność co do szans na zdobycie przez ugrupowania opozycyjne większości konstytucyjnej

W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS rozmawiamy o badaniach przeprowadzonych przez IBRiS dla Centrum im. Ignacego Daszyńskiego i dotyczących postaw i światopoglądów najmłodszego pokolenia wyborców. „Pęknięte pokolenie rewolucjonistów? Młodzi wobec sytuacji w Polsce w 2021 r.” – to tytuł raportu z tych badań opublikowanego przez Centrum im. Ignacego Daszyńskiego. Gośćmi Nikoli Bochyńskiej są dr Karolina Zioło-Pużuk, członkini Centrum im. Ignacego Daszyńskiego, wykładowczyni z Wydziału Nauk Humanistycznych z Uniwersytetu im. S. Wyszyńskiego w Warszawie oraz Michał Kowalczyk, dyrektor ds. badań Instytutu IBRIS. W pierwszym z kilku odcinków naszego podcastu, które poświęcimy najmłodszemu pokoleniu wyborców i raportowi Centrum Im. Daszyńskiego, rozmawiamy o tym, co młodzi myślą o pandemii, czego boją się najbardziej, co ich poglądy polityczne mówią o ich stosunku do szczepień? Aż 66 proc. młodych dorosłych źle ocenia działania rządu mające na celu walkę z epidemią koronawirusa w Polsce. Dlaczego tak się dzieje?

Czy chaos towarzyszący wprowadzeniu Polskiego Ładu utrudni w przyszłości przyjęcie w Polsce progresywnego systemu podatkowego? – Poszedłbym dalej. Obawiam się, że nie ograniczy się to tylko do sfery podatkowej. Polska wraca do neoliberalnego świata pojęć – mówi Esterze Flieger w najnowszym odcinku naszego podcastu Michał Syska, prawnik i publicysta, dyrektor Ośrodka Myśli Społecznej im. F. Lassalle’a.

Polski Ład plus wysoka inflacja to początek końca PiS? To raczej tylko marzenie opozycji, która strasząc stratami podatkowymi całą Polskę zapomina, że cała Polska to nie Wilanów. A jak już się wszyscy przestraszymy, to nieobniżona jednak pensja będzie pięknym prezentem dla Polaków – co może skutkować wzrostem poparcia dla rządu i partii rządzącej. Wydaje się, że rządowi nawet wysoka inflacja nie zagrozi, choć Polacy są przekonani, że ta jest już na poziomie 30 proc., a nie jak wskazuje GUS - 8,6 proc. „Opozycja strasząc stratami wyświadczyła obozowi rządzącemu ogromną przysługę - pomogła zarządzać oczekiwaniami, znacząco obniżyła oczekiwania Polaków wobec Polskiego Ładu. I rząd już niespecjalnie dużo będzie musiał zrobić, żeby nie tylko te oczekiwania zaspokoić, ale zaspokoić je wręcz z naddatkiem. To był błąd opozycji, która uległa presji medialnej, a media miały bardzo zdecydowaną postawę wobec tego programu. Myślę, że dziennikarze doskonale wiedzieli, po której stronie zysków i strat się znajdą” – mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej w najnowszym odcinku naszego podcastu Marcin Duma, socjolog, prezes Fundacji Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IBRIS.

Dzięki „wspaniałomyślnej otwartości władz włoskich” papieżowi Franciszkowi udało się sprowadzić do Rzymu grupę migrantów i o to samo zaapelował on do innych krajów europejskich. "Apel ten, by rządy pozwoliły lokalnym instytucjom kościelnym zaopiekować się migrantami, w Polsce nie mógłby zostać wypowiedziany. W Polsce na tę otwartość - powiem oględnie - ciągle czekamy" - mówi Agacie Kołodziej w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS ks. Grzegorz Michalczyk, Krajowy Duszpasterz Środowisk Twórczych. I dodaje: „nie da się robić partyzantki, czekamy na przestrzeń do dialogu z rządzącymi, na jakieś otwarcie, bo oficjalne stanowisko Episkopatu jest takie: jesteśmy gotowi pomagać”. Ksiądz Michalczyk oparł na sondażu IBRiS dotyczącym migrantów i Wigilii Bożego Narodzenia fragment swojej homilii wygłoszonej podczas Pasterki.

Polki i Polacy bardzo źle oceniają reformy sądownictwa wprowadzane przez Zbigniewa Ziobrę - wynika z sondażu United Surveys. Jednocześnie polityka Solidarnej Polski coraz częściej idzie w poprzek tej prowadzonej przez PiS. Tymczasem to na głosach posłów Solidarnej Polski wciąż opiera się rządząca koalicja. Czy w 2022 roku Zjednoczoną Prawicę czeka polityczne trzęsienie ziemi, bo Zbigniew Ziobro opuści koalicję? – Jarosław Kaczyński i PiS nie mogą pozwolić sobie na to, aby stracić 17 szabel – mówi prof. Maria Wincławska, politolożka z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Rozmówczyni Forum IBRiS podkreśla w rozmowie z Esterą Flieger, że w obozie prawicy za ministrem sprawiedliwości stoi „dość zwarta drużyna”, której do tej pory nie udało się rozbić. Ponadto w ocenie prof. Marii Wincławskiej Jarosław Kaczyński nie chce, ani nie ma możliwości zbudowania rządu mniejszościowego.

