Ludzkie gadanie. Podkast o ekonomii i wolności

W najnowszym odcinku naszego podkastu dr Mateusz Benedyk rozmawia z Marcinem Zielińskim – tłumaczem i redaktorem współpracującym z Instytutem Misesa. Omawiają oni jedną z najnowszych pozycji wydanych przez Instytut – „Mit przedsiębiorczego państwa".   

Przemysław Rapka i Mateusz Benedyk rozmawiają o tym, jakie będą najbliższe losy polskiej inflacji. Chociaż zgadzają się zasadniczo co do diagnozy obecnej sytuacji, to inaczej widzą najbliższe miesiące zmian siły nabywczej pieniądza i tempo powrotu inflacji do celów banków centralnych. Dyskutują między innymi o roli zmian zasobu pieniądza w gospodarce, wpływie szoków podażowych i zmian cen surowców na ceny dóbr finalnych czy o popycie na pieniądz.

Polecamy także lekturę tekstów naszych rozmówców:

Tomasz Agencki tłumaczy Mateuszowi Benedykowi, jak zrobić dobry film dokumentalny o ekonomiście. Zaznacza, że nie chce robić filmowej notki encyklopedycznej. Jakie pomysły na film o Carlu Mengerze ma zatem Tomek? Na jakim etapie film jest dzisiaj i kiedy możemy spodziewać się jego zakończenia?

Wydatki związane z tzw. ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnymi stanowią ponad 30% wydatków finansów publicznych. Czy sektor prywatny mógłby lepiej zadbać w tym względzie o osoby korzystające z tych usług? 

W osiemnastym odcinku Ludzkiego gadania dr Arkadiusz Sieroń wyjaśnia Mateuszowi Benedykowi, jakie problemy stwarza polityka prohibicji narkotykowej. Panowie rozmawiają także o zmianach w polityce narkotykowej, jakie obserwujemy na świecie o raz zastanawiają się, jakie skutki miałaby polityka pełnej legalizacji narkotyków.

Najlepszy polski specjalista od myśli Hansa-Hermanna Hoppego – dr Norbert Slenzok – rozmawia z Mateuszem Benedykiem o tych wątkach myśli niemieckiego filozofa, które wzbudzają największe kontrowersje. Usłyszycie dzisiaj, na ile trafne według naszego gościa są spostrzeżenia Hoppego w następujących tematach: relatywnej oceny monarchii i demokracji; imigracji; związków libertarianizmu z konserwatyzmem; sojuszu libertarian z prawicą.

Tym razem w „Ludzkim gadaniu” dr Norbert Slenzok wyjaśnia Mateuszowi Benedykowi, gdzie należy szukać wkładu Hansa-Hermanna Hoppego w filozofię libertarianizmu i w ekonomię. Panowie rozmawiają o czterech kwestiach: etyce argumentacyjnej, nowej definicji socjalizmu i typologii tego systemu, krytyce teorii dóbr publicznych, secesjonizmie.

Unia Europejska oczami wolnościowca roi się od paradoksów. Z jednej strony to ponadrządowa biurokratyczna struktura narzucająca nowe regulacje krępujące wolność gospodarczą czy wydająca pieniądze zabrane pod przymusem europejskim podatnikom. Z drugiej strony w porównaniu z państwami narodowymi często wydaje się bardziej liberalna – ogranicza pomoc publiczną, wymusza liberalizację usług kolejowych itd. Jak zatem miłośnicy wolności powinni widzieć Unię Europejską? Na ten temat Mateusz Benedyk rozmawia w piętnastym odcinku „Ludzkiego gadania” z dr. Przemysławem Hankusem.

Panowie rozmawiają m.in. o następujących tematach:

00:00 Czy powinniśmy oczekiwać, że międzynarodowe organizacje będą wprowadzać wolnościowy ład?
04:45 Czy konstrukcja UE jest bardziej liberalna niż innych organizacji?
12:16 Czy istnieją konkretne mechanizmy ograniczające etatyzm w UE?
21:05 Czy polskim libertarianom opłaca się prosić o pomoc ponadrządowe instytucje w walce o wolność?
28:06 Dlaczego libertarianie raczej z nadzieją mówią o secesji?
36:50 Jaki jest bilans uczestnictwa Polski w UE?
45:09 Czy libertarianie powinni mieć POLEXIT na sztandarach?

