Podcast Demagoga

For 15 years, he was a man immersed in conspiracy theories. He was convinced that 9/11 was an inside job. He believed that Prince William's son is the Antichrist. However, after years, he distanced himself from that world, and now he talks about what it's like to live at the bottom of the rabbit hole. We are talking with Brent Lee, a former 'conspiracy theorist,' who shares his experiences with conspiracy theories and how they changed his world on the Demagog podcast.

Dla jednych dr. inż. Jerzy Weber. Dla innych swojski „pan Jurek”. Kim tak naprawdę jest Jerzy Weber, czyli facebookowy profil promujący dezinformację o 5G. W kolejnym odcinku podcastu Demagoga rozmawiamy z naszymi analitykami: Adamem Majchrzakiem oraz Łukaszem Grzesiczakiem, a także Michałem Połzunem, ekspertem od radiokomunikacji. Wspólnie przyglądamy się wątkom ze śledztwa Demagoga na temat Jerzego Webera. Kim tak naprawdę jest? Co znajduje się w jego poradniku? I jaką rolę odgrywa w tym ponczo dla konia? Dowiecie się słuchając tego odcinka!

Bio: Michał Połzun - ekspert od radiokomunikacji. 20 lat temu zaczynał od UMTS, teraz 5G. Przez długi czas zajmował się radiolokacją w Międzynarodowym Związku Telekomunikacyjnym ITU. Zawodowo tropił i analizował obce stacje i transmisje radiowe, teraz tropi również fake newsy.

W ostatnich tygodniach dezinformacja eksploruje tematykę… nazwijmy to, kulinarną. Nadal możemy trafić na informacje dotyczące robaków i ich szkodliwości, do których jedzenia się nas rzekomo zmusza. Równolegle pojawiają się wieści o ograniczeniach przy zakupie warzyw. Ile jest w nich faktów?

Poza tym zajrzymy na jeden z frontów wojny w Ukrainie, czyli front wojny informacyjnej. Tym razem: wieści z okupowanego przez Rosjan Mariupola.

Już wkrótce wejdzie w życie Digital Service Act (DSA), czyli akt o usługach cyfrowych. Co wprowadzą nowe regulacje i czy będą one rozwiązaniem problemów dotyczących walki z dezinformacją?

Pakiet zmian prawnych przygotowanych przez Parlament Europejski nałoży nowe obowiązki, m.in. na platformy społecznościowe. W podcaście Demagoga razem z Dorotą Głowacką, prawniczką w Fundacji Panoptykon odpowiadamy na pytania dot. tego, jak nowe regulacje wpłyną na walkę z dezinformacją.

Dorota Głowacka - prawniczka w Fundacji Panoptykon, w której zajmuje się zagadnieniami związanymi z ochroną praw człowieka w kontekście nowoczesnych technologii, w szczególności regulacją platform internetowych.

W mediach społecznościowych sporo się dyskutuje na temat tego, skąd czerpać informacje. Mniej jest o tym, jak je przekazywać etycznie. W czasach, kiedy nie jesteśmy tylko konsumentami treści, ale też ich twórcami to równie istotna kwestia.

Czy fakty autentyczne przestały być błędem językowym? Dlaczego w na tablicy w mediach społecznościowych cały czas pojawiają nam się ludzie wykonujący taniec Wednesday i czy algorytm da się wytresować, aby podrzucił nam idealną półkę do mieszkania? Przede wszystkim jednak spróbujemy odpowiedzieć na pytanie: co to znaczy publikować odpowiedzialnie?

W następnym odcinku podcastu Demgoga gościnią jest dr Katarzyna Bąkowicz z Uniwersytetu SWPS: specjalistka od komunikacji, dezinformacji i manipulacji medialnej.

Bio: dr Katarzyna Bąkowicz, komunikolożka i medioznawczyni

Strateżka i doradczyni komunikacji biznesowej i medialnej: projektuje i wdraża rozwiązania z komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej. Wspiera działania wizerunkowe organizacji w obszarze PR i CSR. Realizowała projekty dla takich firm jak: Allegro, Henkel, Microsoft, czy Enea SA. Adiunktka i wykładowczyni akademicka Uniwersytetu SWPS. Współtwórczyni Central European Digital Media Observatory, gdzie zajmuje się badaniami naukowymi z zakresu dezinformacji oraz realizuje projekty komunikacyjne. Asesorka European Fact-Checking Standards Network, członikini zarządu Rady Reklamy. Ekspertka UN Global Compact i kierowniczka Grupy Roboczej ds. Etycznej i Odpowiedzialnej Komunikacji. Autorka i producentka programów radiowych i telewizyjnych z obszaru biznesu i komunikacji.

24 lutego 2022 roku świat obiegła informacja o rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę. W mediach społecznościowych zaroiło się od fałszywych informacji, które do dziś starają się wykrzywić obraz wojny, a także uderzają w ukraińskich uchodźców.

Mateusz Cholewa wraz z Wiolą Myszkowską w kolejnym odcinku Prasówki z Dezinformacji przyglądają się, jak zmieniały się narracje dotyczące konfliktu. Sprawdzają również, jakie nowe formy przybiera antyukraińska dezinformacja.

O Jerzym Ziębie słyszał prawie każdy. Popularyzator medycyny alternatywnej jest obecny w mediach społecznościowych od wielu lat, a wydana przez niego książka “Ukryte Terapie” przez niektórych nazywana jest kultową.

Jak się jednak okazuje, nie wszystko w jego przeszłości jest jasne. W rozmowie z Mariuszem Sepioło z Fundacji Reporterów (Frontstory.pl) omawiamy dziennikarskie śledztwo, które wykazało powiązania Jerzego Zięby z kilkoma zagranicznymi firmami oraz analizę Demagoga punktującą szkodliwe teorie głoszone przez “niezależnego dziennikarza, publicystę i autora książek”.

Jaki swój udział ma w nich Jerzy Zięba i kim są osoby z nim współpracujące, o tym dowiesz się, słuchając tego odcinka podcastu.

 Mariusz Sepioło - dziennikarz Frontstory.pl, autor kilku książek reporterskich.

Po krótkiej przerwie Prasówka z Dezinformacji powraca. Tym razem Mateusz Cholewa i Wiola Myszkowska przyglądają się medialnym fałszerstwom.

Po sieci krążą bowiem dziwne mapki z prognozą pogody, gdzie Lwów należy do Polski. Z kolei tygodnik „Polityka” ma rzekomo przedstawiać Ukrainę jako tonący okręt podwodny. A w tym wszystkim swoje pięć minut zbiera jeszcze Jerzy Zięba i jego tezy o sepsie.

O tym, co ciekawego twórcy internetowej dezinformacji wymyślili tym razem, dowiecie się, słuchając tego odcinka!

Ocieplenie klimatu jest kwestią, która często pojawia się w debacie publicznej, ale nie zawsze dyskusja oparta jest na faktach. Wprowadzające w błąd tezy, czy też klimatyczne bzdury, już po raz dziewiąty ocenili internauci w plebiscycie na Klimatyczną Bzdurę Roku.

W Podcaście Demagoga gości dr Aleksandra Kardaś, redaktorka naczelna serwisu naukaoklimacie.pl, który organizuje plebiscyt. Oczywiście omówimy zwycięską wypowiedź i wyjaśnimy, jak to jest z tym konsensusem naukowym w kwestii wpływu ludzi na ocieplenie.

Porozmawiamy też o sensie zasłonięcia Słońca chmurami w momencie, kiedy nie walczymy ze zbuntowanymi maszynami, a także o tym, dlaczego Eryk Rudy nazwał Grenlandię „Zielonym lądem” – czy chodziło o kwestie promocyjne?

Wyjaśnimy też jedną z najbardziej nurtujących kwestii: dlaczego śnieg nadal pada?

Aleksandra Kardaś - fizyczka atmosfery i popularyzatorka nauki związana z Wydziałem Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Jest wiceprezeską Fundacji Edukacji Klimatycznej oraz członkinią Zespołu doradczego ds. kryzysu klimatycznego przy Prezesie Polskiej Akademii Nauk. Jest redaktorką naczelną serwisu Naukaoklimacie.pl, autorką popularnonaukowej „Książki o wodzie”, a także współautorką podręczników „Nauka o klimacie” oraz „Klimatyczne ABC”. Od wielu lat dzieli się z publicznością wiedzą na temat klimatu w ramach festiwali nauki, wykładów, kursów internetowych oraz artykułów prasowych i internetowych.

ChatGPT szturmem podbił internet na przełomie 2022 i 2023 roku. Program symulował rozmowę z prawdziwym użytkownikiem, był w stanie tworzyć proste teksty i teorie. Nowe możliwości to jednak nowe wątpliwości.

Czy symulator konwersacji może stać się narzędziem dezinformacji? Czy rozwój sztucznej inteligencji stłumi głos ludzi w internecie? Jak możemy się bronić przed zalewem cyfrowo generowanych kłamstw? O tym i innych kwestiach w podcaście Demagoga porozmawialiśmy z dr Filipem Białym z UAM w Poznaniu.

Dr Filip Biały pracuje na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Europejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Jest wykładowcą European New School of Digital Studies. Jego zainteresowania naukowe skupiają się na etycznych, społecznych i politycznych implikacjach upowszechnienia technik cyfrowych, w tym sztucznej inteligencji. Jako visiting fellow gościł w London School of Economics and Political Science (2019) oraz w Centre for Research in the Arts, Social Sciences and Humanities na Uniwersytecie w Cambridge (2020-21). W 2023 r. prowadzić będzie badania w Alexander von Humboldt Institute for Internet and Society w Berlinie.

Jak rozpowszechniała się antyukraińska propaganda w listopadzie ubiegłego roku? Na to pytanie odpowiada raport Demagoga, który powstał we współpracy z Instytutem Monitorowania Mediów. Opowiemy o tym, jakie informacje możemy w nim znaleźć.

Zauważyliśmy też powrót dezinformacji medycznej. Dlatego przyjrzymy się również rewolucyjnemu przepisowi na pozbycie się natrętnego ataku serca w 60 sekund. Tajemnicą ma być składnik, który można znaleźć w naszej domowej szufladzie z przyprawami.

Wojna w Ukrainie nie zaczęła się w lutym 2022 roku i to samo można powiedzieć o dezinformacji wokół konfliktu. Narracje oparte o fałszywe treści, opowiadające o rzekomo nazistowskim rządzie Ukrainy, czy okolicznościach utworzenia Republik Ludowych Donieckiej i Ługańskiej krążą w społeczeństwie ukraińskim już od wielu lat.

O ich korzeniach opowie nam Paweł Pieniążek, reporter wojenny. Relacjonuje on wydarzenia w Ukrainie właściwie od Majdanu. Obserwował przeprowadzenie referendum w Doniecku w 2014 roku, był również jednym z pierwszych dziennikarzy, którzy dotarli do wraku zestrzelonego przez Rosjan samolotu Malesia Airlines.

Paweł Pieniążek – reporter wojenny. Relacjonował wydarzenia z Ukrainy, Iraku, Syrii, Afganistanu. Jeden z pierwszych reporterów, którzy dotarli do wraku samolotu Malezja Airlines.

Stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego”, publikował m.in. w Gazecie Wyborczej czy Krytyce Politycznej. Autor książek „Po kalifacie. Nowa wojna w Syrii”, „Wojna, która nas zmieniła", „Pozdrowienia z Noworosji".

2022 rok dobiegł końca, a wraz z nim kolejne pracowite 12 miesięcy dla osób zajmujących się weryfikowaniem informacji. Ubiegły rok pełen był nowych wyzwań, związanych przede wszystkim z rosyjską inwazją na Ukrainę.