Czekają nas wybuchy i napięcia społeczne, które mogą nawet spowodować zmiany na scenie politycznej - mówi w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Agacie Kołodziej socjolog prof. Tomasz Szlendak. Wszystko przez pędzącą - zwłaszcza w wyobraźni - i nieprzewidywalną inflację, przez którą polska klasa średnia nie może już skolonizować przyszłości, więc zaczyna odczuwać lęk - również o swój status. Żeby ten status ratować, Polacy będą jeszcze więcej pracować, a to odbije się na relacjach, rodzinach i skończy epidemią depresji. Wielkimi wygranymi są za to obecnie elity klasy ludowej - one nie mają się czego bać.

61,8 procent Polek i Polaków jako główną przyczynę wprowadzenia stanu wojennego wskazuje lęk komunistów przed utratą władzy, chęć rozbicia „Solidarności” – wynika z badań IBRiS. Tymczasem ryzyko interwencji wojsk Związku Radzieckiego wskazało 39,4 procent badanych. O tych badaniach Estera Flieger rozmawia w najnowszym odcinku podcastu FORUM IBRiS z dr. Łukaszem Kamińskim, historykiem Uniwersytetu Wrocławskiego, w latach 2011-2016 prezesem IPN, który oceniając 20 lat działania Instytutu, za jedną z jego porażek uznał usprawiedliwianie przez Polaków decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego.

Klasa średnia to mit. Jej już nie ma, ale musimy wierzyć, że jest - bo to stabilizator demokracji. Kiedy ludzie zorientują się, że reguły się zmieniły, że żyją wyobrażeniami o świecie, który już nie istnieje, pójdą z kamieniami na pałace demokracji - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej - Jacek Dukaj, pisarz, jeden z najbardziej cenionych i nagradzanych autorów literatury science fiction.

Badanie United Surveys wykonane jeszcze w połowie października pokazuje, że 44 proc. Polaków zauważa, że wzrost cen ma duży wpływ na ich domowe budżety. Jedynie 7 proc. nie zauważa wzrostu cen, a 14 proc. ankietowanych uważa, że inflacja nie wpływa w znaczący sposób na ich portfele. Tymczasem „ryzyko, że inflacja będzie dwucyfrowa, dramatycznie wzrosło w ciągu ostatnich kilku miesięcy” - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej dr Wojciech Paczos, makroekonomista, pracownik naukowy Uniwersytetu w Cardiff i Polskiej Akademii Nauk, członek grupy ekonomistów Dobrobyt na Pokolenia.

„We wszystkich kanałach w sieci, temat migrantów na granicy z Białorusią jest tematem dominującym. Ostatnie wydarzenia z tym związane uzyskują ogromne zasięgi. Temat ten w minionym tygodniu bardzo mocno rezonował we wszystkich bańkach internetowych” - w rozmowie z Marzeną Suchan mówi Michał Fedorowicz z Instytutu Badań Internetu i Mediów Społecznościowych.

Władza sięga po politykę strachu, odczłowieczającą retorykę, próbując przestraszyć społeczeństwo. Udaje się. Boimy się wojny - tej tradycyjnej. Zaczynamy się zbroić na własną rękę. Obecne wydarzenia na granicy mogą definiować polską debatę publiczną przez lata. Opowieść o zagrożeniu może zastąpić opowieść o hegemonii 500 Plus. „PiS próbuje być współreżyserem dramatu na granicy, żeby odciągnąć uwagę od tego, co coraz bardziej niepokoi Polaków - od wzrostu cen, który może mocno ograniczyć wstawanie polskiego społeczeństwa z kolan i gonienie zachodniej klasy średniej” - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej prof. Przemysław Sadura, socjolog, autor bezprecedensowych badań nad postawami funkcjonariuszy służb i żołnierzy prowadzonych w przygranicznej strefie stanu wyjątkowego.

Polacy masowo wieszczą upadek systemu emerytalnego w Polsce i to nie w dalekiej przyszłości, ale już za kilka lat - tak uważa 45 proc. Polaków badanych przez IBRiS. Tylko co trzeci respondent uważa, że poradzi sobie finansowo na emeryturze. 81,3 proc. ankietowanych jest przekonana, że wysokość ich emerytury nie zagwarantuje godnego życia - wynika z badania IBRiS zatytułowanego „Godna emerytura. Czy wystarczy zabezpieczenie gwarantowane?”.