W ostatnich latach na popularności zyskuje „Nowoczesna Teoria Monetarna” (Modern Monetary Theory, MMT). Co MMT ma do zaoferowania osobom zainteresowanym zrozumieniem gospodarki, finansów publicznych czy systemu pieniężnego? Rozmawiają o tym Mateusz Benedyk i Przemysław Rapka. W podkaście zaprezentowane są pokrótce najważniejsze tezy MMT, które zostają następnie poddane krytyce. Mateusz i Przemek próbują odpowiedzieć, czy MMT dobrze opisuje współczesną gospodarkę, czy jest raczej modelem do wprowadzenia w przyszłości. Omawiają także ograniczenia wydatków publicznych, zdolność sektora prywatnego do kreowania oszczędności czy kontrolę inflacji w ramach MMT. To dobra próbka, żeby wyrobić sobie zdanie, czy warto się dalej w tę teorię zagłębiać.

00:00 Jakie są główne tezy MMT?
03:30 Czy MMT dobrze opisuje współczesny system pieniężny?
06:10 Jakie ograniczenia miałyby wydatki rządowe, gdybyśmy wprowadzili MMT w życie?
18:30 Czy dług publiczny jest potrzebny sektorowi prywatnemu?
25:10 Jakie narzędzia kontroli inflacji proponuje MMT?

Mateusz Benedyk tym razem przepytuje doktora Krzysztofa Turowskiego z wiedzy o Carlu Mengerze, a wiedza ta okazuje się ogromna. Od krótkiej biografii Mengera rozmówcy przechodzą do zarysowania intelektualnego klimatu Wiednia końca XIX wieku – dowiecie się, z kim Menger toczył spory, a czyją myślą się inspirował. Rozmowa następnie schodzi w bardziej prozaiczne rejony – na politykę i romanse. Czy tutaj wkład Mengera był równie duży co w ekonomii?

00:00 Czy warto świętować 150-lecie wydania Zasad ekonomii Mengera w 2021 r.?
03:28 Kim był Carl Menger?
05:46 Czy Menger złapał naukową zadyszkę po Zasadach ekonomii?
13:00 Jakie stanowisko metodologiczne prezentował Menger?
17:37 Czy zasadne jest wiązanie austriackiej szkoły ekonomii z filozofią Franza Brentano?
23:15 Jakie poglądy polityczne miał Menger?
27:40 Dlaczego zmuszono go do przejścia na wcześniejszą emeryturę?
30:20 Czy Mises bezpośrednio poznał Mengera?

Prywatne finansowane opieki zdrowotnej w Polsce przybiera coraz bardziej wyrafinowane formy. Obok zwykłego płacenia za wizytę lekarską na popularności zyskują abonamenty medyczne i klasyczne ubezpieczenia zdrowotne – dzięki którym można sfinansować np. kosztowne operacje kardiologiczne czy leczenie raka. Łukasz Jasiński w dwunastym odcinku Ludzkiego gadania opowiada o przemianach i realiach polskiego rynku ubezpieczeń medycznych. Posłuchaj i dowiedz się, czy stać Cię na prywatne ubezpieczenie zdrowotne.

00:00 Jak wygląda struktura prywatnego finansowania opieki zdrowotnej w Polsce?
06:34 Jak zmienia się rynek abonamentów/ubezpieczeń medycznych?
13:55 Czy można w Polsce ubezpieczyć się od przypadków poważnych chorób?
27:20 Czy w Polsce nie ubezpiecza się zbyt prostych przypadków zachorowań?

Dr Jakub Bożydar Wiśniewski wyjaśnia słuchaczom Ludzkiego gadania, jak należy podchodzić do problemów etyki biznesu. W rozmowie z Mateuszem Benedykiem wskazuje, jak z jednej strony etyczne wybory ludzi mogą kształtować realia gospodarcze, a z drugiej, jak teoria ekonomii może pomóc w prawidłowych rozważaniach etycznych. Żeby nie pozostać gołosłownym panowie rozmawiają o konkretnych przykładach – jak zmiany etyczne doprowadziły do rewolucji neolitycznej i przemysłowej oraz jak różne teorie makroekonomiczne dotyczące funkcjonowania rynków finansowych prowadzą do błędnych lub trafnych sądów etycznych na temat giełdy.