Wojna za naszą wschodnią granicą spowodowała prawdziwą falę nieprawdziwych wiadomości i zrodziła nowe trendy w dezinformacji. Jednak 2022 rok to nie tylko Ukraina, to także kolejne wypowiedzi polityków i coraz popularniejsza dezinformacja klimatyczna. W tym specjalnym odcinku naszego podcastu wspólnie z członkami Stowarzyszenia Demagog podsumujemy mijający rok — jakie fake newsowe trendy narodziły się w tym czasie, jakich obszarów dotyczyła dezinformacja i co czeka nas w przyszłości?

O tym usłyszycie, włączając ten odcinek!

O czym warto porozmawiać przy wigilijnym stole? O strategiach internetowych oszustów, którzy chcą wyłudzić od nas pieniądze i dane. Już nie „na wnuczka”, ale „na Muska”, „na TVN”, „na wybuch rektora elektrowni zaporoskiej”. Omówimy różne przykłady fałszywych treści, które są wykorzystywane w scamach.

Poza tym opowiemy o pewnej wizji artystycznej, która wzbudziła zaniepokojenie tych, którzy boją się wprowadzenia Nowego Porządku Światowego. Co ma wspólnego z nią Hideo Kojima (spoiler: absolutnie nic, ale i tak o nim opowiemy)?

W kolejnym odcinku podcastu Demagoga rozmawiamy o oszustwach internetowych. Tym razem o scamach opowiada ekspert i członek zespołu CERT Polska NASK powołanego do reagowania na zdarzenia naruszające bezpieczeństwo w sieci.

“Skorzystaj z wirtualnej platformy i zarabiaj do 500 euro miesięcznie”, “Znana piosenkarka zginęła w wypadku — zobacz nagrania!”, “Darmowe lodówki od znanej firmy, wystarczy wypełnić formularz”. Media społecznościowe pełne są tego typu wpisów, które oferując szanse na wzbogacenie się czy zdobycie przedmiotów za bezcen w rzeczywistości starają się nas oszukać. Każdego dnia internetowe scamy nabierają kolejne ofiary. Jak się przed nimi chronić, a także jak działają? Na ten temat rozmawiamy z Michelem Le Bihanem, specjalistą z CERT Polska, zajmującego się bezpieczeństwem w internecie.

During the last years of his presidency, Jair Bolsonaro has been a source of misleading content, including those on the COVID-19 pandemic. Data from Statista says that between January and August this year, Bolsonaro made about 1,430 misleading statements.

He recently lost the election. Luiz Inácio Lula da Silva will return to the presidency on January 1st. Does this mean changes for Brazil? Will there be less misinformation in the public space? And how did Bolsonaro's supporters react? What false narratives were the most popular during the campaign, and which ones appeared earlier in the United States?

Our guest was Natália Leal, the chief executive officer at Agência Lupa, the first fact-checking news outlet in Brazil. She is a winner of the Knight International Journalism Award 2021.

Natália Leal – the chief executive officer at Agência Lupa, Brazil's first fact-checking news website. Winner of the Knight International Journalism Award 2021 awarded by the International Center of Journalists. In 2020, she initiated the "Digital Democracy" project to popularize checking information during local government elections.

Medyczna dezinformacja powraca. W tym odcinku Mateusz Cholewa i Wiola Myszkowska wspólnie wracają do korzeni i sprawdzają fałszywe wiadomości dotyczące tematów zdrowotnych.

W mediach społecznościowych popularność zdobył post, zawierający nieprawdziwe tezy o transplantologii w Polsce. Ponadto coraz większą popularność zdobywa pewien film, w którym ludzie umierają nagle, a za wszystko odpowiadają szczepionki. O tym, jak jest naprawdę, dowiesz się, włączając kolejny odcinek Prasówki z dezinformacji!

Mateusz Cholewa i Wiola Myszkowska rozmawiają o dezinformacji wokół incydentu w Przewodowie.

Długie godziny oczekiwania na informację, co wydarzyło się w Przewodowie wypełniły domysły, teorie i dezinformujące treści. Jakie były najpopularniejsze fałszywe doniesienia i jak sytuację wykorzystali scamerzy? O czym tym razem pisał przez komunikator dobrze poinformowany, anonimowy kolega kolegi, który ma krewną z dostępem do tajnych informacji?

O tym nasi analitycy rozmawiali w drugim odcinku „Prasówki z dezinformacji”. Będzie też o Twitterze i pewnej ankiecie.

Wraz z rozpoczęciem rosyjskiej inwazji na Ukrainę w sieci pojawiło się wiele materiałów dokumentujących atak. Część z nich udostępniana była za pomocą platformy Telegram. Każdego dnia kanały na Telegramie publikowały zdjęcia i filmy, które nie pojawiały się nigdzie indziej. Dzięki temu medium to zdobyło sporą popularność.

Czy Telegram to rzeczywiście nowa jakość w dostępie do informacji? A może to tylko fasada, za którą kryją się rosyjscy agenci wpływu i miłośnicy teorii spiskowych? Na te i wiele innych pytań odpowiada Michał Marek, Założyciel Fundacji Centrum Badań nad Współczesnym Środowiskiem Bezpieczeństwa. Ekspert ds. przeciwdziałania dezinformacji, a także ekspert zajmujący się tematem zmian społeczno-politycznych zachodzących na obszarze Europy Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem Ukrainy.

Michał Marek – doktorant WSMiP Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor monografii naukowej “Operacja Ukraina. Kampanie dezinformacyjne, narracje, sposoby działania rosyjskich ośrodków propagandowych przeciwko państwu ukraińskiemu w okresie 2013-2019”. Założyciel Fundacji Centrum Badań nad Współczesnym Środowiskiem Bezpieczeństwa. Ekspert ds. przeciwdziałania dezinformacji, a także ekspert zajmujący się tematem zmian społeczno-politycznych zachodzących na obszarze Europy Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem Ukrainy.

Co się stanie, gdy dwóch analityków Demagoga zamknie się w jednym pomieszczeniu?

Zaczną przerzucać się nowymi teoriami spiskowymi i fejkami, na które natknęli się w czasie pracy! Tak właśnie przedstawia się nowy format w naszym podcaście, czyli „prasówka z dezinformacji”.

W pierwszym odcinku Wiola Myszkowska razem z Mateuszem Cholewą opowiadają o wciąż krążących po mediach społecznościowych teoriach dotyczących wojny w Ukrainie. Greenscreen, Henry Kissinger i szelest gazety - to wszystko i wiele innych rzeczy usłyszycie, włączając podcast Demagoga!

Dezinformacja towarzyszy wojnie konwencjonalnej od zawsze – nie inaczej jest w przypadku wojny w Ukrainie. Działania rosyjskich farm trolli od lat mają wpływ na to, jakie treści pojawiają się w internecie, również polskim. Niektóre z nich nie są tak oczywiste, jak się nam wydaje, nie zawsze otwarcie wspierają Kreml. Czy da się rozpoznać trolla? Co mogą zrobić użytkownicy internetu, kiedy natrafią na takie treści? Czy w każdym kraju europejskim rosyjska dezinformacja jest taka sama?

Porozmawialiśmy o tym z fińską dziennikarką Jessikką Aro. Po wieloletnim śledztwie dziennikarskim dotyczącym rosyjskich farm trolli napisała książkę „Trolle Putina”. W efekcie sama stała się ich ofiarą.

Jessikka Aro — fińska dziennikarka, od 2014 roku pisząca o rosyjskiej dezinformacji, również w kontekście wojny rosyjsko-ukraińskiej. Autorka książki „Trolle Putina”, efektu dziennikarskiego śledztwa, które rzuca światło na działalność farm trolli oraz technik stosowanych przez rosyjską dezinformację.

Disinformation has always accompanied conventional warfare - it is no different in the case of the war in Ukraine. Actions of Russian troll farms have for years influenced the Internet, including Polish websites and social media. Part of the content is not as obvious as we think, and do not always openly support Kremlin.

Is it possible to recognize the troll? What can internet users do? Is Russian disinformation the same in every European country?

Our guest was Finnish journalist – Jessikka Aro. After many years of journalistic investigation of Russian troll farms, she wrote the book "Putin's Trolls". As a result, she herself became their victim.

Jessikka Aro – finnish journalist writing about Russian disinformation since 2014, also in the context of the Russian-Ukrainian war. Author of the book "Putin's Trolls" – effect of an invetigatio which sheds light on the troll farms and techniques used by Russian disinformation architects.

​​dr Małgorzata Bulaszewska – kulturoznawczyni, filmoznawczyni i medioznawczyni

Wykładowczyni akademicka związana z SWPS w Warszawie i WWSH im. B. Prusa w Warszawie, Członkini Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami.Jej naukowe zainteresowania oscylują także wokół filmu zarówno w kontekście historycznym, jak i współczesnym; koncentruje się zwłaszcza na przedstawieniach archetypów kulturowych. Ma wieloletnie doświadczenie w międzynarodowych firmach technologicznych, w których zajmowała się marketingiem, reklamą i public relations.

Opis: W kryzysowych sytuacjach opinia publiczna szuka oparcia w autorytetach. Jednak co robić w momencie, w którym panuje przeświadczenie, że nie można im ufać? Razem z dr Małgorzatą Bulaszewską, wykładowyczynią związaną z SWPS, szukamy odpowiedzi na pytanie, czy żyjemy w czasach kryzysu autorytetu? Sprawdzamy, jaki wpływ na postrzeganie liderów miała pandemia koronawirusa i wojna w Ukrainie. Zastanawiamy się także, jak będą wyglądały autorytety w przyszłości. To i wiele innych zagadnień w finałowym odcinku 3. sezonu Podcastu Demagoga!

Efekty zmian klimatycznych nierzadko są trywializowane. Są one już widoczne w różnych miejscach na świecie: w Antarktyce, Tanzanii, Kalifornii, czy na wyspach Kiribati, które według szacunków w ciągu kilku dziesięcioleci zostaną zalane. Takich Informacji jednak nie znajdziemy na pierwszych stronach gazet. Gdzie zatem ich szukać? I jak czytać chwytliwe nagłówki? Odpowie Paweł Drozd, dziennikarz i autor podcastu „Brzmienie świata z lotu Drozda”.

Paweł Drozd - radiowiec, autor podcastu Brzmienie świata z lotu Drozda. 19 lat pracował w Programie III Polskiego Radia. Specjalizuje się w tematyce międzynarodowej. Nominowany do nagrody Grand Press w kategorii „Reportaż radiowy” za reportaże z Finlandii, Bhutanu oraz Papui-Nowej Gwinei.

O Ameryce Łacińskiej mówimy rzadko, a szkoda, bo decyzje podejmowane tam w kwestii mediów społecznościowych i dezinformacji wcale nie są mniej ważne niż te europejskie. Lukę w naszej wiedzy wypełni Maciej Okraszewski, dziennikarz, prowadzący podcast Dział Zagraniczny. Jak wyglądają media w Ameryce Południowej? Skąd przeciętny Salwadorczyk czerpie informacje? Jak wygląda brazylijski polityczny TikTok i dlaczego prezydent tego kraju, Jair Bolsonaro tak bardzo lubi aplikację Telegram? O tym usłyszycie w najnowszym odcinku naszego podcastu.

Bio: Maciej Okraszewski - prowadzący Dział Zagraniczny, jeden z najpopularniejszych polskich podcastów, poświęcony w większości pomijanym w polskich mediach wydarzeniom na świecie. Dziennikarz specjalizujący się w tematyce iberoamerykańskiej, reportaże z Hiszpanii i Ameryki Łacińskiej publikował na łamach między innymi tygodnika "Polityka" i "Gazety Wyborczej", stały komentator radia Tok FM, Polsat News, oraz TVN24.