Przed 11 listopada, z okazji rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, IBRiS zapytał Polki i Polaków, które wydarzenia historyczne ich zdaniem najbardziej jednoczą Polaków jako naród.  Odzyskanie przez Polskę niepodległości było pierwszym wyborem największej grupy badanych (32 procent). Jest to również wydarzenie, które zdaniem 99 procent respondentów stanowi powód do dumy, czego dotyczyło kolejne pytanie. Dlaczego więc każdego roku wraca spór o formułę obchodów Święta Niepodległości? I jak doszło do tego, że 11 listopada został zdominowany przez środowiska nacjonalistyczne organizujące Marsz Niepodległości? Między innymi o to Estera Flieger pyta prof. Rafała Wnuka, historyka z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Jedynie 39 proc. wierzących i regularnie praktykujących zgodziłaby się na wpuszczenie na teren objęty stanem wyjątkowym przedstawicieli organizacji humanitarnych. Wśród niewierzących i niepraktykujących to już 69 proc. - pokazuje badanie IBRiS. Badania IBRiS pokazują ogromną różnicę w stosunku do migrantów na granicy polsko-białoruskiej pomiędzy wierzącymi i niewierzącymi Polakami. W grupie ankietowanych, która określa się jako wierzący i praktykujący regularnie 58 proc. uważa, że polska Straż Graniczna powinna stosować tzw. pushback, czyli migrantów na granicy zawracać z powrotem na stronę białoruską. W grupie niewierzących i niepraktykujących? Tylko 26 proc. Co więcej, najmniej osób godzących się na wpuszczenie na teren objęty stanem wyjątkowym przedstawicieli organizacji humanitarnych jest również wśród osób wierzących i praktykujących regularnie – to 39 proc. Tymczasem w grupie niewierzących i niepraktykujących już 69 proc. chciałoby wpuszczenia organizacji humanitarnych na teren objęty kryzysem, na którym po prostu umierają ludzie. W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Agata Kołodziej rozmawia o tym z Tomaszem Terlikowskim, filozofem, dziennikarzem, publicystą - i, co ważne, działaczem katolickim.

Które ugrupowanie zebrało jak dotąd najwięcej potencjalnych wyborców? I czy koalicja Polski 2050 Szymona Hołowni i Polskiego Stronnictwa Ludowego to dobry pomysł? W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Marzena Suchan rozmawia z Marcinem Dumą o potencjale wyborczym partii politycznych na półmetku kadencji parlamentu.

Czy ludzie powinni pracować 16 godzin na dobę? I jak to się stało, że w sporze o czas pracy ramię w ramię stanęły Koalicja Obywatelska i Konfederacja? W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Estera Flieger rozmawia o najnowszej dyskusji pomiędzy lewicowcami a liberałami z Adrianem Zandbergiem, posłem Lewicy.

Katolicy są niewzruszeni wobec dramatu migrantów na granicy bardziej niż ludzie niewierzący – wynika z nowego badania IBRiS. Gdzie jest więc Kościół, który przecież uczy miłosierdzia? Wcale nie uczy - przekonuje w kolejnym odcinku podcastu Forum IBRiS w rozmowie z Agatą Kołodziej prof. Tadeusz Bartoś, filozof i teolog, były dominikanin. Chrześcijaństwo tylko udaje religię miłości, miłosierdzia i przebaczenia, ale zawsze było religią ekspansywną i dominującą - dodaje. A w dodatku – według Bartosia polski Kościół dziś szuka dna. Co mogłoby go uratować? Głęboka reforma organizacyjno-strukturalna na wzór niemiecki, reforma finansów. A na zszargany wizerunek mogłoby pomóc zaangażowanie się w rozwiązywanie problemu asymilacji imigrantów, przecież parafii jest więcej niż placówek Poczty Polskiej. Tylko nie ma kadr. „Społecznie zaangażowani klerycy to margines widziani przez hierarchów jako naiwni gamonie, których lubi jedynie prasa liberalna” - podkreśla Bartoś

Dlaczego Polacy powszechnie uważają się za członków klasy średniej, choć wcale niekoniecznie do niej realnie należą? W kolejnym odcinku naszego podcastu - wciąż w kontekście poświęconego klasowej autoidentyfikacji Polaków raportu IBRiS "Gra w klasy" - Agata Kołodziej rozmawia o tym z Andrzejem Lederem, filozofem i psychoterapeutą, autorem głośnej "Prześnionej Rewolucji. A Leder poddaje polską klasę średnią zbiorowej psychoanalizie i jednocześnie odsłania jej specyficzną historię społeczną. 

64 proc. Polaków jest przekonanych, że w przyszłości stacje paliw czeka przekształcenie w centra handlowo-usługowe, co oznacza, że na przykład powstaną na ich bazie duże sklepy spożywczo-przemysłowe, rozbudowane punkty gastronomiczne, punkty naprawy samochodów. Co więcej, połowa badanych przewiduje, że za dekadę samochody elektryczne zdominują branżę motoryzacyjną. O rewolucjach na stacjach paliw Agata Kołodziej rozmawia z Wojciechem Jakóbikiem, analitykiem rynku energii i redaktorem naczelnym portalu BiznesAlert.

Czy klasa średnia w Polsce jest w kryzysie? Nawet więcej! Ona jest zohydzana - uważa prof. Zbigniew Mikołejko, filozof, socjolog i historyk religii.  A przez kogo klasa średnia miałaby być zohydzana? Przez dominującą klasę niższą, która nie ma w sobie pewnych talentów, umiejętności ani chęci i cieszy się z tego, że ktoś dokłada tym, którzy mają wyższy status intelektualny czy związany z profesją. To zawistny egalitaryzm i agresywny żal.  Zdaniem profesora Mikołejki, Leszek Balcerowicz zdecydowanie nie jest tu bez winy. Co zatem robić, by klasie średniej przywrócić blask? Zamknąć połowę uniwersytetów w Polsce i jednocześnie podnieść poziom edukacji – mówi Mikołejko w rozmowie z Agatą Kołodziej w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS. To kolejny głos w dyskusji o wnioskach z raportu badawczego „Gra w klasy” zaprezentowanego przez IBRiS.

„Do której klasy - niższej, średniej, wyższej - pan / pani by się zaliczył?” - zapytał IBRiS. 72,3 procent badanych odpowiedziało, że  do średniej. „W ostatnich latach bardzo wielu Polaków poczuło, że ich sytuacja materialna poprawiła się” - tak w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS wyniki badań przedstawionych w raporcie "Gra w Klasy" komentuje prof. Aleksander Hall. W ocenie rozmówcy Estery Flieger wpłynęły na to zarówno transfery socjalne realizowane przez PiS, jak i wzrost gospodarczy, na który pracowały kolejne rządy w ostatnich latach. A teraz - zdaniem Halla - czas na ruch liberalno-konserwatywnego centrum skupionego wokół Donalda Tuska. Jak ten ruch mógłby wyglądać?

Dlaczego Polacy chcą myśleć, że przynależą do klasy średniej, nawet gdy ich dochody i stan majątkowy mówią zupełnie coś innego? Co sprawia, że i tak łatwo poczuć im się członkami klasy średniej? W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Estera Flieger pyta o to profesora Andrzeja Rycharda, dyrektora Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Ponad 70 procent Polek i Polaków uważa, że należy do klasy średniej - wynika z badań IBRiS zaprezentowanych w raporcie "Gra w klasy".  Ta deklarowana w badaniach autoidentyfikacja często nie ma żadnego związku z realnym statusem ekonomicznym i majątkowym respondentów.  Z czego to może wynikać? Rozmową z Andrzejem Rychardem kontynuujemy debatę o polskiej klasie średniej. Tej fantomowej - i tej realnej.

Z raportu badawczego IBRiS „Gra w klasy”, który zaprezentowany został na wrześniowym Forum Ekonomicznym w Karpaczu, wynika, że zdecydowana większość Polaków – bo aż 72 procent –  niezależnie od ich realnej, indywidualnej sytuacji ekonomicznej –  identyfikuje się obecnie z klasą średnią. I właśnie w tym kontekście definiuje swoje interesy ekonomiczne, polityczne i społeczne. To z kolei wpływa na całkiem znaczące przemiany ich postaw światopoglądowych. O wnioskach z tych badań Joanna Miziołek rozmawia w najnowszym odcinku naszego podcastu z Aleksandrem Kwaśniewskim, byłym prezydentem RP.

W tej chwili dynamikę życia społecznego określa wypieranie przez klasę średnią tego, że przestaje być klasą średnią bądź tego, że nigdy nie była klasą średnią. A tracić tożsamość to jak tracić życie, bo nie jesteśmy tylko mięsem. Na horyzoncie rysuje się struktura społeczna, w której klasy średniej już nie ma - w której będzie można co najwyżej charakteryzować się na klasę średnią. Ale pozycja takich ludzi nie będzie stabilna, oni będą dryfować i to będzie 97-99 proc. ludzi.  Polska klasa średnia ma charakter typowy dla krajów peryferyjnych lub postkolonialnych, nie przypomina społeczeństw Zachodu - mówi w kolejnym odcinku podcastu Forum IBRiS prof. Małgorzata Jacyno, socjolożka kultury UW. Rozmowę prowadzi Agata Kołodziej.

W Polsce dokonała się głęboka społeczna przemiana. Zdecydowana większość (ponad 72 procent!) Polaków identyfikuje się obecnie - niezależnie od swej realnej kondycji majątkowej - z klasą średnią. Zmienia to ich postawy polityczne, hierarchie wartości i mechanizmy aspiracyjne, którym podlegają. Najbliższym punktem społecznego odniesienia staje się dla Polski obecnie... Irlandia. Marcin Duma, szef IBRiS w rozmowie z Agatą Kołodziej przedstawia wyniki niemal dwuletnich pogłębionych badań na ten temat. I tłumaczy, jak głęboko zmienia to realia gry politycznej w Polsce. 

Co jest ważniejsze - wzrost PKB, czy jakość życia? Czym są idee-zombie? I dlaczego przedsiębiorcy może się opłacić płacenie wyższych podatków?  Polacy czują się coraz zamożniejsi i w zdecydowanej większości - choć niekoniecznie zgodnie z rzeczywistością - uważają się za przedstawicieli klasy średniej - to wnioski z najnowszych pogłębionych badań społecznych IBRiS. Jak kształtuje to poglądy na kwestię nierówności majątkowych czy progresji podatkowej? I czy to właśnie tu należy szukać przyczyn bardzo niechętnych reakcji Polaków na część propozycji zawartych w programie Polski Ład? O tym Agata Kołodziej rozmawia podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu z prof. Elżbietą Mączyńską, prezeską Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.

Niełatwo będzie powiedzieć Polakom, który dopiero od niedawna uczestniczą w konsumpcyjnym świecie Zachodu, że właśnie nadchodzi czas końca tej konsumpcyjnej rzeczywistości. Ale mimo wszystko świadomość globalnych zagrożeń rośnie, a Polacy naprawdę potrafią porzucać destrukcyjne wzorce zachowań - tak, jak porzucili peerelowską etykę pracy, czy dawne podejście do kwestii ekologicznych. Tak, wciąż jeszcze mamy szansę zatrzymać katastrofę klimatyczną - mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej  podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu Edwin Bendyk, publicysta, prezes Fundacji Batorego.

Premier Mateusz Morawiecki w rozmowie z Joanną Miziołek komentuje wyniki najnowszych pogłębionych badań społecznych przedstawione przez IBRiS podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Z badań IBRiS wynika, że zdecydowana większość Polaków - niezależnie od realnej jednostkowej sytuacji ekonomicznej - identyfikuje się obecnie z klasą średnią, co wiąże się z przyjęciem charakterystycznych dla klasy średniej postaw aspiracyjnych i uznaniem interesów klasy średniej za własne. Tworzy to całkowicie nową w polskiej polityce sytuację, w której dotychczasowe transfery socjalne mogą już nie odgrywać tak istotnej jak jeszcze do niedawna roli, co zmusza ugrupowania polityczne do rewizji ich programowej oferty. Joanna Miziołek pyta w tym kontekście premiera przede wszystkim o perspektywy programu Polski Ład. 

Jak mówią wyniki najnowszego międzynarodowego badania Euroskopia oraz wielu innych badań społecznych, Polacy na pierwszym miejscu wśród potencjalnych zagrożeń zewnętrznych stawiają te związane z kierunkiem rosyjskim. Podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu Joanna Miziołek rozmawia o tym w kontekście cyberpezpieczeństwa kraju z Januszem Cieszyńskim, sekretarzem stanu w kancelarii premiera ds cyfryzacji.  Czy rzeczywiście mamy się czego obawiać?

Krzysztof Łapiński - były rzecznik prezydenta Andrzeja Dudy - komentuje wyniki najnowszego sondażu zaufania do polityków IBRiS, w którym na pierwszym miejscu znalazł się dawny szef Łapińskiego. Zarazem dowiadujemy się nieco na temat tego, jak polityczni stratedzy wykorzystują takie sondaże i zawarte w nich dane. Rozmowę podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu prowadzi Joanna Miziołek. 

Polska wymiera. Według Eurostatu w 2050 roku populacja Polski skurczy się o prawie 4 mln i będzie wynosić 34,1 mln, a w 2100 roku 27,7 mln, czyli będzie mniejsza o 10 mln osób niż teraz. A mimo to grupa ekonomistów, i to niezależnie czy z prawej czy lewej strony stawia postulat: 50 mln Polaków w 2050 r. Jak to osiągnąć, skoro współczynnik dzietności mamy obecnie na poziomie ok. 1,4, co nie gwarantuje nawet zastępowalności pokoleń, nie mówiąc już o rozwoju demograficznym? I właściwie po co? Większa populacja to większa gospodarka, ale czy przełożyłoby się to na naszą jakość życia? O tym w podcaście Forum IBRiS mówi w rozmowie z Agatą Kołodziej Bartosz Marczuk, wiceprezes Polskiego Funduszu Rozwoju były wiceminister w resorcie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i specjalista zajmujący się demografią i polityką prorodzinną.

Według badań IBRiS już ponad 70 proc. Polaków uważa się za klasę średnią, choć wcale nie wszyscy do niej należą. Ale to przekonanie powoduje, że zaczęli marzyć, by żyć jak klasa średnia, nawet jak klasa średnia wyższa  - i jak ona zarabiać na wzroście cen mieszkań. Więc nawet ci bez gotówki, zaczęli się zadłużać, by kupować mieszkania na wynajem i ten sposób dmuchać bańkę cenową. A z takową mamy już do czynienia, jak udowadnia w rozmowie z Agatą Kołodziej dr Adam Czerniak, z SGH oraz dyrektor ds. badań i główny ekonomista Polityka Insight. Czy musimy zabrać aspirującej klasie średniej marzenia, żeby zahamować galopadę cen na rynku mieszkań?

Dlaczego Polacy boją się zmian podatkowych i dlaczego rządowi nie udało się dobrze "sprzedać" Polskiego Ładu? W kontekście najnowszych pogłębionych badań społecznych IBRiS dotyczących aspiracji Polaków, Joanna Miziołek rozmawia o tym podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu z Waldemarem Budą, wiceministrem funduszy i polityki regionalnej. 

Kto tak naprawdę rządzi Europą? Kto liczy się w Unii Europejskiej najbardziej? Którzy z liderów są oceniani lepiej za granicą niż we własnych krajach? "Europa w poszukiwaniu przywództwa" - to główny temat tegorocznego XXX Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Forum IBRiS będzie na nim aktywnie obecne - a już teraz zapraszamy na rozmowę Estery Flieger z szefem IBRiS Marcinem Dumą o wynikach międzynarodowego badania Euroskopia dotyczącego postrzegania liderów państw Unii Europejskiej i ich ocen - także poza krajami macierzystymi. Zapraszamy także na kolejne nasze podcasty - między 7 a 9 września będziemy nadawać z Karpacza. 

Jak Polacy oceniają unijną i krajową politykę migracyjną? Czego oczekują od rządu i instytucji europejskich? I co tak naprawdę dzieje się na granicy polsko-białoruskiej? W najnowszym odcinku podcastu FORUM IBRiS profesor Aleksander Smolar w rozmowie z Esterą Flieger komentuje  wyniki międzynarodowego badania Euroscopia dotyczące społecznej oceny polityki migracyjnej Unii Europejskiej  i stosunku Polaków oraz obywateli innych krajów Unii do przyjmowania uchodźców i migrantów. Zastanawia się też nad politycznymi i społecznymi skutkami kryzysu na granicy polsko-białoruskiej.

Polacy mają świadomość, że pandemia sprawia, że w gospodarce rośnie szara strefa. Nie zawsze jednak - jak wynika z badań IBRiS - potrafią odróżnić nielegalne formy działalności od tych legalnych. Tak jest na przykład w wypadku hazardu. W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS rozmawiamy o tych sprzecznościach z Arkadiuszem Pączką, wiceprzewodniczącym Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Czy Donald Tusk przekona do siebie młodych? I jak szef PO chce pokazać, że prezydent Warszawy jest fajny, ale „nie dowozi”? Czy polski liberalizm jest dziś potrzebny? W najnowszym podcaście Forum IBRiS Joanna Miziołek rozmawia o tym z Leszkiem Jażdżewskim, redaktorem naczelnym „Liberté!”, współtwórcą Igrzysk Wolności.

Czy PiS znika z sieci? Jak to możliwe, że Donald Tusk tak szybko zawładnął emocjami internautów? Co sprawiło, że w internecie antyszczepionkowcy wygrywają z rządem? Które partie radzą sobie najlepiej w internecie w roku 2021? W kolejnym odcinku podcastu FORUM IBRiS Joanna Miziołek rozmawia o tym z Michałem Fedorowiczem z Instytutu Badania Internetu i Mediów Społecznościowych.

Jakimi wartościami kierowali się powstańcy warszawscy? O jakie państwo walczyli? Jakiej chcieli przyszłości? W przededniu 77. rocznicy wybuchu zrywu, którego celem było wyzwolenie stolicy spod niemieckiej okupacji, IBRiS zapytał o to ponad 1000 Polek i Polaków. Wyniki badań komentuje w rozmowie z Esterą Flieger w podcaście FORUM IBRiS Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.

Dlaczego Polacy już nie chcą się szczepić? Czy w innych krajach jest z tym lepiej? Dlaczego Polacy oceniali pozytywnie działania Komisji Europejskiej w zakresie zakupu szczepionek, a Niemcy zupełnie na odwrót – mieli o działaniach Unii bardzo negatywne zdanie? W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS rozmawiamy o stosunku Polaków i obywateli innych krajów Europy do programów szczepień przeciwko COVID-19. Gościem Joanny Miziołek jest Anna Dyjas-Pokorska z IBRiS.

Czy Donald Tusk ma szansę poprowadzić Platformę Obywatelską do walki o wyborcze zwycięstwo nad Prawem i Sprawiedliwością? Czy wystarczy do tego sam powrót dawnego lidera? Dlaczego aż tak wielu Polaków mu nie ufa – jak wynika z badań IBRiS? Co powinna zrobić opozycja, by to zmienić? O tym Joanna Miziołek rozmawia w najnowszym odcinku podcastu FORUM IBRiS z profesorem Olgierdem Annusewiczem z Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW.

Z najnowszego badania IBRiS wynika, że niemal dwóch na trzech Polaków uważa, że szara strefa  stanowi w naszym kraju poważny problem. Co więcej, zdaniem 41,5 proc. badanych szara strefa zwiększyła się w trakcie pandemii. Czy te intuicje Polaków są słuszne? Jak duża jest szara strefa w Polsce? Co ma z nią wspólnego fakt, że Narodowy Bank Polski broni gotówki jak niepodległości? No i kiedy zaczną w Polsce rosnąć stopy procentowe? O tym wszystkim w najnowszym podcaście FORUM IBRiS rozmawiamy z Ignacym Morawskim, głównym ekonomistą „Pulsu Biznesu” i założycielem serwisu SpotData.

Dla jednych to powrót do przeszłości, dla innych nowa nadzieja. Czy ponowne objęcie przez Donalda Tuska sterów w Platformie Obywatelskiej pomoże partii? Czy PiS ma się czego bać? I czy zmieni się sytuacja na opozycji? W najnowszym podcaście Forum IBRiS w oparciu o badania opinii publicznej zastanawiają się nad tym Agata Kondzińska, dziennikarka polityczna "Gazety Wyborczej" i Michał Danielewski, zastępca redaktora naczelnego OKO.press. Rozmowę prowadzi Estera Flieger.  

Jak Polacy radzą sobie z porażką polskiej reprezentacji w fazie grupowej mistrzostw EURO 2020 w piłce nożnej? Jak ocenialiśmy szanse naszej drużyny – i czy rzeczywiście spotkało nas rozczarowanie?  Czy frustracja po futbolowej klęsce może mieć jakiś wpływ na politykę? W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Joanna Miziołek rozmawia z profesor Renatą Mieńkowską-Norkiene z Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego o tym, jak mistrzostwa Euro 2020 wpłynęły na nastroje społeczne i czy dzięki nim polityka zeszła na moment na dalszy plan.

Dlaczego Polacy niewiele wiedzą o Polskim Ładzie i jeszcze mniej z niego rozumieją? Kto i dlaczego boi się transferów socjalnych? Jak przejawia się zmęczenie Polaków ciągłym konfliktem na scenie politycznej? Oto trzecia i ostatnia część rozmowy Estery Flieger z Marcinem Dumą z IBRiS o wnioskach z kompleksowych badań jakościowych przeprowadzonych metodą pogłębionych wywiadów z przedstawicielami tzw. "miękkich” elektoratów najważniejszych polskich partii politycznych. Badania dotyczyły wielu aspektów życia społecznego – w trzeciej  części rozmowy zajmujemy się nastrojami politycznymi Polaków.

Dlaczego na Polakach nie robi większego wrażenia liczba zmarłych na COVID-19 i tzw. „nadmiarowych zgonów”? Co sprawia, że za wszelką cenę nie chcemy do obostrzeń sanitarnych? I czy naprawdę wierzymy, że pandemia już zaczyna się kończyć? Publikujemy drugą część rozmowy Estery Flieger z Marcinem Dumą z IBRiS o wnioskach z kompleksowych badań jakościowych przeprowadzonych metodą pogłębionych wywiadów z przedstawicielami tzw. "miękkich” elektoratów najważniejszych polskich partii politycznych. Badania dotyczyły wielu aspektów życia społecznego – w drugiej  części rozmowy zajmujemy się nastrojami Polaków po 15. miesiącach pandemii.

Dlaczego część Polaków straciła motywację do zaszczepienia się przeciwko COVID-19? Czy to triumf antyszczepionkowców, czy może komunikacyjna porażka rządu?  Czego Polacy boją się w szczepionkach i dlaczego nie bardzo chcą wierzyć w ich skuteczność? Oto pierwsza część rozmowy Estery Flieger z Marcinem Dumą, szefem IBRiS, o wnioskach z kompleksowych badań jakościowych przeprowadzonych metodą pogłębionych wywiadów z przedstawicielami tzw "miękkich” elektoratów najważniejszych polskich partii politycznych. Badania dotyczyły wielu aspektów życia społecznego – w pierwszej części rozmowy zajmujemy się nastrojami Polaków związanymi z Narodowym Programem Szczepień.

Wszystko, co trzeba wiedzieć o przedterminowych wyborach w Rzeszowie w 10 minutowym podcaście. Czy to głosowanie ma realne znaczenie dla polityki krajowej? Na kogo właściwie głosują mieszkańcy miasta? Jakie cele stawiają sobie partie przed tymi wyborami? I jak PiS i Solidarna Polska radzą sobie z wzajemną rywalizacją w Rzeszowie?

Po co Platformie miałaby być siekiera? Czy zbliża się śmierć polskiego liberalizmu? Jaka jest recepta na wyjście z kryzysu Platformy Obywatelskiej? I kto życzy PO szybkiego zgonu? W kolejnym odcinku podcastu Forum IBRiS Joanna Miziołek rozmawia o kryzysie liberalnego centrum z profesorem Rafałem Chwedorukiem, politologiem z Uniwersytetu Warszawskiego.