Czy ludzie miłujący wolność powinni uczestniczyć w demokratycznych wyborach? Czy mamy do tego moralne prawo? Czy jest to skuteczny sposób wpływania na rzeczywistość? Czy warto oddać głos nieważny lub głosować na mniejsze zło? A może powinniśmy tworzyć własne radykalnie wolnościowe partie i angażować się w kampanie stricte libertariańskich kandydatów? Na te pytania spróbował odpowiedzieć Norbert Slenzok, który był kolejnym rozmówcą Mateusza Benedyka w dziewiątym odcinku naszego podkastu.

Od 2:30 rozmawiamy o tym, czy mamy moralne prawo uczestniczyć w wyborach.
Od 23:20 rozważamy, czy głosowanie jest dobrym sposobem na zmianę rzeczywistości oraz wskazujemy na problemy z demokratycznym podejmowaniem decyzji.
Od 41:05 zastanawiamy się, czy oddanie głosu nieważnego lub nie uczestnictwo w wyborach to opcje lepsze/bardziej skuteczne.
Od 49:40 komentujemy pomysły zakładania stricte libertariańskich partii i szanse na zwycięstwo takich partii w demokratycznych wyborach.

Dr Anna Gruhn, kolejny gość naszego podkastu, rozmawia z Mateuszem Benedykiem o tym, dlaczego nie potrzebujemy mediów publicznych. Czy prywatne media zapewnią produkcję misyjnych programów kulturalnych czy edukacyjnych? Czy są w stanie zapewnić pluralizm i poprawiać jakość debaty publicznej? A z drugiej strony – czy media publiczne mogą w ogóle dobrze wydawać pieniądze podatników? To tylko niektóre z wątków, jakie poruszono w ósmym odcinku naszego podkastu.

W 2008 roku największe banki centralne świata obniżyły stopy procentowe i zaczęły masowy skup aktywów, żeby pobudzić gospodarkę walczącą z kryzysem finansowym. Efekt tej polityki wszędzie był podobnie zły: stagnacja lub rozwój wolniejszy, niż obiecywali to centralni bankierzy. Dr Arkadiusz Sieroń, autor książki na ten temat, która pojawi się za kilka miesięcy w języku angielskim, wyjaśnia w rozmowie z Mateuszem Benedykiem, dlaczego niskie stopy procentowe zamiast rozwoju przynoszą stagnację. Dlaczego zamiast szansy stają się pułapką, z której trudno się wydobyć.

Wśród dyskutowanych tematów znajdziecie:

- od 2:45 opis niekonwencjonalnej polityki pieniężnej;

- od 10:30 racjonalizacje podawane jako uzasadnienie tej polityki;

- od 14:30 wpływ polityki niskich stóp na nierówności społeczne;

- od 17:00 wpływ tej polityki na zombifikację gospodarki;

- od 24:20 wpływ niskich stóp na wycenę ryzyka;

- od 30:20 efekty niskich stóp dla poziomu zadłużenia;

- od 35:10 rozważania, czy niskie stopy i masowy skup aktywów prowadzą do centralnie planowanych rynków finansowych;

- od 40:30 czy stopy procentowe banków centralnych nie podążają po prostu za niskimi rynkowymi stopami procentowymi;

- od 48:40 jak niekonwencjonalna polityka pieniężna wpłynie na polską gospodarkę.

Mateusz Benedyk komentuje najnowsze działania Narodowego Banku Polskiego i Rady Polityki Pieniężnej. Jaki skutek przyniesie niekonwencjonalna polityka pieniężna w wydaniu polskim?

W tym odcinku usłyszysz:

• jakie decyzje podjęły NBP i RPP?
• od 3:25 – na czym polegają operacje zapowiadane przez NBP i RPP?
• od 11:45 – czy działania polityki pieniężnej pomogą z kryzysem koronawirusowym?
• od 15:15 – czy polskie banki potrzebują zastrzyków płynności?
• od 19:40 – dlaczego decyzje NBP i RPP zwiększą kontrolę państwa nad gospodarką?
• od 34:10 – jak te decyzje wpłyną na inflację i cykle koniunkturalne?
• od 40:57 – dlaczego polityka pieniężna w Polsce przestaje być oazą względnej normalności?

Artykuły wspomniane w podcaście: