De verhalen liggen op straat

Op 22 april 2023 organiseerde de Stichting De Twentse Beiaard een carill(r)ondje langs de carillons van Hengelo, Almelo, Ootmarsum en Oldenzaal. In dit muzikale verhaal enkele geluidsfragmenten én een gesprek met stadsbeiaardier Hylke Banning bij het carillon in de toren van de St. Plechelmusbasiliek in Oldenzaal.

https://jrvanderkolk.nl

'n Gesprek met Gerrit Kraa, better bekeand as Gait van de Kroaje, oaver 'n Kreenk vuur de Twentse sproak. 'n Kreenk is gangs met 't instaandhoalden en bevorderen van de Twentse taal. Bie 't Everloo in Voalth, Rossum, lig ne groten zwerfkei as herinnering an de oprichting van 'n Kreenk doar.

https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Vanaf de Gouden Eeuw tot aan de Eerste Wereldoorlog kwamen elke zomer vele duizenden seizoensarbeiders met hun zeis vanuit Duitsland naar ‘das steinreiche Holland’ om gras te maaien en te helpen bij de hooioogst. Ze bleven zo’n 6 weken of wat langer en verdienden dan veel geld. Deze arbeidsmigranten werden Hannekemaaiers of Pickmäijers genoemd.

Over het maaien van gras met een zeis en het maaien van rogge met de zicht en pikhaak vertellen Bernard Knoop en Johan Veneklaas van de Oogstgroep Almelo.

Sommige Hannekemaaiers gingen ook spullen uit Die Heimat verkopen. Hun handel droegen ze mee in een grote mand op hun rug. Deze Kiepkearls, marskramers, deden goede zaken. Velen bleven voorgoed in ons land en stonden aan de basis van goedlopende winkels, zoals C&A, V&D en de familie Sinkel. https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Langs de Grote Weg tussen Zwolle en Enschede werden rond 1830 mijlpalen geplaatst. Een eeuw later kwamen de hectometerpaaltjes met oranje kop. In Hengelo, Wierden en Almelo zijn er nog een aantal blijven staan. Als tastbaar element in de geschiedenis van de infrastructurele ontwikkeling.

https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Op de kruising Eerste Esweg - Kruissteenweg ligt sinds mensenheugenis een grote zwerfkei. Ooit was de steen daar gebruikt voor een steenkistgraf. Nadat hij jarenlang op een sokkel van keitjes was geplaatst, kwam hij in het plantsoen te liggen. 59 jaar was er de wens om de steen weer net als vanouds een plek te geven. In december 2022 was het zover. Saxion Hogeschool Edith Stein in Enschede betonprintte een nieuwe sokkel en de steen uit de IJstijd kwam er bovenop. Enkele buurtbewoners halen bij de onthulling herinneringen op.

https://jrvanderkolk.nl/podcast/

In Rijssen pronken op vijf rotondes kunstwerken van Ruurd Hallema uit Borne. Geen kunstenaar die zoveel rotondes van beelden heeft voorzien dan hij. Qua rotondes is hij in Twente de absolute nummer 1. In dit verhaal vertelt hij over deze werken.

https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Vanaf 1829 werd tussen Nijverdal en Wierden de Groote Weg aangelegd. Bij hectometerpaal 39,5 woonde Hendrik van der Kolk die als rijkswegwerker het klein onderhoud aan deze weg moest doen. Harm Boom klaagde zeer over de staat van de weg toen hij in 1846 een reis van Zwolle naar uiteindelijk Enschede maakte. Terecht, want deze nieuwe weg werd intensief gebruikt. Nog steeds. Het is de verbinding tussen de economische regio's Zwolle/Kampen en Twente. De weg zal opgewaardeerd worden van N35 naar A35.  

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Meester G.B. Vloedbeld (9 maart 1884 – 17 november 1961, Almelo) schreef naast zijn fulltimebaan als onderwijzer een ontzagwekkende hoeveelheid artikelen en verhalen over de geschiedenis en folklore van Twente en dat vooral in de streektaal, ‘zijn moodersproake’. Zijn meest bekende werk is ‘Mans Kapbaarg, 'n grootsten leugenbuul van ’t Tukkerlaand’. In Almelo wordt deze humoristische roman als stripverhaal uitgebeeld in het grootste mozaïek van ons land in de gelijknamige Mans Kapbaargtunnel.

In deze podcast ook een gesprek met kleinzoon Gerard Vloedbeld en mozaïekrestaurateur Hans Hunter.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

In de muren van de St. Plechelmusbasiliek in Oldenzaal zitten honderden gleuven. Over het ontstaan hiervan zijn veel verklaringen. Dit verhaal geeft het meest waarschijnlijke antwoord.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

In november 1992 kwam Klazien Rotstein – van den Brink (13 maart 1919 – 5 juni 1997), landelijk bekend als Klazien uut Zalk, naar Den Ham voor een lezing voor de ouderen.

In deze podcast een kleine registratie van die lezing en een interview voor de microfoon van de lokale omroep LOV.

https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Wagenmakerij Langenhof aan de Rijssensestraat 128 in Wierden is een authentiek erfgoedmuseum waar het eeuwenoude ambacht van wagenmaker levend wordt gehouden.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Enthousiast geworden door het opkomend vliegverkeer in Twente bouwden Henk van der Heiden en Gerrit het Lam in 1932 een vliegtuig in de wagenmakerij van Jan Langenhof in Wierden. Helaas, of achteraf gelukkig, was de eerste proefvlucht geen succes.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Nu gaat er een Amber Alert uit als iemand wordt vermist. Hoe anders ging dat in 1947 toen twee Enschedese meisjes bij grenspaal 24 in Beuningen door Duitse commiezen werden opgepakt. Zij werden gevangen gehouden in Nordhorn en na tien dagen weer vrijgelaten.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Op de grens Twente - Duitsland staan de oudste grenspalen van ons land. In dit verhaal gaat het over de oudste (De Lutte), drie drielandenpunten (Bruinehaar, Overdinkel en Haaksbergen), één met een foutje (Beuningen), één op een grillige grens (Lage) en over de fraaiste (Losser).

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Volgens precies ingevoerde gps-coördinaten ligt het middelpunt van Twente ten zuiden van Zenderen aan de Braamhaarsstraat in Azelo (gemeente Borne). Hier wappert de vlag van Twente, een steigerend wit ros op een rood dundoek.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Op 13 september 1775 werd de uit Hengevelde afkomstige Hutnkloas met zijn gezin spectaculair geëxecuteerd op het Galgenveld in Oldenzaal. Meer dan 20 duizend mensen kwamen kijken. Klaas Annink (de bekendste crimineel van Twente), zijn vrouw Aarne en zijn zoon Jannes waren de laatste Nederlanders, die op deze gruwelijke manier terechtgesteld werden.  

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Een romantisch verhaal uit de lente van 1810 dat zich afspeelt bij het Oude Veerhuis aan de Regge.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

In de nacht van 30 op 31 augustus 1932 stortte aan de Haarbrinksweg in Geesteren een Zweeds postvliegtuig neer. Beide bemanningsleden kwamen om het leven. Eén aapje overleefde de ramp.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Dokter P.J. van Brakel (1874-1934) begon zijn praktijk in het hotel waar hij verbleef, liet een stijlvolle dokterswoning bouwen en trouwde met een serveerster. Naast zijn drukke praktijk begon hij met een slager en een cafébaas een turfstrooiselfabriek, richtte een melkfabriek, een boerenleenbank en een aankoopvereniging op. En tussendoor was hij ook nog politiek actief.

Op zijn graf op de oude begraafplaats aan de Molenstraat in Den Ham liet de Hammer bevolking een groot grafmonument plaatsen.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Dit verhaal gaat over een middeleeuws liefdesdrama dat zich afspeelde op Landgoed Eerde tussen Den Ham en Ommen.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Eerbetoon aan schilder Berry Brugman (1915-1996) en beeldhouwster Janny Brugman - de Vries (1918-2006) uit Almelo.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Hou je van historie, dan hou je van de belevenissen rondom het Catteler en schippersherberg & haven BinnenGait aan de oevers van de Regge aan de Kartelaarsdijk in Enterbroek.

Deventer burgemeester Borgerinck had het Catteler als buitenverblijf. Zijn zoon maakte in 1751 van BinnenGait een florerende transitohaven, maar toen liet Graaf Carel Heer van Twickel twintig jaar later de Twickelervaart graven …

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Sinds mensenheugenis ligt op de es deze steen, die door het Trechterbekervolk werd gebruikt voor een steenkistgraf. In 1937 werd het een monument met keienbank pal op de kruising Eerste Esweg - Kruissteenweg, maar dat monument verdween na zo'n 25 jaar. De steen uit de IJstijd kreeg een plek naast de weg. Hopelijk komt de steen ooit weer te liggen bovenop een gemetseld voetstuk van beton en keien met zitbankje rondom.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

In de Tweede Wereldoorlog kreeg Lieneke Versteegh een veilig onderduikadres bij dokter Kohly en zijn vrouw.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Op Smitstraat nummer 12 stond precies een eeuw lang de Hervormde School, later De Smithoek genaamd.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Luister naar het verhaal over huisarts Jo, zijn tweelingzus Da en zijn vrouw Rika.

Jo Doyer woonde vanaf 1894 vier jaar aan de Grotestraat 47 en was de derde ‘gemeente - geneesheer’ van Den Ham.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Deze kruidentuin bevindt zich achter het Middendorpshuis, Grotestraat 4.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

'Liggend naakt', gemaakt door de grand dame van de Nederlandse beeldhouwkunst uit de vorige eeuw Charlotte van Pallandt

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

De dorpswandeling door Den Ham begint op de plek tussen Brink 2 en Brinkstraat 4, daar waar ooit De Eierhal was.

Meer info op https://jrvanderkolk.nl/podcast/

Tijdens mijn wandeling door Den Ham sta ik stil bij meerdere bijzondere plekken en ik vertel daarover mijn verhaal.

Bezoek https://jrvanderkolk.nl/podcast/ voor de route en aanvullende informatie.