Czy dla wyborców opozycji liczy się tylko „odsunięcie PiS od władzy”? Czy warto być anty-PiS-em za wszelką cenę? Co może zrobić opozycja, by rozszerzyć swój elektorat i przejść do ofensywy? W najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Estera Flieger pyta o to dr Annę Materską-Sosnowską i dr hab. Bartłomieja Biskupa z Wydziału Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Czy partia polityczna może ograniczyć się wyłącznie do programu negatywnego? Co musi się znaleźć w ofercie partii, by zaistniała szansa na rozszerzenie poparcia? Na czym polegał fundamentalny błąd Platformy w kwestii ratyfikacji funduszu odbudowy? Dlaczego Lewicy udało się go uniknąć? I dlaczego Polska 2050 potrafi zyskać, gdy inni na opozycji tracą albo stoją w miejscu?  W nowym odcinku podcastu forum IBRiS rozmawiamy z profesorem Olgierdem Annusewiczem z UW o komunikacyjnych zyskach i stratach w batalii o Fundusz Odbudowy.

Czy przegrana Donalda Trumpa oznaczała początek końca ery populizmu we współczesnej polityce? Jak pandemia zmienia nasze poglądy i sposoby uczestnictwa w polityce i debacie publicznej?  I czy liberalna demokracja to na pewno taka demokracja, w której zawsze wygrywają liberałowie? O globalnych trendach politycznych rozmawiają w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS  prof. Jarosław Flis z Uniwersytetu Jagiellońskiego i dr Anna Skrzypek z Fundacji Europejskich Studiów Progresywnych. Rozmowę prowadzi Estera Flieger. 

Dlaczego Polacy nie przepadają za elitami? I dlaczego uważają, że prawdziwych elit już nie ma? Na czym polega fenomen Jolanty Kwaśniewskiej? I dlaczego Polak chce być jak Zygmunt Solorz-Żak? O tym wszystkim w najnowszym odcinku podcastu Forum IBRiS Agata Kołodziej rozmawia z Marcinem Dumą. 

TVP jest najsilniejszym medium w polskim internecie, za to PiS jest w sieci najsłabszy od 2015 roku. Poranny live Szymona Hołowni ściga się z programami informacyjnymi wielkich telewizji. Lewica radzi sobie w sieci świetnie - za to niemal wyłącznie we własnym gronie. Boty i farmy trolli liczą się w internetowej polityce coraz mniej. Za to coraz bardziej liczy się to, że odbiorcy po prostu wybierają sobie taką prawdę, jaka im pasuje. O tym właśnie mówią w najnowszym odcinku podcastu FORUM IBRiS Michał Fedorowicz z Instytutu Badań Internetu i Mediów Społecznościowych i Marcin Duma z IBRiS. Prowadzi: Agata Kołodziej

Kobiety stają się ofiarami pandemii w sensie ekonomicznym, społecznym i psychologicznym znacznie łatwiej niż mężczyźni. To na nich opiera się zdalna edukacja dzieci, to one muszą łączyć pracę zdalną z obowiązkami domowymi, to one wreszcie znacznie bardziej przejmują się sytuacją państwa, gospodarki i własnych bliskich. W efekcie prawie co trzecia polska kobieta boi się w tej chwili śmierci – tej całkiem realnej, na skutek pandemii. A prawie połowa z nich deklaruje pogorszenie się ich własnej sytuacji na skutek pandemii. Wśród deklarowanych przez polskie kobiety emocji niepodzielnie zaś dominują strach, bezsilność i znużenie.  Rozmawiają dr Iwona Leonowicz-Bukała i Anna Dyjas-Pokorska z IBRiS. Prowadzi: Estera Flieger. Więcej na: FORUM IBRiS

Była Narodowa Depresja - a co jest teraz? O nastrojach i emocjach Polaków u szczytu 3 fali epidemii i po przyspieszeniu akcji szczepień mówi Marcin Duma, prezes IBRiS. Rozmowę prowadzi Joanna Miziołek

Koronawirus i gospodarka. Nastroje po roku pandemii. Co wynika z najnowszych badań wśród przedsiębiorców i ogółu Polaków? Prowadzi Agata Kołodziej, jej gośćmi są Anna Dyjas-Pokorska z IBRiS i dr Marek Rozkrut, Główny Ekonomista Ernst and Young Polska.

W najnowszym przedpremierowym odcinku podcastu Forum IBRiS – czyli nowego w pełni opartego na badaniach opinii publicznej medium, w którym analizujemy i interpretujemy emocje, aspiracje i obawy Polaków, rozmawiamy o relacjach Polaków z innymi narodami - o polskich sympatiach i resentymentach. Gośćmi Estery Flieger są dr hab. Karolina Hansen i profesor UW Michał Bilewicz - oboje z Centrum Badań nad Uprzedzeniami Uniwersytetu Warszawskiego.

Witamy Państwa w pierwszym przedpremierowym odcinku podcastu Forum IBRiS – czyli nowego w pełni opartego na badaniach opinii publicznej medium, w którym analizujemy i interpretujemy emocje, aspiracje i obawy Polaków. W dzisiejszym odcinku rozmawiamy o pragnieniach i lękach społeczeństwa po roku pandemii COVID-19. Gośćmi Joanny Miziołek są prof. Ewa Marciniak z wydziału Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego i Marcin Duma, prezes Fundacji Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS