Onderwijs leiden met hart en ziel
By Taco Visser
In deze podcast gaat Taco Visser in gesprek met experts over relevante literatuur op het gebied van onderwijs-, leiderschaps- of organisatieontwikkeling.
Doel van de podcast is om leidinggevenden en leraren in PO, VO en MBO in korte tijd enkele kerninzichten mee te geven op het gebied van onderwijs-, leiderschaps- of organisatieontwikkeling.
De interviewer is onderwijsadviseur, opleider van schoolleiders in PO en VO en leraar en leidinggevende met hart en ziel.
De podcast is mede mogelijk gemaakt door het ATTC te Hilversum, een opleiding voor schoolleiders in het PO en VO.
Doel van de podcast is om leidinggevenden en leraren in PO, VO en MBO in korte tijd enkele kerninzichten mee te geven op het gebied van onderwijs-, leiderschaps- of organisatieontwikkeling.
De interviewer is onderwijsadviseur, opleider van schoolleiders in PO en VO en leraar en leidinggevende met hart en ziel.
De podcast is mede mogelijk gemaakt door het ATTC te Hilversum, een opleiding voor schoolleiders in het PO en VO.
Onderwijs leiden met hart en zielApr 14, 2023
00:00
01:04:34
65. Bert Wienen over Van individueel naar inclusief onderwijs
Te gast is Bert Wienen, wetenschappelijk onderzoeker bij onder meer het NJI / TUU en initiatiefnemer van het Instituut van Inclusief Onderwijs, en we spreken over zijn boek Van individueel naar inclusief onderwijs en over zijn pleidooi voor meer aandacht voor goed onderwijs, de pedagogische relatie, de school als gemeenschap en weerstand.
In het boek en in ons gesprek maakt Bert eerst duidelijk hoe overheersend de psychologische taal is geworden in samenleving en onderwijs. En vooral een specifieke opvatting van psychologie, gericht op interventies op individueel niveau. Zelfs leraren en leerlingen worden gezien als minipsychologen van het welbevinden van zichzelf en van kinderen. Idee is dat leerlingen zich eerst goed moeten voelen alvorens mee te doen aan onderwijs.
Tegenover deze medisch-individuele opvatting van inclusief onderwijs plaatst Bert een contextuele opvatting, waarin de sociale context centraal staat in plaats van het individu. Dus de school als gemeenschap en de pedagogische relatie van leraren en leerlingen. Inclusiviteit is in deze opvatting juist resultaat van goed onderwijs en niet een voorwaarde om aan onderwijs mee te doen.
Hoe ziet goed onderwijs er dan uit? Bert denkt vanuit vijf overtuigingen. Allereerst bepaalt niet hij wat goed onderwijs is, maar het schoolteam in relatie tot de ouders als groep. Vervolgens gaat het dus wel degelijk om - samen - opvoeden, waarbij de zelf-wording van leerlingen via anderen gebeurt, zijn derde overtuiging. Ten vierde gaat het bij leren en groeien om omgaan met weerstand en ten slotte leidt elke goede les tot oefening van de geest, zelfbeheersing en wederzijds respect. De bekende drieslag van Biesta, nu in de woorden van Joep Dohmen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Dec 01, 202356:28
64. Bruno Vanobbergen en Lieselot De Wilde over pedagogiek en ideologie
Te gast zijn de pedagogische professoren Bruno Vanobbergen en Lieselot De Wilde, beiden verbonden aan de universiteit Gent, met wie ik spreek over hun pedagogische standaardwerk Een beeld van een kind.
Deze inleiding in de pedagogiek kent een actuele, sociaal-maatschappelijke en ideologische insteek. Huidige sociale vraagstukken worden pedagogisch bereflecteerd vanuit zes perspectieven van hoe je naar kinderen kunt kijken. Kindbeelden, noemen zij dat. Het zijn er zes:
Het voorspelbare kind
Het kind als burger
Het witte kind
Het kind als risico
Het kind als held
Het kind als kapitaal
Elk kindbeeld is volgens hen ideologisch geladen, zoals ze van Paolo Freire hebben geleerd, ook al doen sommige zich voor als wetenschappelijk objectief. Denk aan het ontwikkelingsgerichte beeld van het voorspelbare kind en het rendementsbeeld van het kind als kapitaal.
Pedagogen als Gert Biesta, Philippe Meirieu en Janusz Korczak en de filosofe Hannah Arendt, inspireerden hen om deze twee overheersende kindbeelden te bevragen. Voor hen is de empirische, evidence based pedagogiek niet de enig mogelijke. Pedagogiek gaat voor hen persoonlijk niet zozeer over het nuttige, maar over de zin van het leven en de menselijke waardigheid.
Met hun geëngageerde, historische en wijsgerige insteek willen ze pedagogisch bewustzijn creëren bij studenten en professionals over welke beelden van de wereld, het leven, de mens en het kind onder sociaal-maatschappelijke vraagstukken liggen. Ook hopen ze dat pedagogen hun stem laten horen en zichzelf op het spel zetten in hun werk als leraar, schoolleider of pedagogisch medewerker.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Deze inleiding in de pedagogiek kent een actuele, sociaal-maatschappelijke en ideologische insteek. Huidige sociale vraagstukken worden pedagogisch bereflecteerd vanuit zes perspectieven van hoe je naar kinderen kunt kijken. Kindbeelden, noemen zij dat. Het zijn er zes:
Het voorspelbare kind
Het kind als burger
Het witte kind
Het kind als risico
Het kind als held
Het kind als kapitaal
Elk kindbeeld is volgens hen ideologisch geladen, zoals ze van Paolo Freire hebben geleerd, ook al doen sommige zich voor als wetenschappelijk objectief. Denk aan het ontwikkelingsgerichte beeld van het voorspelbare kind en het rendementsbeeld van het kind als kapitaal.
Pedagogen als Gert Biesta, Philippe Meirieu en Janusz Korczak en de filosofe Hannah Arendt, inspireerden hen om deze twee overheersende kindbeelden te bevragen. Voor hen is de empirische, evidence based pedagogiek niet de enig mogelijke. Pedagogiek gaat voor hen persoonlijk niet zozeer over het nuttige, maar over de zin van het leven en de menselijke waardigheid.
Met hun geëngageerde, historische en wijsgerige insteek willen ze pedagogisch bewustzijn creëren bij studenten en professionals over welke beelden van de wereld, het leven, de mens en het kind onder sociaal-maatschappelijke vraagstukken liggen. Ook hopen ze dat pedagogen hun stem laten horen en zichzelf op het spel zetten in hun werk als leraar, schoolleider of pedagogisch medewerker.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Nov 17, 202301:00:31
63. Arend Ardon en Cynthia van der Zwan over werken in de onderstroom
Te gast zijn Arend Ardon en Cynthia van der Zwan en we spreken over hun organisatiekundige boek Wat speelt hier? Laat de onderstroom spreken.
In dit boek en in ons gesprek geven Arend en Cynthia veel voorbeelden van hoe je als leidinggevende vanuit systemisch perspectief de onderstroom laat spreken. Deze werkwijze is nodig wanneer werkwijzen uit de bovenstroom, zoals veranderplannen of gedragsanalyses, steeds maar niet blijken te werken. Je ervaart weerstand of onveiligheid.
Een systemisch perspectief werkt met drie principes: erbij horen, dat is: erkenning van alles en iedereen, ordening en je plek innemen, en de balans tussen geven en ontvangen, bv. qua verantwoordelijkheid en waardering. Erkenning is volgens hen het dragende principe. Voor mij past dat in mijn motto voor een goede onderwijsleidingevende: soms sturen, vaak vertrouwen en verantwoordelijkheid geven, altijd waarderen en erkennen.
Wil je systemisch interveniëren in jouw school, begin dan met meerdimensioneel waarnemen, emotioneel en lijfelijk ervaren en onderscheid maken in wat je precies ervaart. Toets vervolgens jouw indrukken bij anderen, waarbij je ook uitzoomt in tijd en ruimte. Doe daarna je een interventie, die je eindigt met een overgangs- of afscheidsritueel.
Dit alles vraagt veel van jou als persoon: controle loslaten, durven niet weten, vertrouwen op je zintuigen, en een continue zelfreflectie. Ik noemde in die context de naam Kahneman, die zelfreflectie in de neocortex lokaliseert, ons trage talige hersengebied. Met dit zgn. systeem 2 temper je de pijlsnelle angstige of defensieve reacties van systeem 1, ons reptielenbrein.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
In dit boek en in ons gesprek geven Arend en Cynthia veel voorbeelden van hoe je als leidinggevende vanuit systemisch perspectief de onderstroom laat spreken. Deze werkwijze is nodig wanneer werkwijzen uit de bovenstroom, zoals veranderplannen of gedragsanalyses, steeds maar niet blijken te werken. Je ervaart weerstand of onveiligheid.
Een systemisch perspectief werkt met drie principes: erbij horen, dat is: erkenning van alles en iedereen, ordening en je plek innemen, en de balans tussen geven en ontvangen, bv. qua verantwoordelijkheid en waardering. Erkenning is volgens hen het dragende principe. Voor mij past dat in mijn motto voor een goede onderwijsleidingevende: soms sturen, vaak vertrouwen en verantwoordelijkheid geven, altijd waarderen en erkennen.
Wil je systemisch interveniëren in jouw school, begin dan met meerdimensioneel waarnemen, emotioneel en lijfelijk ervaren en onderscheid maken in wat je precies ervaart. Toets vervolgens jouw indrukken bij anderen, waarbij je ook uitzoomt in tijd en ruimte. Doe daarna je een interventie, die je eindigt met een overgangs- of afscheidsritueel.
Dit alles vraagt veel van jou als persoon: controle loslaten, durven niet weten, vertrouwen op je zintuigen, en een continue zelfreflectie. Ik noemde in die context de naam Kahneman, die zelfreflectie in de neocortex lokaliseert, ons trage talige hersengebied. Met dit zgn. systeem 2 temper je de pijlsnelle angstige of defensieve reacties van systeem 1, ons reptielenbrein.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Nov 03, 202301:02:32
62. Dorien Graas en Marije Kesselring over de pedagogische basis in school en samenleving
Te gast zijn Marije Kesselring en Dorien Graas, onderzoeker en lector bij verschillende jeugdlectoraten, met wie ik spreek over het thema de pedagogische basis.
Marije deed promotieonderzoek naar de Pedagogical Civil Society, een begrip dat haar promotor Mischa de Winter eerder al had geïntroduceerd en dat gaandeweg veranderd is in het begrip de pedagogische basis, naar analogie van het begrip de sociale basis. Dorien is als lector en daarvoor onder meer als betrokkene bij de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling al lange tijd pleitbezorger van dit thema.
De pedagogische basis is het idee dat andere mensen dan de ouders vanzelfsprekende medeopvoeders zijn van kinderen. Denk aan informele medeopvoeders zoals buurtgenoten en formele professionals zoals leraren en medewerkers van de kinderopvang. Onderliggend idee is dat opvoeden niet overgelaten wordt aan ouders en als het mis gaat aan pedagogische specialisten, maar dat we 'allemaal opvoeders' zijn.
Dit is ook de naam van het overheidsprogramma dat Marije onderzocht heeft op het begrip Pedagogical Civil Society. Omdat Civil Society betekent dat burgers onderling hun zaken regelen, is de geschiktere naam pedagogische basis gekozen. Dat betekent dat andere ouders en professionals rondom kinderen mee opvoeden als onderdeel van hun professie en dat de gemeente hen daarin stimuleert en ondersteunt.
Marije en Dorien pleiten ervoor dat de pedagogische relatie en pedagogisch handelen normaal is in school en samenleving en dat we met elkaar spreken en reflecteren over hoe breed ons normaal is, zodat pedagogiek niet alleen aan specialisten wordt overgelaten.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Marije deed promotieonderzoek naar de Pedagogical Civil Society, een begrip dat haar promotor Mischa de Winter eerder al had geïntroduceerd en dat gaandeweg veranderd is in het begrip de pedagogische basis, naar analogie van het begrip de sociale basis. Dorien is als lector en daarvoor onder meer als betrokkene bij de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling al lange tijd pleitbezorger van dit thema.
De pedagogische basis is het idee dat andere mensen dan de ouders vanzelfsprekende medeopvoeders zijn van kinderen. Denk aan informele medeopvoeders zoals buurtgenoten en formele professionals zoals leraren en medewerkers van de kinderopvang. Onderliggend idee is dat opvoeden niet overgelaten wordt aan ouders en als het mis gaat aan pedagogische specialisten, maar dat we 'allemaal opvoeders' zijn.
Dit is ook de naam van het overheidsprogramma dat Marije onderzocht heeft op het begrip Pedagogical Civil Society. Omdat Civil Society betekent dat burgers onderling hun zaken regelen, is de geschiktere naam pedagogische basis gekozen. Dat betekent dat andere ouders en professionals rondom kinderen mee opvoeden als onderdeel van hun professie en dat de gemeente hen daarin stimuleert en ondersteunt.
Marije en Dorien pleiten ervoor dat de pedagogische relatie en pedagogisch handelen normaal is in school en samenleving en dat we met elkaar spreken en reflecteren over hoe breed ons normaal is, zodat pedagogiek niet alleen aan specialisten wordt overgelaten.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Oct 20, 202359:21
61. Ad Verbrugge over De gezagscrisis en het onderwijs
Te gast is cultuurfilosoof Ad Verbrugge, ook voorzitter van Beter Onderwijs Nederland, en we spreken over wat zijn boek De gezagscrisis betekent voor het onderwijs.
In het gesprek schets ik eerst twee lijnen in het boek door onze cultuur te duiden als een tweedeling tussen het subjectivisme van onze persoonlijke beleving in onze micro binnenwereld enerzijds en het objectivisme van de macro buitenwereld van het werk en de samenleving anderzijds. De vraag is dan waar je je door laat gezeggen. Wat heeft gezag? Of is er een derde weg mogelijk in onze cultuur en dus ook in het onderwijs?
In zijn boek en in ons gesprek wijst Ad door middel van zijn interpretatie van de deugdethiek van Aristoteles die derde weg. In de deugdethiek staan individuen altijd in relatie tot bezielde gemeenschappen en worden daardoor gevormd. Gemeenschappen zijn sociale praktijken waarin een gemeenschappelijk goed wordt gecultiveerd. Gezag komt voort uit dat gemeenschappelijk goed. Of dat nu de praktijk voetbal is, lassen of wiskunde.
In het boek gebruikt Ad zijn gezagsbegrip voor het duiden van onze cultuur en de verstoorde relatie tussen overheid en burger, vandaar ook De gezagscrisis. In ons gesprek richt hij zich meer op het onderwijs en pleit hij onder andere voor kleinschaligheid, minder governance en meer menselijke maat, het belang van kennis, deugden, intellectuele of praktische vorming voor de leerling en vakmanschap en gezag voor de leraar, en het belang van een goed pedagogisch klimaat of school ethos, wat raakt aan mijn idee van pedagogisch leiderschap.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
In het gesprek schets ik eerst twee lijnen in het boek door onze cultuur te duiden als een tweedeling tussen het subjectivisme van onze persoonlijke beleving in onze micro binnenwereld enerzijds en het objectivisme van de macro buitenwereld van het werk en de samenleving anderzijds. De vraag is dan waar je je door laat gezeggen. Wat heeft gezag? Of is er een derde weg mogelijk in onze cultuur en dus ook in het onderwijs?
In zijn boek en in ons gesprek wijst Ad door middel van zijn interpretatie van de deugdethiek van Aristoteles die derde weg. In de deugdethiek staan individuen altijd in relatie tot bezielde gemeenschappen en worden daardoor gevormd. Gemeenschappen zijn sociale praktijken waarin een gemeenschappelijk goed wordt gecultiveerd. Gezag komt voort uit dat gemeenschappelijk goed. Of dat nu de praktijk voetbal is, lassen of wiskunde.
In het boek gebruikt Ad zijn gezagsbegrip voor het duiden van onze cultuur en de verstoorde relatie tussen overheid en burger, vandaar ook De gezagscrisis. In ons gesprek richt hij zich meer op het onderwijs en pleit hij onder andere voor kleinschaligheid, minder governance en meer menselijke maat, het belang van kennis, deugden, intellectuele of praktische vorming voor de leerling en vakmanschap en gezag voor de leraar, en het belang van een goed pedagogisch klimaat of school ethos, wat raakt aan mijn idee van pedagogisch leiderschap.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Oct 06, 202301:12:03
60. Jose Middendorp over pedagogische tact en pedagogisch leiderschap
Te gast is de pedagogische lector José Middendorp en we hebben het over pedagogische tact en haar lectorale rede Een hoopvolle toekomst, hoe dan?
We spreken eerst over wat zij verstaat onder pedagogische tact, een begrip van onder anderen Max van Manen. Zij legt dat begrip in haar proefschrift verder uit in vier begrippen: ethische relatie, morele verantwoordelijkheid, praktische wijsheid en intermezzo. Kenmerkend in dit deel zijn haar persoonlijke voorbeelden bij deze begrippen, in de diverse rollen die zij vertolkt en vertolkt heeft, zoals leerkracht, opleider, teammanager en ouder.
Vervolgens gaan we in op enkele thema’s van haar lectoraat. We spreken over het belang van pedagogisch leiderschap en over wat een systemische en een ecologische pedagogiek inhouden voor José. Kenmerkend in dit deel zijn de reflectievormen en de metaforische taal die José hanteert, zoals het werken met inclusiebevorderende spiegelbrieven en het beeld van de mens als een eindig gebouw in een open landschap.
Wij eindigen met het thema pedagogiek van hoop. Daarin spelen drie werkwoorden voor José een grote rol: stilstaan, opstaan en uitstaan. Oftewel: om hoop te genereren zul je ethisch bewust moeten nadenken en morele moed moeten tonen om daadwerkelijk de wereld in te gaan. Pedagogisch gezien betekent dit dat volwassenen jongeren zowel een weg van hoop durven wijzen als durven vertrouwen op de hoop die jongeren zelfstandig genereren.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
We spreken eerst over wat zij verstaat onder pedagogische tact, een begrip van onder anderen Max van Manen. Zij legt dat begrip in haar proefschrift verder uit in vier begrippen: ethische relatie, morele verantwoordelijkheid, praktische wijsheid en intermezzo. Kenmerkend in dit deel zijn haar persoonlijke voorbeelden bij deze begrippen, in de diverse rollen die zij vertolkt en vertolkt heeft, zoals leerkracht, opleider, teammanager en ouder.
Vervolgens gaan we in op enkele thema’s van haar lectoraat. We spreken over het belang van pedagogisch leiderschap en over wat een systemische en een ecologische pedagogiek inhouden voor José. Kenmerkend in dit deel zijn de reflectievormen en de metaforische taal die José hanteert, zoals het werken met inclusiebevorderende spiegelbrieven en het beeld van de mens als een eindig gebouw in een open landschap.
Wij eindigen met het thema pedagogiek van hoop. Daarin spelen drie werkwoorden voor José een grote rol: stilstaan, opstaan en uitstaan. Oftewel: om hoop te genereren zul je ethisch bewust moeten nadenken en morele moed moeten tonen om daadwerkelijk de wereld in te gaan. Pedagogisch gezien betekent dit dat volwassenen jongeren zowel een weg van hoop durven wijzen als durven vertrouwen op de hoop die jongeren zelfstandig genereren.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Sep 22, 202301:10:18
59. Rob van der Poel over de pedagogische missie van NIVOZ en pedagogische levenswijsheden
Te gast is podcaster Rob van der Poel, met wie ik spreek over de pedagogische missie van stichting NIVOZ en levenswijsheden als:
ontmoeting en wederkerigheid,
muzische vorming, zelfexpressie en identiteit,
de weg en de vrijheid van de mens,
het goede en het slechte in de mens,
en wat dit alles kan betekenen voor leiders en leraren. Vanaf de helft voeg ik mijn eigen-wijsheden toe.
Dit was dan alweer de laatste aflevering van dit seizoen. Een seizoen met vele waardevolle gasten en thema’s.
De eerste gesprekken met de energieke broer en zus Erik en Eefke Faassen over verbindend gezag, en met Fred Korthagen over krachtgericht coachen, konden jullie als luisteraars meteen enorm waarderen, gezien het LinkedIn-verkeer en de duizenden extra luisteraars.
Kenmerkend voor dit seizoen zijn ook de krachtige en prachtige pedagogische gesprekken met Mieke de Wit, Monique van den Heuvel, René van Engelen, Gerdien Bertram-Troost, Siebren Miedema, Frederike de Jong, Stefan Gijsbertsen en Harm-Jan Zomer.
Tot slot heb ik dit jaar ook wat meer ingezoomd op een ander thema dat mij na aan het hart ligt: onderwijspedagogisch vakmanschap van leraren. Zoals mijn gesprekken met Gert Verbruggen, Jacquelien Bulterman en Jasper Rijpma en de broers Simon en Jelle Verwer.
Daarnaast heb ik met gasten gesproken over elementen van schoolleiderschap, zoals met Thom Verheggen over sturen op motivatie, Dick Both en Alex de Bruijn over werken aan missie en visie, Roel Schoonveld over het ambt van rector en Patrick Nullens over hoop als de kunst voor verantwoord leiderschap.
Op naar een nieuw seizoen dat in oktober begint. Maar nu eerst de lange lome leegte van een zwoele, zachte zomer. Luister gerust en uitgerust afleveringen terug. En misschien vind je ook de tijd om een waardering, een recensie of tips te geven voor de podcast op jouw luisterplatform.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
ontmoeting en wederkerigheid,
muzische vorming, zelfexpressie en identiteit,
de weg en de vrijheid van de mens,
het goede en het slechte in de mens,
en wat dit alles kan betekenen voor leiders en leraren. Vanaf de helft voeg ik mijn eigen-wijsheden toe.
Dit was dan alweer de laatste aflevering van dit seizoen. Een seizoen met vele waardevolle gasten en thema’s.
De eerste gesprekken met de energieke broer en zus Erik en Eefke Faassen over verbindend gezag, en met Fred Korthagen over krachtgericht coachen, konden jullie als luisteraars meteen enorm waarderen, gezien het LinkedIn-verkeer en de duizenden extra luisteraars.
Kenmerkend voor dit seizoen zijn ook de krachtige en prachtige pedagogische gesprekken met Mieke de Wit, Monique van den Heuvel, René van Engelen, Gerdien Bertram-Troost, Siebren Miedema, Frederike de Jong, Stefan Gijsbertsen en Harm-Jan Zomer.
Tot slot heb ik dit jaar ook wat meer ingezoomd op een ander thema dat mij na aan het hart ligt: onderwijspedagogisch vakmanschap van leraren. Zoals mijn gesprekken met Gert Verbruggen, Jacquelien Bulterman en Jasper Rijpma en de broers Simon en Jelle Verwer.
Daarnaast heb ik met gasten gesproken over elementen van schoolleiderschap, zoals met Thom Verheggen over sturen op motivatie, Dick Both en Alex de Bruijn over werken aan missie en visie, Roel Schoonveld over het ambt van rector en Patrick Nullens over hoop als de kunst voor verantwoord leiderschap.
Op naar een nieuw seizoen dat in oktober begint. Maar nu eerst de lange lome leegte van een zwoele, zachte zomer. Luister gerust en uitgerust afleveringen terug. En misschien vind je ook de tijd om een waardering, een recensie of tips te geven voor de podcast op jouw luisterplatform.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Jul 07, 202301:07:15
58. Stefan Gijsbertsen en Harm-Jan Zomer over het funderen van het onderwijs in de pedagogische opdracht
Te gast zijn Stefan Gijsbertsen en Harm-Jan Zomer, met wie ik spreek over het funderen van het onderwijs en de koers van stichting Pricoh in de pedagogische opdracht.
Didactiek, toetsen, onderwijskunde en zelfs statistiek zijn volgens hen belangrijk, maar moeten hun plek hebben in de fundamentelere pedagogische opdracht van de school. Wat gaat er gebeuren in het onderwijs en in jouw scholen als je deze gedachte serieus neemt?
De belangrijkste veranderingen zijn dat niet meer de onderwijsresultaten van de eindtoets en de vraag naar Wat werkt? centraal komen te staan, maar de leerkracht, als mens en vakmens, en de vraag Wie werkt? Onderwijs wordt zo weer een pedagogisch, moreel en mensgericht beroep, met minder nadruk op doel-middelen, effectiviteit en toetsscores.
Bij Stichting Pricoh zijn ze inmiddels op weg gegaan om de leerkracht, of zoals zij liever zeggen: de onderwijzer, een persoon die kinderen wijst op wat van waarde is in de wereld, weer als de bepalende factor in de vorming van kinderen te zetten. Ze hebben hun pedagogische visie met alle directeuren en schoolteams gedeeld, die enthousiast reageerden. De andere geledingen worden momenteel geraadpleegd voor deze pedagogische koerswending.
Uiteindelijk staat of valt alles met de onderwijzers, aldus beide heren. Zij moeten breed gevormd en moreel moedig zijn om kinderen in hun onderwijs als subjecten in de wereld te laten komen. Zodat zij die wereld kunnen delen en vernieuwen. Aldus hun inspiratie bij Biesta, Bransen en Arendt.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Jun 30, 202301:12:33
57. Simon en Jelle Verwer over vakmanschap en pedagogisch denken over onderwijs
Te gast zijn de broeders Simon en Jelle Verwer, echte en gepassioneerde onderwijsmensen, met wie ik dieper inga op de thema’s vakmanschap en pedagogisch denken over onderwijs.
Vakmanschap is voor Simon allereerst het ambacht van mooie lessen maken en geven. Daarnaast gaat het over kunnen handelen en reflecteren tegelijkertijd. Situationeel bewustzijn of situationeel leraarschap noemt hij dat.
Voor Jelle bestaat vakmanschap allereerst uit breed gevormd zijn als leraar in de lerarenopleiding en vervolgens continu willen verbeteren, individueel maar juist ook met je team. Dit is ook de visie van Stichting Leerkracht, waar hij directeur van is.
Vervolgens spreken we over onderwijs vanuit pedagogisch perspectief. Simon leert veel van het denken van Gert Biesta over subjectificatie en van Philippe Meirieu over de paradox tussen opvoedbaarheid en vrijheid. Jelle denkt hier meer in de geesteswetenschappelijke lijn van filosofen als Martha Nussbaum en Hanna Arendt. Andere pedagogen die voorbij komen, zijn Joop Berding, Wouter Pols en Jan Masschelein.
Aanvullend op deze grote denkers brachten we met elkaar ook onderwijspedagogische vakmensen in beeld, zoals Piet Roos, Iris Driessen, Roos Warmerdam en Bert Snater.
De vraag naar mooi onderwijs kwam via Simon ook op tafel. Voor Simon is dat onvoorspelbaar onderwijs, dat de lesplanning onderbreekt en poëtisch van aard is. Jelle heeft dan brede vorming voor ogen, voorbij het smalle idee van toetsresultaten en basisvakken, en waarin voor hem ook de literatuur en de geesteswetenschappen een plek hebben.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Jun 16, 202358:38
56. Frederike de Jong over ethisch gefundeerd onderwijs
Te gast is Frederike de Jong en we spreken over haar boek Kiezen voor wat van waarde is en over haar visie op ethisch gefundeerd onderwijs.
Frederike is als filosofe geïnteresseerd in de waarde en waarheidspretentie van kennis. Als lerares levensbeschouwing viel het haar op dat leerlingen kennis opvatten als dat was is, wat een zogenaamd objectief feit is. Een kennistheorie die gebaseerd is op Kant en Newton bevestigt leerlingen daarin.
Frederike ontdekte in de wetenschapstheorie van Latour, de kwantummechanica en de relativiteitstheorie, dat kennis juist ook subjectief door de mens als waarnemer wordt geconstrueerd. Anders gezegd, dat kennis ook gaat over als mens betekenis geven aan.
Beide kennisopvattingen schieten echter voor Frederike tekort om onderwijs op te baseren. In het onderwijs en in het leven gaat het voor haar niet zozeer om het zoeken van waarheid, maar om het handelen naar wat van waarde is. Via biografische ervaringen en de joodse filosofie van Levinas ontdekte ze dat niet het zijn en de ontologie, maar het handelen en de ethiek de grond is van ons bestaan en dat de aarde onze ethische horizon is.
Op grond van deze filosofische uitgangspunten heeft Frederike een eerste model van ethisch gefundeerd onderwijs ontworpen met zes perspectieven:
Waardebewust onderwijs
De kracht van verhalen
Durf te dromen
Groene pedagogiek
Met elkaar in gesprek
Uitgangspunten bevraagd.
Frederike nodigt luisteraars uit mee te denken om haar concept verder te ontwikkelen. Zie de website De Buitenkamer.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Frederike is als filosofe geïnteresseerd in de waarde en waarheidspretentie van kennis. Als lerares levensbeschouwing viel het haar op dat leerlingen kennis opvatten als dat was is, wat een zogenaamd objectief feit is. Een kennistheorie die gebaseerd is op Kant en Newton bevestigt leerlingen daarin.
Frederike ontdekte in de wetenschapstheorie van Latour, de kwantummechanica en de relativiteitstheorie, dat kennis juist ook subjectief door de mens als waarnemer wordt geconstrueerd. Anders gezegd, dat kennis ook gaat over als mens betekenis geven aan.
Beide kennisopvattingen schieten echter voor Frederike tekort om onderwijs op te baseren. In het onderwijs en in het leven gaat het voor haar niet zozeer om het zoeken van waarheid, maar om het handelen naar wat van waarde is. Via biografische ervaringen en de joodse filosofie van Levinas ontdekte ze dat niet het zijn en de ontologie, maar het handelen en de ethiek de grond is van ons bestaan en dat de aarde onze ethische horizon is.
Op grond van deze filosofische uitgangspunten heeft Frederike een eerste model van ethisch gefundeerd onderwijs ontworpen met zes perspectieven:
Waardebewust onderwijs
De kracht van verhalen
Durf te dromen
Groene pedagogiek
Met elkaar in gesprek
Uitgangspunten bevraagd.
Frederike nodigt luisteraars uit mee te denken om haar concept verder te ontwikkelen. Zie de website De Buitenkamer.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Jun 02, 202353:15
55. Jacquelien Bulterman en Jasper Rijpma over het vakmanschap en de handelingskennis van leraren
Te gast zijn Jacquelien Bulterman en Jasper Rijpma met wie ik, naar aanleiding van haar boek Het lerarentekort, spreek over hoe het vakmanschap en de handelingskennis van leraren weer gewaardeerd kan worden in de samenleving en de wetenschap.
Voor beiden zijn vakmanschap en handelingskennis, de tacit knowledge, de kern van het lerarenberoep. Lesgeven met hoofd, hart en handen, noemen ze dat. Opmerkelijk is het volgens Jacquelien dat die handelingskennis niet wetenschappelijk gewaardeerd wordt. Zij vindt dat echter een old school opvatting over kennis, alsof alleen objectieve toeschouwerskennis wetenschappelijke kennis is. Terwijl nieuwe wetenschappelijke kennistheorieën er juist vanuit gaan dat kennis altijd subjectief bemiddeld wordt.
Jasper voelt zich als leraar erg gewaardeerd door de ideeën van Jacquelien. Hij heeft zelf ook ontdekt dat er geen hapklare wetenschappelijke kennis is die elke leraar zomaar kan toepassen in elke nieuwe context. Dat idee degradeert de leraar bovendien tot slechts een uitvoerder onderin de kennishiërarchie.
Jacquelien vertelt verder hoe zij in Nederland een kennisinfrastructuur a la Lesson Study in Japan op zou willen zetten. En Jasper vertelt nog over Ontwikkelkracht, waarin hij samen met anderen iets daarvan gestalte geeft.
Voor Jacqueliens ideeën zijn twee dingen noodzakelijk: onderzoekers en adviseurs gaan voor een deel lesgeven. Zo lost het lerarentekort meteen op. En leraren krijgen daardoor tijd om hun vakmanschap samen verder te ontwikkelen. Dat is ook hun tip aan schoolleiders. Geef leraren tijd voor vakmanschap!
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Voor beiden zijn vakmanschap en handelingskennis, de tacit knowledge, de kern van het lerarenberoep. Lesgeven met hoofd, hart en handen, noemen ze dat. Opmerkelijk is het volgens Jacquelien dat die handelingskennis niet wetenschappelijk gewaardeerd wordt. Zij vindt dat echter een old school opvatting over kennis, alsof alleen objectieve toeschouwerskennis wetenschappelijke kennis is. Terwijl nieuwe wetenschappelijke kennistheorieën er juist vanuit gaan dat kennis altijd subjectief bemiddeld wordt.
Jasper voelt zich als leraar erg gewaardeerd door de ideeën van Jacquelien. Hij heeft zelf ook ontdekt dat er geen hapklare wetenschappelijke kennis is die elke leraar zomaar kan toepassen in elke nieuwe context. Dat idee degradeert de leraar bovendien tot slechts een uitvoerder onderin de kennishiërarchie.
Jacquelien vertelt verder hoe zij in Nederland een kennisinfrastructuur a la Lesson Study in Japan op zou willen zetten. En Jasper vertelt nog over Ontwikkelkracht, waarin hij samen met anderen iets daarvan gestalte geeft.
Voor Jacqueliens ideeën zijn twee dingen noodzakelijk: onderzoekers en adviseurs gaan voor een deel lesgeven. Zo lost het lerarentekort meteen op. En leraren krijgen daardoor tijd om hun vakmanschap samen verder te ontwikkelen. Dat is ook hun tip aan schoolleiders. Geef leraren tijd voor vakmanschap!
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
May 12, 202301:07:28
54. Thom Verheggen over De oplossingenmachine, van moeten naar willen, het nieuwe boek van Wouter Hart en hemzelf
Te gast is Thom Verheggen, met wie ik spreek over De oplossingenmachine, van moeten naar willen, een boek dat hij samen met Wouter Hart schreef en dat gaat over het aanwakkeren van de eigen motivatie, de eigen vakprofessionaliteit en de eigen verantwoordelijkheid van medewerkers.
Thom vertelt dat Wouter en hij in hun werken vanuit de bedoeling van organisaties op het fenomeen stuitten van wat zij de oplossingenmachine zijn gaan noemen. Dat is de reflex om als iemand met een probleem bij je komt om meteen met een oplossing te komen. Soms kan dat nodig zijn, maar wees je bewust dat die reflex vier bijeffecten triggert:
Het gevoel bij de ander iets te moeten in plaats van zelf te willen.
Het eigen kompas of de eigen motivatie bij de ander wordt uitgezet.
Er ontstaan tegengestelde in plaats van gedeelde belangen.
Het werkelijke vraagstuk onder het probleem raakt uit zicht.
In ons gesprek geeft Thom meerdere voorbeelden, zowel in de opvoedings- als de organisatiecontext. Ook wijst hij erop dat niet alleen leidinggevenden, maar ook medewerkers de oplossingenmachine aan kunnen zetten. Wouter en hij ontwikkelden op basis van hun werkervaring vier rollen die deze machine vol in werking zetten. De leidinggevende Afpakker triggert de medewerker Brave Hendrik, die wel aan de slag gaat met de oplossing, maar zelf niet met het vraagstuk bezig is. En de medewerker Calimero triggert de Oppakker bij leidinggevenden, bijvoorbeeld wanneer je om kaders of toestemming blijft vragen.
Voor het onderwijs hoopt Thom dat leidinggevenden en leraren zich richten op het oplossend vermogen in plaats van op oplossingen en samen de bedoeling van onderwijs, zoals hij die ziet, gestalte geven: leren en reflecteren met elkaar en in de klas centraal stellen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Thom vertelt dat Wouter en hij in hun werken vanuit de bedoeling van organisaties op het fenomeen stuitten van wat zij de oplossingenmachine zijn gaan noemen. Dat is de reflex om als iemand met een probleem bij je komt om meteen met een oplossing te komen. Soms kan dat nodig zijn, maar wees je bewust dat die reflex vier bijeffecten triggert:
Het gevoel bij de ander iets te moeten in plaats van zelf te willen.
Het eigen kompas of de eigen motivatie bij de ander wordt uitgezet.
Er ontstaan tegengestelde in plaats van gedeelde belangen.
Het werkelijke vraagstuk onder het probleem raakt uit zicht.
In ons gesprek geeft Thom meerdere voorbeelden, zowel in de opvoedings- als de organisatiecontext. Ook wijst hij erop dat niet alleen leidinggevenden, maar ook medewerkers de oplossingenmachine aan kunnen zetten. Wouter en hij ontwikkelden op basis van hun werkervaring vier rollen die deze machine vol in werking zetten. De leidinggevende Afpakker triggert de medewerker Brave Hendrik, die wel aan de slag gaat met de oplossing, maar zelf niet met het vraagstuk bezig is. En de medewerker Calimero triggert de Oppakker bij leidinggevenden, bijvoorbeeld wanneer je om kaders of toestemming blijft vragen.
Voor het onderwijs hoopt Thom dat leidinggevenden en leraren zich richten op het oplossend vermogen in plaats van op oplossingen en samen de bedoeling van onderwijs, zoals hij die ziet, gestalte geven: leren en reflecteren met elkaar en in de klas centraal stellen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Apr 28, 202301:04:02
53. Gerdien Bertram-Troost en Siebren Miedema over pedagogisch bezield onderwijs, brede vorming, burgerschapsvorming en de pedagogische vrijheid van onderwijs
Te gast zijn Gerdien Bertram-Troost en Siebren Miedema. We spreken naar aanleiding van hun boek Bezield onderwijs over pedagogisch onderwijs en de relatie met burgerschapsvorming, de vrijheid van onderwijs en de verantwoordelijkheid van schoolleiders, leraren en ouders om met elkaar breed vormend onderwijs te realiseren.
Als pedagogen kijken zij pedagogisch naar onderwijs. Onderwijs is voor hen geen technisch-onderwijskundige activiteit gericht op kennisoverdracht alleen, maar een integrale pedagogische activiteit, gericht op de brede vorming van jonge mensen. Dat betreft dan zowel hun persoonsvorming als sociale vorming. In die zin vallen ook burgerschapsvorming, muzische, morele en levensbeschouwelijke vorming in hun pedagogische blik op het onderwijscurriculum.
Schoolleiders, leraren en ouders hebben de pedagogische vrijheid om dit type onderwijs, bezield onderwijs, te realiseren. Dat betekent dat de schoolleider als eerste pedagoog in rang de verantwoordelijkheid heeft om de school als vormingsgemeenschap gestalte te geven. Leraren mogen de ruimte krijgen en benutten om inhoudelijk met elkaar over het curriculum te spreken.
De rol van ouders en de samenleving is daarbij cruciaal voor hen. Beiden bekritiseren onze eendimensionale prestatiesamenleving en vragen zich af wat voor samenleving de school nodig heeft. Maar hoewel we in kritische tijden leven, putten zij voor hun ideaal van bezield onderwijs uit wat zij noemen een pedagogiek van de hoop.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Als pedagogen kijken zij pedagogisch naar onderwijs. Onderwijs is voor hen geen technisch-onderwijskundige activiteit gericht op kennisoverdracht alleen, maar een integrale pedagogische activiteit, gericht op de brede vorming van jonge mensen. Dat betreft dan zowel hun persoonsvorming als sociale vorming. In die zin vallen ook burgerschapsvorming, muzische, morele en levensbeschouwelijke vorming in hun pedagogische blik op het onderwijscurriculum.
Schoolleiders, leraren en ouders hebben de pedagogische vrijheid om dit type onderwijs, bezield onderwijs, te realiseren. Dat betekent dat de schoolleider als eerste pedagoog in rang de verantwoordelijkheid heeft om de school als vormingsgemeenschap gestalte te geven. Leraren mogen de ruimte krijgen en benutten om inhoudelijk met elkaar over het curriculum te spreken.
De rol van ouders en de samenleving is daarbij cruciaal voor hen. Beiden bekritiseren onze eendimensionale prestatiesamenleving en vragen zich af wat voor samenleving de school nodig heeft. Maar hoewel we in kritische tijden leven, putten zij voor hun ideaal van bezield onderwijs uit wat zij noemen een pedagogiek van de hoop.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Apr 14, 202301:04:34
52. Rene van Engelen over groepsvorming voor leraren en schoolleiders
Te gast is René van Engelen en we spreken over groepsvorming naar aanleiding van zijn nieuwe boek De groepscode! Daarin gebruikt hij geen forming, storming, norming, etc., maar werkt hij met zes fasen: voorfase, oriëntatiefase, invloedfase, affectiefase, fase van de autonome groep en de afsluitingsfase.
In ons rijk gevulde gesprek gaat het verder over de kenmerken van een positieve groep. Daarin hebben groepsleden het gevoel zichzelf te kunnen zijn, kunnen zij taakgericht werken en voelen zij zich vertrouwd met elkaar, omdat er cohesie in de groep is. In een negatieve groep ontbreekt dit alles. Die heeft een stoornis.
René neemt ook groepsrollen waar. Aan een gezaghebber, sociaal werker, organisator, verkenner, volger en appellant herken je een positieve groepsdynamiek. In een negatieve groep zie je een dictator, intrigant, denigrator, meelopers en een zondebok.
Vanaf de preadolescentie kun je als leraar groepsinterventies doen. Jij bent daarin het goede voorbeeld, leerlingen hebben jou nodig, ze leren van jou. De mens imiteert, spiegelt en leert in groepen. Je kunt pas goed jezelf zijn als je weet wie anderen zijn.
We eindigen met zijn visie op de schoolleider en de leraar, waarbij Marzano hem inspireert. Organiseer trage tijd waarin leraren nadenken over onderwijsverbetering. Een schoolleider moet zelf ook pedagogisch verstand van zaken hebben en de tijd nemen om na te denken over het waartoe van onderwijs en het hoe van het leren van leerlingen. Zijn uitsmijter is: hoe meer pedagogisch-didactische kennis, hoe beter het onderwijs loopt.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Mar 28, 202301:12:33
51. Gert Verbrugghen over Regie in de klas
Te gast is Gert Verbrugghen en we spreken over Regie in de klas. In dit door Gert vertaalde boek werkt Tom Bennett tien principes voor in de klas uit, die hij gedragswetenschappelijk en onderwijsfilosofisch onderbouwt:
Gedrag is een curriculum.
Je moet kinderen leren hoe ze zich moeten gedragen.
Onderwijs gedrag, vertel het niet alleen.
Zorg dat het voor de leerlingen makkelijk wordt om zich goed te gedragen en moeilijk om dit niet te doen.
Er is niet een gedragsstrategie die bij alle leerlingen zal werken.
Goede relaties worden gebouwd op structuur en hoge verwachtingen.
Leerlingen zijn sociale wezens.
Consistentie ligt aan de basis van alle goede gewoonten.
Iedereen wil ertoe doen.
Mijn klas, mijn regels.
Alleen de laatste twee principes kwamen niet aan bod in ons gesprek over het boek of de voorbeelden van zijn school. Waarschijnlijk omdat Gert de nadruk legt op de school als gemeenschap en het samen professionaliseren. Ikzelf refereerde telkens aan de onderwijspedagogische drieslag van Philippe Meirieu: onderwijs als praxis, als wetenschappelijk informed en als op overtuigingen gebaseerd.
Gert eindigde met de onderwijspedagogische argumentatie voor het telefoonverbod op zijn school en met het advies aan schoolleiders om onderwijskundig onderlegd te zijn en zo veel mogelijk zichtbaar te zijn voor leraren en leerlingen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Gedrag is een curriculum.
Je moet kinderen leren hoe ze zich moeten gedragen.
Onderwijs gedrag, vertel het niet alleen.
Zorg dat het voor de leerlingen makkelijk wordt om zich goed te gedragen en moeilijk om dit niet te doen.
Er is niet een gedragsstrategie die bij alle leerlingen zal werken.
Goede relaties worden gebouwd op structuur en hoge verwachtingen.
Leerlingen zijn sociale wezens.
Consistentie ligt aan de basis van alle goede gewoonten.
Iedereen wil ertoe doen.
Mijn klas, mijn regels.
Alleen de laatste twee principes kwamen niet aan bod in ons gesprek over het boek of de voorbeelden van zijn school. Waarschijnlijk omdat Gert de nadruk legt op de school als gemeenschap en het samen professionaliseren. Ikzelf refereerde telkens aan de onderwijspedagogische drieslag van Philippe Meirieu: onderwijs als praxis, als wetenschappelijk informed en als op overtuigingen gebaseerd.
Gert eindigde met de onderwijspedagogische argumentatie voor het telefoonverbod op zijn school en met het advies aan schoolleiders om onderwijskundig onderlegd te zijn en zo veel mogelijk zichtbaar te zijn voor leraren en leerlingen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Mar 10, 202351:58
50. Mieke de Wit en Monique van den Heuvel over Kairos in de klas. Pedagogiek met hart, hoofd, handen en voeten.
Te gast zijn Mieke de Wit en Monique van den Heuvel en we spreken over Kairos in de klas. Pedagogiek met hart, hoofd, handen en voeten. In aflevering 35 sprak ik ook al eens met hen over hun leergang Verdiepende Pedagogiek. Het boek is daaruit ontsproten.
We beginnen met persoonlijke pedagogische vragen geïnspireerd op de Proust Questionnaire. Zo blijkt hun hoogste geluk in de pedagogiek te liggen in het stille, intuïtieve weten van leraren en in het op adem komen met anderen bijvoorbeeld in momenten van Kairos, de metafoor uit de boektitel.
Daarna gaan we in op de richtinggevende principes van hun boek, zoals het belang van spelen en van jouw mens-zijn vanuit hart, hoofd, handen en voeten, maar ook van het je bewustzijn van macht en het je emanciperen tot wie en hoe jij wilt zijn als leraar en mens. Pedagogiek wordt tussen neus en lippen door gedefinieerd als fascinatie hebben voor de groei van anderen.
Hun boek bedoelen ze als doeboek, maar zit niet vol tips en tricks. Mieke en Monique nemen je mee langs pedagogische teksten en bieden reflectievormen, spelvormen en literatuur aan als bronnen van inspiratie voor de eigen praktijk van iedere leraar of leidinggevende zelf.
Op woensdagmiddag 22 maart is er een speelse conferentie over het boek aan de Hogeschool Rotterdam. Opgave loopt via de socials van Monique van den Heuvel. Of Google op Kairos in de klas.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
We beginnen met persoonlijke pedagogische vragen geïnspireerd op de Proust Questionnaire. Zo blijkt hun hoogste geluk in de pedagogiek te liggen in het stille, intuïtieve weten van leraren en in het op adem komen met anderen bijvoorbeeld in momenten van Kairos, de metafoor uit de boektitel.
Daarna gaan we in op de richtinggevende principes van hun boek, zoals het belang van spelen en van jouw mens-zijn vanuit hart, hoofd, handen en voeten, maar ook van het je bewustzijn van macht en het je emanciperen tot wie en hoe jij wilt zijn als leraar en mens. Pedagogiek wordt tussen neus en lippen door gedefinieerd als fascinatie hebben voor de groei van anderen.
Hun boek bedoelen ze als doeboek, maar zit niet vol tips en tricks. Mieke en Monique nemen je mee langs pedagogische teksten en bieden reflectievormen, spelvormen en literatuur aan als bronnen van inspiratie voor de eigen praktijk van iedere leraar of leidinggevende zelf.
Op woensdagmiddag 22 maart is er een speelse conferentie over het boek aan de Hogeschool Rotterdam. Opgave loopt via de socials van Monique van den Heuvel. Of Google op Kairos in de klas.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Feb 24, 202354:46
49. Dick Both en Alex de Bruijn over missie-visiegericht werken
Te gast zijn Dick Both en Alex de Bruijn en we spreken over We gaan ervoor! Samen bouwen aan een collectieve ambitie. Beiden schreven eerder al eens mee aan een bestseller in de schoolleidersopleidingen, Onderwijs vraagt leiderschap. We gaan ervoor! gaat over de eerste van acht leiderschapsaspecten die zij bespreken in Onderwijs vraagt leiderschap.
Beide gasten zijn persoonlijk onder meer geïnspireerd door Mathieu Weggeman vanwege zijn Rijnlandse denken over mensen en manieren in organisaties, dus het belang van vertrouwen, verbinding en vakmanschap, en door Lenette Schuijt die een van hen leerde werken met paradoxen.
In ons gesprek volgden we de indeling van hun boek en werkwijze.
Eerst ging het over het wat en waarom van een collectieve ambitie, waarbij we begonnen met hun metafoor van het huis die de samenhang tussen missie, visie en kernwaarden weergeeft en ook allerlei semantische discussies omzeilt.
Daarna gingen we in op hoe je werkt aan een collectieve ambitie, qua werkvormen en qua houding als leidinggevende.
Ten slotte zetten we de bouwfasen op een rij en bespraken we vier valkuilen:
dat je als leidinggevende vergeet de opbrengsten te borgen,
dat je je eigen rol niet overschat, want jij hoeft niet alles zelf te doen, maar ook niet onderschat,
dat je jouw individuele ambitie niet overtuigend oplegt onder de noemer van de collectieve ambitie, en
dat je alles snel en in een keer wilt zoals in een stortbui in plaats van te werken op de wijze van een gestage druppel.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Beide gasten zijn persoonlijk onder meer geïnspireerd door Mathieu Weggeman vanwege zijn Rijnlandse denken over mensen en manieren in organisaties, dus het belang van vertrouwen, verbinding en vakmanschap, en door Lenette Schuijt die een van hen leerde werken met paradoxen.
In ons gesprek volgden we de indeling van hun boek en werkwijze.
Eerst ging het over het wat en waarom van een collectieve ambitie, waarbij we begonnen met hun metafoor van het huis die de samenhang tussen missie, visie en kernwaarden weergeeft en ook allerlei semantische discussies omzeilt.
Daarna gingen we in op hoe je werkt aan een collectieve ambitie, qua werkvormen en qua houding als leidinggevende.
Ten slotte zetten we de bouwfasen op een rij en bespraken we vier valkuilen:
dat je als leidinggevende vergeet de opbrengsten te borgen,
dat je je eigen rol niet overschat, want jij hoeft niet alles zelf te doen, maar ook niet onderschat,
dat je jouw individuele ambitie niet overtuigend oplegt onder de noemer van de collectieve ambitie, en
dat je alles snel en in een keer wilt zoals in een stortbui in plaats van te werken op de wijze van een gestage druppel.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Jan 27, 202359:33
48. Patrick Nullens over Hoop als de kunst van verantwoord leiderschap
Te gast is Patrick Nullens en we spreken over Hoop als kunst van verantwoord leiderschap. In dit boek en in ons gesprek wordt duidelijk dat Patrick als wetenschapper inclusief denkt. Het gaat hem altijd om en… en… Patrick pleit dan ook voor het voeren van een interdisciplinair gesprek.
Zo is leiderschap een fenomeen dat je zowel sociaal wetenschappelijk als geesteswetenschappelijk kunt onderzoeken.
De sociale wetenschappen leren je kijken naar leiderschap vanuit de acroniem GRIPP. Het is de Groep die iemand een leider maakt, een leider is bezig met Richting en het uitoefenen van Invloed en doet dat zowel Procesmatig en strategisch als Persoonlijk en authentiek.
De geesteswetenschappen, zoals de ethiek, filosofie, theologie en humanistiek, leren je kijken vanuit het hart. Zij brengen de vraag Wat is goed leiderschap? terug in het interdisciplinaire gesprek en richten de blik op de kleine goedheid van het werkende leven en op de waarde van mens, milieu en samenleving.
Hoop is zo’n waarde. Ook daar kijkt Patrick sociaal- en geesteswetenschappelijk naar. Zo kent zijn hoopbarometer zeven dimensies, waaronder een spirituele dimensie, en is zijn begrip van hoop meervoudig: het gaat om denken, voelen en doen ineen.
Hoop is een kunde EN een kunst. Denk aan het gedicht van Havel of aan de westerse tradities van de klassieke Oudheid, het Joods-christendom en de Verlichting. Daarmee eindigt deze aflevering en ook zijn boek.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Zo is leiderschap een fenomeen dat je zowel sociaal wetenschappelijk als geesteswetenschappelijk kunt onderzoeken.
De sociale wetenschappen leren je kijken naar leiderschap vanuit de acroniem GRIPP. Het is de Groep die iemand een leider maakt, een leider is bezig met Richting en het uitoefenen van Invloed en doet dat zowel Procesmatig en strategisch als Persoonlijk en authentiek.
De geesteswetenschappen, zoals de ethiek, filosofie, theologie en humanistiek, leren je kijken vanuit het hart. Zij brengen de vraag Wat is goed leiderschap? terug in het interdisciplinaire gesprek en richten de blik op de kleine goedheid van het werkende leven en op de waarde van mens, milieu en samenleving.
Hoop is zo’n waarde. Ook daar kijkt Patrick sociaal- en geesteswetenschappelijk naar. Zo kent zijn hoopbarometer zeven dimensies, waaronder een spirituele dimensie, en is zijn begrip van hoop meervoudig: het gaat om denken, voelen en doen ineen.
Hoop is een kunde EN een kunst. Denk aan het gedicht van Havel of aan de westerse tradities van de klassieke Oudheid, het Joods-christendom en de Verlichting. Daarmee eindigt deze aflevering en ook zijn boek.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.
Jan 13, 202344:18
47. Fred Korthagen over krachtgericht coachen
Te gast is emeritus hoogleraar Fred Korthagen en we spreken over Krachtgericht coachen, een boek van Ellen Nuijten en hemzelf.
Fred is bekend van zijn modellen over reflectie en kernreflectie. Die kernreflectie heeft hij doorontwikkeld naar krachtgericht coachen. Hoe kun je leraren en leidinggevenden leren om zelfstandig te reflecteren op hun innerlijke persoonswording?
Krachtgericht coachen kent vijf kernbegrippen. Kernkwaliteiten en idealen zijn de eerste twee, zeg maar de uitgangspunten van binnenuit. Wie van binnenuit werkt, zal ook belemmeringen tegenkomen, het derde begrip. En om zelfstandig op je kernkwaliteiten, idealen en belemmeringen te reflecteren zijn nog twee zaken nodig. De regisseur, zodat je van een afstand naar jezelf kijkt, en het ‘liften’ tussen denken, voelen en willen.
Volg je de weg langs deze vijf begrippen, dan ga je volgens Fred de weg van doen naar zijn … en verbinding, ja zelfs liefde. Deze weg herken je meteen, omdat je daarop in flow raakt. Dat heb ik zelf ervaren in dit gesprek, vooral op het eind waarin Fred mij, naast zichzelf, krachtgericht begon te coachen.
Voor mij persoonlijk een zinvolle slotaflevering van 2022. Dank voor het met duizenden volgen en delen van mijn podcast en graag tot horens over vier weken. Blijf de podcast delen met leidinggevenden en leraren met hart en ziel, zodat wij allemaal flow en verbinding in het onderwijs mogen ervaren in 2023.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum.
Fred is bekend van zijn modellen over reflectie en kernreflectie. Die kernreflectie heeft hij doorontwikkeld naar krachtgericht coachen. Hoe kun je leraren en leidinggevenden leren om zelfstandig te reflecteren op hun innerlijke persoonswording?
Krachtgericht coachen kent vijf kernbegrippen. Kernkwaliteiten en idealen zijn de eerste twee, zeg maar de uitgangspunten van binnenuit. Wie van binnenuit werkt, zal ook belemmeringen tegenkomen, het derde begrip. En om zelfstandig op je kernkwaliteiten, idealen en belemmeringen te reflecteren zijn nog twee zaken nodig. De regisseur, zodat je van een afstand naar jezelf kijkt, en het ‘liften’ tussen denken, voelen en willen.
Volg je de weg langs deze vijf begrippen, dan ga je volgens Fred de weg van doen naar zijn … en verbinding, ja zelfs liefde. Deze weg herken je meteen, omdat je daarop in flow raakt. Dat heb ik zelf ervaren in dit gesprek, vooral op het eind waarin Fred mij, naast zichzelf, krachtgericht begon te coachen.
Voor mij persoonlijk een zinvolle slotaflevering van 2022. Dank voor het met duizenden volgen en delen van mijn podcast en graag tot horens over vier weken. Blijf de podcast delen met leidinggevenden en leraren met hart en ziel, zodat wij allemaal flow en verbinding in het onderwijs mogen ervaren in 2023.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum.
Dec 16, 202259:18
46. Roel Schoonveld over schoolleiderschap n.a.v. Rector, een interessante manier van leven
Te gast is oud-rector en oud-leraar Roel Schoonveld en we spreken naar aanleiding van zijn eigen boek Rector, een interessante manier van leven.
Zijn boek is op zijn lijf geschreven. Het is intuïtief vanuit zijn eigen ervaringen opgebouwd, de schrijfstijl is down-to-earth en directief en zijn visie op de rector is misschien wel tegendraads en eigenwijs te noemen.
We spreken eerst over kritische momenten in zijn loopbaan:
De leerlingdaling bij de start van zijn rectorschap.
Met zijn team de school als eerste school in Nederland weer een categoriaal vwo en gymnasium maken
Maar het meest indringend was het als er een leerling overlijdt…
Voor Roel is goed onderwijs te allen tijden interactief. Een goede leraar neemt leerlingen mee in een vakgebied en stimuleert hen tot zelf nadenken.
Een goede leider stelt grenzen met een glimlach. Dit geldt voor zowel leidinggeven aan pubers als aan leraren.
Roel gaf zijn leraren eigenaarschap en genoot van het spel in de algemene lerarenvergadering. Zolang de kaders, rollen en verantwoordelijkheden maar duidelijk zijn. De leraren gaan over het onderwijs en hij als rector gaat over de organisatie.
Tegelijkertijd hecht Roel enorm aan humor en contact. De middelbare school is voor hem een gemeenschap, waarin iedereen een eigen taak heeft binnen en buiten het klaslokaal en nieuwe leraren moeten goed begeleid worden om deel te kunnen nemen aan deze bijzondere biotoop.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum.
Zijn boek is op zijn lijf geschreven. Het is intuïtief vanuit zijn eigen ervaringen opgebouwd, de schrijfstijl is down-to-earth en directief en zijn visie op de rector is misschien wel tegendraads en eigenwijs te noemen.
We spreken eerst over kritische momenten in zijn loopbaan:
De leerlingdaling bij de start van zijn rectorschap.
Met zijn team de school als eerste school in Nederland weer een categoriaal vwo en gymnasium maken
Maar het meest indringend was het als er een leerling overlijdt…
Voor Roel is goed onderwijs te allen tijden interactief. Een goede leraar neemt leerlingen mee in een vakgebied en stimuleert hen tot zelf nadenken.
Een goede leider stelt grenzen met een glimlach. Dit geldt voor zowel leidinggeven aan pubers als aan leraren.
Roel gaf zijn leraren eigenaarschap en genoot van het spel in de algemene lerarenvergadering. Zolang de kaders, rollen en verantwoordelijkheden maar duidelijk zijn. De leraren gaan over het onderwijs en hij als rector gaat over de organisatie.
Tegelijkertijd hecht Roel enorm aan humor en contact. De middelbare school is voor hem een gemeenschap, waarin iedereen een eigen taak heeft binnen en buiten het klaslokaal en nieuwe leraren moeten goed begeleid worden om deel te kunnen nemen aan deze bijzondere biotoop.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum.
Dec 02, 202254:38
45. Eefke en Erik Faasen over verbindend gezag voor het onderwijs
In deze eerste aflevering van een nieuw seizoen spreek ik met leerkracht en psycholoog Eefke en jeugdhulpverlener Erik Faasen over en naar aanleiding van een boek van Haim Omer: Nieuwe autoriteit, verbindend gezag voor het onderwijs.
In dit boek staan vier principes voor nieuwe autoriteit die afgezet worden t.o. de klassieke autoriteitsopvatting:
1. Aanwezigheid i.p.v. afstand
2. Ondersteuning door de groep i.p.v. hiërarchie volgen
3. Zelfbeheersing i.p.v. controle en gehoorzaamheid
4. Volharden en verduren i.p.v. straf en vergelding.
`In hun werk met scholen vertalen Eefke en Erik deze principes in twee basisvragen:
1. Wat zijn jouw eigen waarden?
2. Wat zijn jouw grenzen?
En zes pijlers:
1. Zelfcontrole
2. Aanwezigheid
3. Transparantie
4. Herstel van de relatie
5. Verzet
6. Steunnetwerk
In het gesprek vertalen zij die zes pijlers in houdingen en interventies van verbindend gezag.
Die houdingen zijn:
1. Kalmte
2. Stilte
3. Uitgestelde reactie
4. Begrenzen, duidelijke kaders
5. Nabijheid. Fysiek en emotioneel
6. Werken aan herstel
7. Mildheid: geef niet de schuld aan jezelf, de leerling of ouder, maar aan de interactie.
Die interventies zijn:
1. Zeer bewust ergens in de klas of de school aanwezig zijn
2. Het inschakelen van een steunnetwerk
3. Het oplossingsverzoek
4. De aankondiging
5. De sit in
6. De aanwezige schorsing
7. Ouderbijeenkomsten verbindend gezag
In een woord is verbindend gezag ‘autoritatief’, een mix van autoritair en permissief. Het gaat steeds over zowel duidelijk begrenzen als bewust aanwezig zijn en in relatie blijven.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum.
Mijn naam is Taco Visser en mijn motto is lesgeven en leidinggeven met liefde.
Nov 18, 202201:03:10
44. Het belang van verhalen in het onderwijs
Te gast zijn Mirjam de Vos, leerkracht van de openbare Jenaplanschool Praathuis, Willem de Vos, rector-bestuurder van het Christelijk Lyceum Veenendaal - beiden gaven onlangs de verhalenbundel Een gat in de dag uit - en Guido de Bruin, verhalenverteller en adviseur identiteit bij Verus.
Alle drie geloven heilig in de kracht van verhalen. Verhalen stimuleren de verbeelding, nemen je mee in een andere werkelijkheid, je kunt je ermee identificeren en je haalt er zelf de betekenis uit. Ze geven daar in ons gesprek ook enkele mooie persoonlijke voorbeelden van.
Guido is de rasverteller en zet verhalen in bij gesprekken met onderwijsteams en ouders over de schoolidentiteit. Verhalen, vooral de weerbarstige, werken volgens hem als triggers voor het persoonlijk verhaal van de aanwezigen.
Voor Mirjam betekenen verhalen veel voor haar onderwijs. Gewoon een verhaal vertellen, in de les of in de overblijf, zodat de kinderen ademloos geboeid luisteren, of meer integraal door middel van verhalend lesgeven of lesgeven vanuit een narratief ontwerp.
Haar liefde voor verhalen heeft ze van haar vader. Verhalenverzamelaar Willem vertelt verhalen bij vergaderingen, in teambijeenkomsten en soms in brugklassen. Verhalen werken volgens hem ook goed als instrumenten van tegenspraak voor het zelfbeeld van leidinggevenden.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Mijn naam is Taco Visser en mijn motto is lesgeven en leidinggeven met liefde.
Alle drie geloven heilig in de kracht van verhalen. Verhalen stimuleren de verbeelding, nemen je mee in een andere werkelijkheid, je kunt je ermee identificeren en je haalt er zelf de betekenis uit. Ze geven daar in ons gesprek ook enkele mooie persoonlijke voorbeelden van.
Guido is de rasverteller en zet verhalen in bij gesprekken met onderwijsteams en ouders over de schoolidentiteit. Verhalen, vooral de weerbarstige, werken volgens hem als triggers voor het persoonlijk verhaal van de aanwezigen.
Voor Mirjam betekenen verhalen veel voor haar onderwijs. Gewoon een verhaal vertellen, in de les of in de overblijf, zodat de kinderen ademloos geboeid luisteren, of meer integraal door middel van verhalend lesgeven of lesgeven vanuit een narratief ontwerp.
Haar liefde voor verhalen heeft ze van haar vader. Verhalenverzamelaar Willem vertelt verhalen bij vergaderingen, in teambijeenkomsten en soms in brugklassen. Verhalen werken volgens hem ook goed als instrumenten van tegenspraak voor het zelfbeeld van leidinggevenden.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Mijn naam is Taco Visser en mijn motto is lesgeven en leidinggeven met liefde.
Apr 15, 202251:12
43. Inge Nuijten over dienend leiderschap als levenskunst
Te gast is Inge Nuijten en we spreken over de acht kenmerken van dienend leiderschap, die ook een vorm van levenskunst zijn. We lopen ze langs in ons gesprek en ik vraag Inge telkens naar haar persoonlijke duiding.
- Authenticiteit is volgens haar moeiteloos handelen vanuit je ware zelf. Door training en continu reflecteren lukte het haar daar te komen.
- Bescheidenheid is weten dat je ontzettend weinig weet. Inge oefent dit door verwondering en bewust niet oordelen. Weet ik iets echt zeker?
- Voor bescheidenheid is moed of lef nodig. Mensen die voortschrijdend inzicht vertolken, vertonen dat volgens haar.
- Vergeving of eigenlijk zelfvergeving is de hoop op een beter verleden opgeven. Dit is volgens haar het fundament voor een waar zelf, naast dankbaarheid.
- Waardering ligt hier dicht tegenaan en gaat voor haar ook over mildheid en aanvaarding van fouten.
- Rentmeesterschap is dienstbaar zijn aan de wereld en aan een missie en daarom ook aan jezelf.
- Verantwoordelijkheid neem je 100% voor je eigen gedrag, gevoelens en gedachten. Alles wat Inge tegenkwam, had haar iets te zeggen over zichzelf.
- Empowerment gaat over het bekrachtigen van ieders bijdrage aan een missie.
Inge eindigt met een paar voorbeelden hoe je dat als leidinggevende kunt doen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Apr 01, 202258:30
42. Peter de Visser over zelfsturende onderwijsteams n.a.v. Reinventing organizations van Frédéric Laloux
Te gast is onderwijsbestuurder Peter de Visser en we spreken over zelfsturende onderwijsteams n.a.v. Reinventing organizations van de Brusselaar Frédéric Laloux. In dat boek staan drie kernprincipes: zelfsturing, heelheid van de mens en zich evoluerende doelen en Peter begon zes jaar geleden in de Meppelse middelbare school Stad en Esch met ruimte en beleid maken voor zelfsturende teams.
In het gesprek vertelt hij over hoe deze ontwikkeling is ontstaan en tot nu toe is verlopen. Daarbij gaat hij vooral in op de principes zelfsturing en heelheid van de mens. Zelfsturing gaat voor hem over het belang van autonomie voor de professional en vertrouwen in elkaar, de leerling en de organisatie en het principe heelheid zorgt voor authenticiteit, ontwikkeling van persoonlijk leiderschap en beter luisteren en communiceren in de organisatie.
Het principe evoluerende doelen komt op het eind aan bod en betekent voor hem een plan maken voor twintig jaar en tegelijkertijd aanvoelen welke actie morgen nodig is om mee te bewegen met de veranderingen in en van ons tijdperk.
Peter en zijn medewerkers zijn helemaal om. Iedereen zou morgen moeten beginnen met zelfsturende onderwijsteams. Twee adviezen daarvoor:
Let op de dilemma’s tussen zelfsturende en hiërarchische teams.
Maak concernafspraken en eenduidige werkmodellen, zoals een helder onderwijsconcept, leiderschapsmodel, besluitvormingsmodel en professionaliseringsmodel.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Mar 18, 202258:08
41. Harm Klifman over hoe je managementboeken het beste met de bril van de retorica kunt lezen
Te gast is Harm Klifman, voormalig organisatieadviseur governance, maar bovenal taalkundige en filosoof.
We spreken naar aanleiding van zijn boek Cicero leest Covey over de retorica in managementboeken en over het belang van het je bewustzijn van taal, beeldspraak en metaforen voor goed leiderschap.
Meteen in het begin van ons gesprek blijkt al hoeveel Harm houdt van taal, bijvoorbeeld door zijn gebruik van taalschriftjes waarin hij citaten noteert van wat hem raakt in wat hij leest. Hij geeft ook enkele wijsgerige citaten. Daaruit blijkt tegelijkertijd zijn liefde voor filosofie.
Wat retorica betreft gaat Harm in op de retorische teksttechnieken en op de drieslag logos, ethos en pathos. Managementboeken druipen volgens hem van de pathos. Ze appelleren direct op het gevoel. Te platte retoriek kom je echter via je intuïtie op het spoor. Hij noemt dat het pluis-niet-pluis-gevoel.
Toch vindt Harm retorica niet verkeerd. Retorica helpt om iets aannemelijk te maken. We hebben als mensen ook niets anders dan de taal om betekenis te geven aan de werkelijkheid. Metaforen, beeldspraak, modellen en dus ook retorica, helpen ons om te ordenen in het betekenis geven. Zolang je maar beseft dat dit alles niet samenvalt met de werkelijkheid.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
We spreken naar aanleiding van zijn boek Cicero leest Covey over de retorica in managementboeken en over het belang van het je bewustzijn van taal, beeldspraak en metaforen voor goed leiderschap.
Meteen in het begin van ons gesprek blijkt al hoeveel Harm houdt van taal, bijvoorbeeld door zijn gebruik van taalschriftjes waarin hij citaten noteert van wat hem raakt in wat hij leest. Hij geeft ook enkele wijsgerige citaten. Daaruit blijkt tegelijkertijd zijn liefde voor filosofie.
Wat retorica betreft gaat Harm in op de retorische teksttechnieken en op de drieslag logos, ethos en pathos. Managementboeken druipen volgens hem van de pathos. Ze appelleren direct op het gevoel. Te platte retoriek kom je echter via je intuïtie op het spoor. Hij noemt dat het pluis-niet-pluis-gevoel.
Toch vindt Harm retorica niet verkeerd. Retorica helpt om iets aannemelijk te maken. We hebben als mensen ook niets anders dan de taal om betekenis te geven aan de werkelijkheid. Metaforen, beeldspraak, modellen en dus ook retorica, helpen ons om te ordenen in het betekenis geven. Zolang je maar beseft dat dit alles niet samenvalt met de werkelijkheid.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Mar 04, 202253:03
40. Jelle Ris over Wereldgericht onderwijzen, Biesta in de praktijk
Te gast is Jelle Ris en we spreken over Wereldgericht onderwijzen, Biesta in de praktijk, een boek dat hij schreef met Bram Eidhof en Maartje Janssens.
Jelle deelt eerst kort zijn onderwijsbiografie waarin de drie handelingsperspectieven uit het boek - onderbreken, vertragen en ondersteunen - een bepalende rol hebben gehad. Vervolgens gaan we dieper in op wat die drie handelingsperspectieven inhouden, perspectieven waarmee je volgens Biesta als leraar werkt en ruimte biedt aan de subjectificatie van de leerling. We verbonden dit ook aan een andere notie van Biesta, het zgn. moeilijke midden. Hiermee bedoelt Biesta dat je als leraar de leerlingen bij subjectificatie moet leiden naar het midden tussen zelf en wereld en dus moet vermijden dat de leerling hetzij aan zelfvernietiging of aan wereldvernietiging doet. Jelle geeft hiervan enkele praktijkvoorbeelden.
In het tweede deel gaan we eerst in op welke inzichten de drie auteurs opdeden in hun onderzoek in drie typen scholen. Bijvoorbeeld dat de drie handelingsperspectieven altijd tegelijk optreden, dat er praktische wijsheid nodig is om te onderscheiden tussen wanneer er subjectificatie, kwalificatie of socialisatie nodig is en dat je als school de pedagogiek ook te strak kunt didactiseren, zodat je toch geen ruimte biedt aan subjectificatie.
We eindigen met de zoektocht van Jelle naar zijn eigen stem als pedagoog en als onderzoeker in het veld van subjectificatie. Bijvoorbeeld dat de leraar ook als mens moet instappen in het eigen pedagogisch-didactisch handelen en dat Jelle zelf als onderzoeker wil werken vanuit het waarom, wat en hoe van pedagogisch handelen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Jelle deelt eerst kort zijn onderwijsbiografie waarin de drie handelingsperspectieven uit het boek - onderbreken, vertragen en ondersteunen - een bepalende rol hebben gehad. Vervolgens gaan we dieper in op wat die drie handelingsperspectieven inhouden, perspectieven waarmee je volgens Biesta als leraar werkt en ruimte biedt aan de subjectificatie van de leerling. We verbonden dit ook aan een andere notie van Biesta, het zgn. moeilijke midden. Hiermee bedoelt Biesta dat je als leraar de leerlingen bij subjectificatie moet leiden naar het midden tussen zelf en wereld en dus moet vermijden dat de leerling hetzij aan zelfvernietiging of aan wereldvernietiging doet. Jelle geeft hiervan enkele praktijkvoorbeelden.
In het tweede deel gaan we eerst in op welke inzichten de drie auteurs opdeden in hun onderzoek in drie typen scholen. Bijvoorbeeld dat de drie handelingsperspectieven altijd tegelijk optreden, dat er praktische wijsheid nodig is om te onderscheiden tussen wanneer er subjectificatie, kwalificatie of socialisatie nodig is en dat je als school de pedagogiek ook te strak kunt didactiseren, zodat je toch geen ruimte biedt aan subjectificatie.
We eindigen met de zoektocht van Jelle naar zijn eigen stem als pedagoog en als onderzoeker in het veld van subjectificatie. Bijvoorbeeld dat de leraar ook als mens moet instappen in het eigen pedagogisch-didactisch handelen en dat Jelle zelf als onderzoeker wil werken vanuit het waarom, wat en hoe van pedagogisch handelen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Feb 18, 202257:37
39. Pieter Sprangers over Team school: het inrichten en leiden van professionele leergemeenschappen
Te gast is Pieter Sprangers en we spreken over Team school: het inrichten en leiden van professionele leergemeenschappen.
Wanneer je wilt werken met PLG’s, moet je volgens Pieter eerst met elkaar nadenken over het waarom van professionaliseren. Zelf ziet hij dat onze samenleving zo complex is geworden, dat het volgens hem noodzakelijk is voor leraren om samen te leren, onderzoeken en ontwerpen.
Dit waarom is een van de vier principes die Pieter gaf voor het opstarten van PLG’s. De andere drie zijn:
Zorg ervoor dat PLG’s professioneel werken door teacher leaders op te leiden tot procescoaches die de PLG begeleiden met diverse leervormen.
Organiseer intervisie voor de procescoaches, ga een professionele dialoog aan met hen en ondersteun hen en de PLG’s vanuit betrokkenheid.
Ontwikkel met het team leidende principes die als professionele standaarden of beleidskaders fungeren. Denk hierbij aan de rolverdeling in de PLG en aan een professionele code: zo doen we het hier!
Voor Pieter is professionaliteit uiteindelijk het aangaan van een wederkerige leerrelatie met elkaar. Idealiter worden leraren en schoolleiders zo ridders van de ronde tafel van professionaliseren en gedeeld leiderschap. En de school wordt zo geen hiërarchische burcht, maar een veld vol met kampvuurkringen waar iedereen bijdraagt aan awe education, om het in zijn woorden te zeggen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Wanneer je wilt werken met PLG’s, moet je volgens Pieter eerst met elkaar nadenken over het waarom van professionaliseren. Zelf ziet hij dat onze samenleving zo complex is geworden, dat het volgens hem noodzakelijk is voor leraren om samen te leren, onderzoeken en ontwerpen.
Dit waarom is een van de vier principes die Pieter gaf voor het opstarten van PLG’s. De andere drie zijn:
Zorg ervoor dat PLG’s professioneel werken door teacher leaders op te leiden tot procescoaches die de PLG begeleiden met diverse leervormen.
Organiseer intervisie voor de procescoaches, ga een professionele dialoog aan met hen en ondersteun hen en de PLG’s vanuit betrokkenheid.
Ontwikkel met het team leidende principes die als professionele standaarden of beleidskaders fungeren. Denk hierbij aan de rolverdeling in de PLG en aan een professionele code: zo doen we het hier!
Voor Pieter is professionaliteit uiteindelijk het aangaan van een wederkerige leerrelatie met elkaar. Idealiter worden leraren en schoolleiders zo ridders van de ronde tafel van professionaliseren en gedeeld leiderschap. En de school wordt zo geen hiërarchische burcht, maar een veld vol met kampvuurkringen waar iedereen bijdraagt aan awe education, om het in zijn woorden te zeggen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Feb 04, 202201:04:35
38. Bart Schipmölder over de bijzondere positie van de teamleider n.a.v. het boek Leading form the middle
Te gast is Bart Schipmölder en we spreken aan de hand van het boek Leading from the middle (auteurs: Koen Marichal, Jesse Segers en Daan Sorgeloos) over de dilemma’s van de teamleider die tegelijkertijd moet organiseren en dingen fixen als visie ontwikkelen en strategie bedenken.
Het boek geeft een handzaam model waarin die dilemma’s hun plek krijgen. Een middle leader vertolkt volgens dat model idealiter vier rollen:
De showrunner voert de visie en strategie uit en laat alles op rolletjes lopen.
De verbindingsofficier gaat vanuit het algemeen belang van de hele organisatie met de top in gesprek over waar het soms misloopt met de strategie.
De ruimtemaker creëert ruimte voor nieuwe experimenten, naast de exploitatie en de huidige strategie, om zo tot vernieuwing te komen.
De strategie uitdager gaat proactief in gesprek met de top om bewust de strategie van de organisatie positief te beïnvloeden.
Voor Bart geeft dit model niet alleen inzicht in de dilemma’s van teamleider, maar biedt het ook ruimte om vorm te geven aan gedeeld en persoonlijk leiderschap. Voor hemzelf is uiteindelijk er kunnen zijn als mens en ook kwetsbaar kunnen zijn de belangrijkste eigenschap van leidinggevenden, naast dat ze in hun taken goed strategisch en integraal moeten kunnen denken. Bart geeft daarbij enkele eerlijke persoonlijke voorbeelden en tips.
Tijdens het maken van de podcast stuitte ik op een ander boekje dat ook speciaal gericht is op de teamleider. Dat is veel lichtere kost en zelfs in de vorm van een roman. Het heet Hoe word ik een on(der)wijs goede teamleider? van Raimke Groothuizen.
Raimke brengt een beginnende teamleider op het toneel, die eigenlijk alles fout dreigt te doen. Totdat ze een kritisch moment meemaakt, waaruit ze vijf lessen leert die haar toe een onwijs goede teamleider maken. Lessen die ze verbindt aan de metafoor van de reuzenpanda.
De vijf lessen zijn:
Handel vanuit rust in plaats van uit je ego of dierlijke instinct.
Toon kwetsbaarheid, durf fouten toe te geven en wees open over je onkunde.
Aanvaard verandering en flexibiliteit als gegeven, omdat dit onze realiteit is.
Stimuleer het spelen en experimenteren, ook door zelf nieuwsgierig te zijn en te blijven leren.
Leer imperfectie te omarmen. Dit lijkt op les twee, maar benadrukt nog meer de zelfkennis, juist ook van je zwakke punten.
Deze vijf lessen komen overeen met wat Bart Schipmölder in de podcast zegt.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Het boek geeft een handzaam model waarin die dilemma’s hun plek krijgen. Een middle leader vertolkt volgens dat model idealiter vier rollen:
De showrunner voert de visie en strategie uit en laat alles op rolletjes lopen.
De verbindingsofficier gaat vanuit het algemeen belang van de hele organisatie met de top in gesprek over waar het soms misloopt met de strategie.
De ruimtemaker creëert ruimte voor nieuwe experimenten, naast de exploitatie en de huidige strategie, om zo tot vernieuwing te komen.
De strategie uitdager gaat proactief in gesprek met de top om bewust de strategie van de organisatie positief te beïnvloeden.
Voor Bart geeft dit model niet alleen inzicht in de dilemma’s van teamleider, maar biedt het ook ruimte om vorm te geven aan gedeeld en persoonlijk leiderschap. Voor hemzelf is uiteindelijk er kunnen zijn als mens en ook kwetsbaar kunnen zijn de belangrijkste eigenschap van leidinggevenden, naast dat ze in hun taken goed strategisch en integraal moeten kunnen denken. Bart geeft daarbij enkele eerlijke persoonlijke voorbeelden en tips.
Tijdens het maken van de podcast stuitte ik op een ander boekje dat ook speciaal gericht is op de teamleider. Dat is veel lichtere kost en zelfs in de vorm van een roman. Het heet Hoe word ik een on(der)wijs goede teamleider? van Raimke Groothuizen.
Raimke brengt een beginnende teamleider op het toneel, die eigenlijk alles fout dreigt te doen. Totdat ze een kritisch moment meemaakt, waaruit ze vijf lessen leert die haar toe een onwijs goede teamleider maken. Lessen die ze verbindt aan de metafoor van de reuzenpanda.
De vijf lessen zijn:
Handel vanuit rust in plaats van uit je ego of dierlijke instinct.
Toon kwetsbaarheid, durf fouten toe te geven en wees open over je onkunde.
Aanvaard verandering en flexibiliteit als gegeven, omdat dit onze realiteit is.
Stimuleer het spelen en experimenteren, ook door zelf nieuwsgierig te zijn en te blijven leren.
Leer imperfectie te omarmen. Dit lijkt op les twee, maar benadrukt nog meer de zelfkennis, juist ook van je zwakke punten.
Deze vijf lessen komen overeen met wat Bart Schipmölder in de podcast zegt.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Jan 21, 202257:38
37. Joke Middelbeek, Ferd van den Eerenbeemt en Michiel Verbeek over de bedoeling van onderwijs en van de samenleving
Te gast zijn Joke Middelbeek, Ferd van den Eerenbeemt en Michiel Verbeek. Joke en Ferd schreven Laten we doen wat de bedoeling is en Michiel Wie durft deze school aan?
Joke en Ferd pionierden de afgelopen tien jaar in Amsterdam Nieuw-West met onderwijsbeleid waarin achtereenvolgens de directeuren, de leerkrachten en de mensen in de wijk empowerd werden om vanuit hun rol bij te dragen aan het onderwijs in deze wijk met meerdere culturele bubbels. Beiden geloven in onderwijs dat de ontwikkeling van de leerling als hele mens stimuleert, dus dat naast cognitie-gericht ook gericht is op menswording. Voor dit onderwijs moet niet alleen de school zorgen, maar ook de wijksamenleving. Hun ideale onderwijs past naadloos in een grootsteedse context met de uitdaging om iedereen te betrekken bij de inclusieve samenleving.
Michiel pioniert met een nieuwe vormgeving en een nieuw curriculum van een VO-school. Hij ziet het huidige onderwijssysteem falen in het motiveren van leerlingen voor het leren en vindt dat persoonlijke competentie-ontwikkeling en maatschappelijke vraagstukken veel meer centraal moeten staan in het onderwijs. Daarom wil hij af van een VO-school met losse vakken en losse lessen en wil hij een toe naar een VO-school die bruist van vakoverstijgend, projectgericht en integraal werken, leren en onderzoeken.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Joke en Ferd pionierden de afgelopen tien jaar in Amsterdam Nieuw-West met onderwijsbeleid waarin achtereenvolgens de directeuren, de leerkrachten en de mensen in de wijk empowerd werden om vanuit hun rol bij te dragen aan het onderwijs in deze wijk met meerdere culturele bubbels. Beiden geloven in onderwijs dat de ontwikkeling van de leerling als hele mens stimuleert, dus dat naast cognitie-gericht ook gericht is op menswording. Voor dit onderwijs moet niet alleen de school zorgen, maar ook de wijksamenleving. Hun ideale onderwijs past naadloos in een grootsteedse context met de uitdaging om iedereen te betrekken bij de inclusieve samenleving.
Michiel pioniert met een nieuwe vormgeving en een nieuw curriculum van een VO-school. Hij ziet het huidige onderwijssysteem falen in het motiveren van leerlingen voor het leren en vindt dat persoonlijke competentie-ontwikkeling en maatschappelijke vraagstukken veel meer centraal moeten staan in het onderwijs. Daarom wil hij af van een VO-school met losse vakken en losse lessen en wil hij een toe naar een VO-school die bruist van vakoverstijgend, projectgericht en integraal werken, leren en onderzoeken.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Jan 07, 202201:01:39
36. Roek Lips over nieuw leiderschap naar aanleiding van zijn boek Wie kies je om te zijn?
Te gast is Roek Lips met wie ik spreek over nieuw leiderschap naar aanleiding van zijn boek en leiderschapsproject Wie kies je om te zijn?
Het is een echt bezonnen gesprek, passend bij het eind van het jaar, vol beelden, inzichten, wijsheden, woordwaarde en zingeving met een reflexief persoon die streeft naar wat hij noemt radicale goedheid. Op het eind van de podcast geef ik een reflectie. Deze keer op een verrassende manier.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Dec 17, 202156:28
35. Monique van den Heuvel en Mieke de Wit over Verdiepende Pedagogiek
Te gast zijn community theatermaker Mieke de Wit en hoofddocent Pedagogiek en Didaktiek Monique van den Heuvel en we spreken over hun leergang Verdiepende Pedagogiek.
Met hun guerrilla-achtige en ervaringsgerichte leergang creëren zij voor de docenten van de Hogeschool Rotterdam een bedding om ‘naar binnen te gaan’ en verdiepend na te denken over hun eigen, vaak intuïtieve, pedagogisch handelen en daarop vanuit diverse pedagogische theorie en literatuur te reflecteren. Hun werkwijze is in feite al pedagogisch, want zij zien pedagogiek als het creëren van een bedding waarin leerlingen vrij zijn om te leren, ervaren, spelen, oefenen, worstelen en vragen stellen.
De leergang kenmerkt zich verder door het met elkaar voorbereiden en het samen spreken over en reflecteren op de pedagogische ervaringen uit ieders eigen context. Naast deze externe en interne dialogen, is er juist ook veel ruimte voor spel, theater en maatschappijkritisch denken, zoals over macht en privileges. Mede daarom is de leergang een confronterende reis langs kunstzinnige en multiculturele aspecten van de stad Rotterdam.
Monique en Mieke zijn momenteel bezig hun leergang om te zetten naar een boek. Dat bestaat net als de leergang uit zes delen:
Ik de leraar
Ik en mijn leerlingen
Ik en de ouders
Ik en mijn collega’s
Ik en de wereld
En weer terug bij ik de leraar.
Want goed pedagogisch leraarschap, daar is het ze om te doen. Volgens Monique is leraar-zijn dan ook het mooiste vak dat er bestaat.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Met hun guerrilla-achtige en ervaringsgerichte leergang creëren zij voor de docenten van de Hogeschool Rotterdam een bedding om ‘naar binnen te gaan’ en verdiepend na te denken over hun eigen, vaak intuïtieve, pedagogisch handelen en daarop vanuit diverse pedagogische theorie en literatuur te reflecteren. Hun werkwijze is in feite al pedagogisch, want zij zien pedagogiek als het creëren van een bedding waarin leerlingen vrij zijn om te leren, ervaren, spelen, oefenen, worstelen en vragen stellen.
De leergang kenmerkt zich verder door het met elkaar voorbereiden en het samen spreken over en reflecteren op de pedagogische ervaringen uit ieders eigen context. Naast deze externe en interne dialogen, is er juist ook veel ruimte voor spel, theater en maatschappijkritisch denken, zoals over macht en privileges. Mede daarom is de leergang een confronterende reis langs kunstzinnige en multiculturele aspecten van de stad Rotterdam.
Monique en Mieke zijn momenteel bezig hun leergang om te zetten naar een boek. Dat bestaat net als de leergang uit zes delen:
Ik de leraar
Ik en mijn leerlingen
Ik en de ouders
Ik en mijn collega’s
Ik en de wereld
En weer terug bij ik de leraar.
Want goed pedagogisch leraarschap, daar is het ze om te doen. Volgens Monique is leraar-zijn dan ook het mooiste vak dat er bestaat.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Dec 03, 202150:15
34. Dick van der Wateren over diepgaand leren n.a.v. zijn boek De denkende klas
Te gast is leraar en onderzoeker Dick van der Wateren. We spreken over zijn boek De denkende klas. Daarin houdt hij een praktijkonderbouwd pleidooi voor de pedagogische opdracht van de school a la Gert Biesta, voor verwondering als een vorm van aandachtig waarnemen, voor actief onderzoeken en vragen stellen, voor leerlingen met elkaar laten denken, kortom: voor gemotiveerd, onderzoekend en diepgaand leren.
In ons gesprek zijn we ingegaan op wat verwonderen, denken en vragen stellen is, waarbij Dick praktische voorbeelden geeft, maar ook hoe hij vindt dat leraren een denkende professionele leergemeenschap zouden moeten vormen. Verder licht hij toe hoe Gert Biesta, en vooral diens boek De terugkeer van het lesgeven, hem zo inspireert, en ook maakt hij zijn afkeer kenbaar van die onderwijswetenschappers die zich te eenzijdig richten op evidence based onderwijsonderzoek. Zij zouden beter eens zelf kunnen gaan lesgeven.
Dick eindigt met enkele tips voor schoolleiders, die als je goed luistert, wortelen in zijn eigen ervaring met zijn eerste schoolleider.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
In ons gesprek zijn we ingegaan op wat verwonderen, denken en vragen stellen is, waarbij Dick praktische voorbeelden geeft, maar ook hoe hij vindt dat leraren een denkende professionele leergemeenschap zouden moeten vormen. Verder licht hij toe hoe Gert Biesta, en vooral diens boek De terugkeer van het lesgeven, hem zo inspireert, en ook maakt hij zijn afkeer kenbaar van die onderwijswetenschappers die zich te eenzijdig richten op evidence based onderwijsonderzoek. Zij zouden beter eens zelf kunnen gaan lesgeven.
Dick eindigt met enkele tips voor schoolleiders, die als je goed luistert, wortelen in zijn eigen ervaring met zijn eerste schoolleider.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Nov 19, 202101:00:19
33. Jan Dirk Imelman en Jos de Monnink over de bedoeling van school en onderwijs in een democratie
Te gast zijn twee zgn. cultuurpedagogen, oud onderwijsbestuurder Jos de Monnink en emeritus hoogleraar wijsgerige pedagogiek Jan Dirk Imelman. We spreken over hun cultuurpedagogische visie op de school en het onderwijs naar aanleiding van hun boek De verweesde school.
In het boek en in ons gesprek delen beide gasten hun zorgen over hoe de school en het onderwijs steeds meer van de bedoeling afgeraakt zijn, onder meer door overheidsbeleid en opleidingen en scholen die hypes volgen.
Zij reiken de cultuurpedagogiek aan om weer terug te komen bij de bedoeling van school en onderwijs. Die houdt onder meer in:
Het kind uitleiden uit de vanzelfsprekende wereld van het gezin en brengen naar autonomie en mondigheid door middel van kritisch leren denken en daarbij leren onderscheiden tussen kennen, menen en geloven.
Je kunt dit ook andersom zeggen en dat is: het kind inleiden in de cultuur, waarbij je zowel kind volgend bent als kennis aanbiedend, zodat het kind leert wat er in de cultuur, in ons geval een democratische cultuur, verlangt wordt van het kind.
Om die mondigheid, dat kritisch denken en het meedoen in onze democratische cultuur mogelijk te maken, is een breed en veelzijdig curriculum nodig, oftewel een algemene vorming waarin de zaak, oftewel de kennisinhoud centraal staat.
Beide heren bieden ook een werkwijze aan die hierbij kan helpen: een cultuurpedagogische discussie die gevoerd wordt op vier niveaus: een maatschappelijk, kennisfilosofisch, psychologisch en pedagogisch-didactisch niveau van argumentatie.
Jos de Monnink had in zijn tijd als bestuurder een vergelijkbaar leergesprek georganiseerd in zijn onderwijsorganisatie. Daarvoor rustte hij directeuren en leerkrachten toe met inzichten uit drie leertheorieen: de empirische of evidence based theorie, de constructivistische of personalistische theorie en de theorie van het cultureel leren.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
In het boek en in ons gesprek delen beide gasten hun zorgen over hoe de school en het onderwijs steeds meer van de bedoeling afgeraakt zijn, onder meer door overheidsbeleid en opleidingen en scholen die hypes volgen.
Zij reiken de cultuurpedagogiek aan om weer terug te komen bij de bedoeling van school en onderwijs. Die houdt onder meer in:
Het kind uitleiden uit de vanzelfsprekende wereld van het gezin en brengen naar autonomie en mondigheid door middel van kritisch leren denken en daarbij leren onderscheiden tussen kennen, menen en geloven.
Je kunt dit ook andersom zeggen en dat is: het kind inleiden in de cultuur, waarbij je zowel kind volgend bent als kennis aanbiedend, zodat het kind leert wat er in de cultuur, in ons geval een democratische cultuur, verlangt wordt van het kind.
Om die mondigheid, dat kritisch denken en het meedoen in onze democratische cultuur mogelijk te maken, is een breed en veelzijdig curriculum nodig, oftewel een algemene vorming waarin de zaak, oftewel de kennisinhoud centraal staat.
Beide heren bieden ook een werkwijze aan die hierbij kan helpen: een cultuurpedagogische discussie die gevoerd wordt op vier niveaus: een maatschappelijk, kennisfilosofisch, psychologisch en pedagogisch-didactisch niveau van argumentatie.
Jos de Monnink had in zijn tijd als bestuurder een vergelijkbaar leergesprek georganiseerd in zijn onderwijsorganisatie. Daarvoor rustte hij directeuren en leerkrachten toe met inzichten uit drie leertheorieen: de empirische of evidence based theorie, de constructivistische of personalistische theorie en de theorie van het cultureel leren.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Nov 05, 202101:07:04
32. Willem de Vos over Weetnietkunde, ontspannen omgaan met onzekerheid en ongemak (+ M. Timmermans)
Te gast is rector-bestuurder en leiderschapsauteur Willem de Vos. We spreken naar aanleiding van Weetnietkunde, een boek dat hij samen schreef met Marian Timmermans.
Willem vindt een houding van bedachtzaamheid veel belangrijker dan suggereren dat je als leidinggevende alles weet. Wie doet alsof hij de waarheid in pacht heeft, stopt volgens hem met leren en nieuwsgierig zijn. Als je niet-weten echter praktiseert, leer je daarmee de vaak zo onzekere en ongemakkelijke werkelijkheid te aanvaarden en te zoeken naar betekenis in plaats van eenzijdig te streven naar controle en geluk.
Je wordt volgens Willem ook veel gelukkiger als je de zgn. ambetanterikheden van het leven accepteert. Dit is een Vlaams woord dat hij overneemt van Dirk de Wachter, dat zoiets betekent als de dingen waar je van baalt. En dit geldt ook voor de zgn. vier ultieme bekommernissen, die hij leerde van Irvin Yalom: de angst voor de dood, voor de vrijheid, voor jouw uniciteit en voor de zinloosheid van het leven.
Wat het boek en Willem tot slot kenmerkt, is het gebruik van de inzichten uit groepsdynamica en de zgn. Transactionele Analyse. In ons gesprek geeft Willem daar een aantal voorbeelden van, zoals hoe een kleindochter van hem sprak als de zgn. Kleine Professor en hoe schoolleiders in coronatijden hun toevlucht kunnen nemen tot de rol van aanklager en slachtoffer.
Door het gesprek heen geeft Willem vele tips, die meestal gericht zijn op zelfinzicht. Willem vindt ook dat je jouw rol als leidinggevende juist moet invullen vanuit wie jij bent als persoon. Leidinggeven lijkt daarin voor hem op ouderschap. Je moet kunnen luisteren, kunnen troosten, fouten durven maken, niet alles zeker willen weten en jezelf willen geven als persoon, zonder overigens je paniek en je bagage uit het verleden.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Willem vindt een houding van bedachtzaamheid veel belangrijker dan suggereren dat je als leidinggevende alles weet. Wie doet alsof hij de waarheid in pacht heeft, stopt volgens hem met leren en nieuwsgierig zijn. Als je niet-weten echter praktiseert, leer je daarmee de vaak zo onzekere en ongemakkelijke werkelijkheid te aanvaarden en te zoeken naar betekenis in plaats van eenzijdig te streven naar controle en geluk.
Je wordt volgens Willem ook veel gelukkiger als je de zgn. ambetanterikheden van het leven accepteert. Dit is een Vlaams woord dat hij overneemt van Dirk de Wachter, dat zoiets betekent als de dingen waar je van baalt. En dit geldt ook voor de zgn. vier ultieme bekommernissen, die hij leerde van Irvin Yalom: de angst voor de dood, voor de vrijheid, voor jouw uniciteit en voor de zinloosheid van het leven.
Wat het boek en Willem tot slot kenmerkt, is het gebruik van de inzichten uit groepsdynamica en de zgn. Transactionele Analyse. In ons gesprek geeft Willem daar een aantal voorbeelden van, zoals hoe een kleindochter van hem sprak als de zgn. Kleine Professor en hoe schoolleiders in coronatijden hun toevlucht kunnen nemen tot de rol van aanklager en slachtoffer.
Door het gesprek heen geeft Willem vele tips, die meestal gericht zijn op zelfinzicht. Willem vindt ook dat je jouw rol als leidinggevende juist moet invullen vanuit wie jij bent als persoon. Leidinggeven lijkt daarin voor hem op ouderschap. Je moet kunnen luisteren, kunnen troosten, fouten durven maken, niet alles zeker willen weten en jezelf willen geven als persoon, zonder overigens je paniek en je bagage uit het verleden.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Oct 22, 202153:40
31. Floortje Scheepers over inclusieve mensontwikkeling in zorg, school en samenleving
Te gast is hoogleraar psychiatrie Floortje Scheepers en we spreken naar aanleiding van haar boek Mensen zijn ingewikkeld.
Floortje schreef het boek omdat zij zich zorgen maakt over hoe de taal van de psychiatrie, de biomedische en brain based taal en het denken in termen van gemiddelden en modellen, zo veel onderdeel is geworden van het denken van veel mensen in onze samenleving.
Gevolg is dat we het menselijk karakter in bv. de geestelijke gezondheidszorg uit het oog verliezen, met alles wat daarbij hoort, zoals onze ervaringen, gevoelens, betekenissen, biografie en onze interacties met anderen en met wat we tegenkomen in het leven.
Haar boek en ons gesprek is een pleidooi tegen de maakbare mens, tegen de maakbare samenleving en tegen de maakbare wetenschap. Denk niet in reductionistische termen van fixen van individuen en problemen, maar in inclusieve termen van collectieve intelligentie, interactie en dialoog. Iedereen, alle perspectieven en ook het tonen van kwetsbaarheid, zijn nodig om samen mens te zijn.
Voor kinderen en jongeren in het onderwijs wenst Floortje dat er aandacht is voor hun positieve mensontwikkeling. Richt je niet zozeer op hun leeropbrengsten, maar op hun positieve ervaringen als mens. Daarbij hoort ook het leren omgaan met negatieve ervaringen en tegenslag.
Ze wenst leidinggevenden toe dat je aandacht hebt voor de collectieve wijsheid en dat je daarbij ook oog hebt voor collega’s die misschien voor jou ongewenst gedrag vertonen. Als je nieuwsgierig luistert en doorvraagt, geven ook zij waardevolle inzichten aan het team.
Haar leestip is het boek Helgoland van Carlo Rovelli dat haar de rustgevende ervaring gaf dat we allemaal een onderdeel zijn van een groter geheel.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Floortje schreef het boek omdat zij zich zorgen maakt over hoe de taal van de psychiatrie, de biomedische en brain based taal en het denken in termen van gemiddelden en modellen, zo veel onderdeel is geworden van het denken van veel mensen in onze samenleving.
Gevolg is dat we het menselijk karakter in bv. de geestelijke gezondheidszorg uit het oog verliezen, met alles wat daarbij hoort, zoals onze ervaringen, gevoelens, betekenissen, biografie en onze interacties met anderen en met wat we tegenkomen in het leven.
Haar boek en ons gesprek is een pleidooi tegen de maakbare mens, tegen de maakbare samenleving en tegen de maakbare wetenschap. Denk niet in reductionistische termen van fixen van individuen en problemen, maar in inclusieve termen van collectieve intelligentie, interactie en dialoog. Iedereen, alle perspectieven en ook het tonen van kwetsbaarheid, zijn nodig om samen mens te zijn.
Voor kinderen en jongeren in het onderwijs wenst Floortje dat er aandacht is voor hun positieve mensontwikkeling. Richt je niet zozeer op hun leeropbrengsten, maar op hun positieve ervaringen als mens. Daarbij hoort ook het leren omgaan met negatieve ervaringen en tegenslag.
Ze wenst leidinggevenden toe dat je aandacht hebt voor de collectieve wijsheid en dat je daarbij ook oog hebt voor collega’s die misschien voor jou ongewenst gedrag vertonen. Als je nieuwsgierig luistert en doorvraagt, geven ook zij waardevolle inzichten aan het team.
Haar leestip is het boek Helgoland van Carlo Rovelli dat haar de rustgevende ervaring gaf dat we allemaal een onderdeel zijn van een groter geheel.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Oct 08, 202151:32
30. Gert Biesta over wereldgericht onderwijs en subjectificatie n.a.v. zijn meest recente boek
Te gast is Gert Biesta en we spreken naar aanleiding van zijn boek World centered education. In dit vlot leesbare boek scherpt Gert zijn visie aan op subjectificatie, wereld gericht onderwijs, de school in relatie tot de samenleving en het leraarschap.
We spreken over de kernnotie van dat boek, subjectificatie, en begonnen met een schoolvoorbeeld daarvan uit het boek. Gert vertelt hoe ene Homer Lane een moeilijk opvoedbare leerling confronteert met zijn eigen vrijheid te handelen als een zelf.
Subjectificatie gaat dus over vrijheid. Geen ongebreidelde vrijheid, maar existentiële vrijheid om reactie vanuit jouw zelf te geven op een appel uit de wereld, zowel uit de sociale als de natuurlijke wereld. Subjectificatie is per definitie wereldgericht.
Hierna ging Gert in op veelvoorkomende misvattingen over dit begrip, zoals eigenaarschap, subjectiviteit, identiteits- of persoonlijkheidsvorming. Subjectificatie is niet het worden van jezelf, maar van een zelf, niet wie je bent maar hoe je bent.
Ten slotte bespreken we nog drie thema’s:
De Parks-Eichmanparadox, waarmee Gert twee paradigma’s bespreekt die allebei nodig zijn: onderwijs is cultivatie en existentie; en die laatste maakt subjectificatie mogelijk.
De verhouding tussen school en samenleving aan de hand van twee geschiedenissen: voorbereiden op de samenleving en als vrije tijd; en die laatste maakt subjectificatie mogelijk.
Het leraarschap als een drievoudig geschenk: van het wijzen op de wereld, van de dubbele waarheidsgeving en van zichzelf als leerling, subjectificatie dus.
De drie thema’s verduidelijken dat subjectificatie kan gebeuren terwijl je als leraar bezig bent met andere dingen, zoals onderwijzen, cultiveren en voorbereiden op de samenleving, dus tijdens activiteiten van kwalificatie en socialisatie. Gert wijst erop in het begin van de podcast.
Tips van Gert om meer te leren over subjectificatie zijn de boeken van Janusz Korsac en Homer Lane, het boek Summerhill van A.S. Neill en de film Jojo rabbit.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
We spreken over de kernnotie van dat boek, subjectificatie, en begonnen met een schoolvoorbeeld daarvan uit het boek. Gert vertelt hoe ene Homer Lane een moeilijk opvoedbare leerling confronteert met zijn eigen vrijheid te handelen als een zelf.
Subjectificatie gaat dus over vrijheid. Geen ongebreidelde vrijheid, maar existentiële vrijheid om reactie vanuit jouw zelf te geven op een appel uit de wereld, zowel uit de sociale als de natuurlijke wereld. Subjectificatie is per definitie wereldgericht.
Hierna ging Gert in op veelvoorkomende misvattingen over dit begrip, zoals eigenaarschap, subjectiviteit, identiteits- of persoonlijkheidsvorming. Subjectificatie is niet het worden van jezelf, maar van een zelf, niet wie je bent maar hoe je bent.
Ten slotte bespreken we nog drie thema’s:
De Parks-Eichmanparadox, waarmee Gert twee paradigma’s bespreekt die allebei nodig zijn: onderwijs is cultivatie en existentie; en die laatste maakt subjectificatie mogelijk.
De verhouding tussen school en samenleving aan de hand van twee geschiedenissen: voorbereiden op de samenleving en als vrije tijd; en die laatste maakt subjectificatie mogelijk.
Het leraarschap als een drievoudig geschenk: van het wijzen op de wereld, van de dubbele waarheidsgeving en van zichzelf als leerling, subjectificatie dus.
De drie thema’s verduidelijken dat subjectificatie kan gebeuren terwijl je als leraar bezig bent met andere dingen, zoals onderwijzen, cultiveren en voorbereiden op de samenleving, dus tijdens activiteiten van kwalificatie en socialisatie. Gert wijst erop in het begin van de podcast.
Tips van Gert om meer te leren over subjectificatie zijn de boeken van Janusz Korsac en Homer Lane, het boek Summerhill van A.S. Neill en de film Jojo rabbit.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum en Arkade onderwijsadvies.
Sep 24, 202101:07:50
29. Freerk Wortelboer over professionele identiteit n.a.v. Je/mijn binnenste buiten
Te gast is Freerk Wortelboer en we spreken naar aanleiding van een tweeluik, de boeken Je binnenste buiten en Mijn binnenste buiten van de auteurs Manon Ruijters, Gerritjan van Luin, Freerk Wortelboer en vele andere collega auteurs.
In de boeken bieden de auteurs een model voor professionele identiteit. Dat is een cirkel waarvan de onderkant de Ik-kant is, zeg maar, de individuele dimensie die jouw professionele identiteit voedt, en de bovenkant de Wij-kant, zeg maar, de collectieve dimensie van het vakgebied en de instituties waarin je werkt, kortom, je professionele en institutionele frames.
De Ik-kant gaat over vragen als: Wie ben jij? Wat is specifiek aan jou in relatie tot anderen? En wat beweegt jou? En de WIJ-kant over: Hoe kijken jouw vakgenoten en jijzelf naar het vak? En wat zijn professionele visies, werkwijzen en culturen in organisaties?
Jouw professionele identiteit is uiteindelijk datgene wat jou onvervreemdbaar jouw kleur geeft in het werk in jouw organisatie en die identiteit vormt de verbinding tussen wie jij bent, het werk dat jij doet en de context waarin jij dat doet.
In ons gesprek gingen we eerst in op de professionele identiteit van Freerk en dan op het model. Ten slotte kraakten we enkele kritische noten over professionaliteit in het werk en het onderwijs.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
In de boeken bieden de auteurs een model voor professionele identiteit. Dat is een cirkel waarvan de onderkant de Ik-kant is, zeg maar, de individuele dimensie die jouw professionele identiteit voedt, en de bovenkant de Wij-kant, zeg maar, de collectieve dimensie van het vakgebied en de instituties waarin je werkt, kortom, je professionele en institutionele frames.
De Ik-kant gaat over vragen als: Wie ben jij? Wat is specifiek aan jou in relatie tot anderen? En wat beweegt jou? En de WIJ-kant over: Hoe kijken jouw vakgenoten en jijzelf naar het vak? En wat zijn professionele visies, werkwijzen en culturen in organisaties?
Jouw professionele identiteit is uiteindelijk datgene wat jou onvervreemdbaar jouw kleur geeft in het werk in jouw organisatie en die identiteit vormt de verbinding tussen wie jij bent, het werk dat jij doet en de context waarin jij dat doet.
In ons gesprek gingen we eerst in op de professionele identiteit van Freerk en dan op het model. Ten slotte kraakten we enkele kritische noten over professionaliteit in het werk en het onderwijs.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Sep 10, 202151:50
28. Joop Berding over Opvoeding en onderwijs tussen geduld en ongeduld
Te gast is pedagoog Joop Berding. We spreken naar aanleiding van zijn boek Opvoeding en onderwijs tussen geduld en ongeduld over pedagogische taal en pedagogisch denken.
Ons gesprek is, net als zijn boek, een route langs pedagogen en denkers zoals Janusz Kortzac, Hanna Arendt, Gert Biesta, Cornelis Verhoeven, John Dewey, Joke Hermsen, Michael Sandel en Joop zelf natuurlijk, ook in een onpedagogische ervaring die hij zelf veroorzaakte.
De twee polen geduld en ongeduld bevatten dilemma’s en uiteindelijk wereldbeelden, waarbij het pedagogische en morele meer zit aan de kant van het geduld en het economische, maatschappelijke en politieke (onderwijs)klimaat meer aan de kant van het ongeduld.
Joop heeft veel meer pedagogische en filosofische boeken geschreven, waaronder (samen met Wouter Pols) het historisch pedagogische boek Schoolpedagogiek dat volgens mij een standaardwerk zou moeten zijn in elke onderwijsopleiding po en vo.
Onlangs verscheen zijn meest recente en nu al veel geprezen boek over Hannah Arendt.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Ons gesprek is, net als zijn boek, een route langs pedagogen en denkers zoals Janusz Kortzac, Hanna Arendt, Gert Biesta, Cornelis Verhoeven, John Dewey, Joke Hermsen, Michael Sandel en Joop zelf natuurlijk, ook in een onpedagogische ervaring die hij zelf veroorzaakte.
De twee polen geduld en ongeduld bevatten dilemma’s en uiteindelijk wereldbeelden, waarbij het pedagogische en morele meer zit aan de kant van het geduld en het economische, maatschappelijke en politieke (onderwijs)klimaat meer aan de kant van het ongeduld.
Joop heeft veel meer pedagogische en filosofische boeken geschreven, waaronder (samen met Wouter Pols) het historisch pedagogische boek Schoolpedagogiek dat volgens mij een standaardwerk zou moeten zijn in elke onderwijsopleiding po en vo.
Onlangs verscheen zijn meest recente en nu al veel geprezen boek over Hannah Arendt.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Aug 27, 202101:00:14
27. Vincent Duindam over de psychologie en de spiritualiteit van leraarschap en leiderschap
Te gast is Vincent Duindam, die zijn vak psychologie en zijn leraarschap verrijkt en verdiept met alledaagse spiritualiteit, gebaseerd op de wijsheid van de grote religieuze tradities, zoals de Perennial Philosophy ook doet.
We spreken naar aanleiding van zijn boekje Thuiskomen in de klas, dat gaat over de alledaagse spiritualiteit van de leraar. Wij hebben dat toegepast op de professionaliteit van de leidinggevende, maar het past eigenlijk bij elk mensenberoep. Niet vreemd dus dat Vincent dit najaar komt met het Spiritueel zakboekje voor professionals.
Vincent stroomt over met tips om spiritualiteit toe te passen in je werk, zoals het loslaten van je positieve en negatieve patronen, gedachten en egogerichtheden, en het taoïstische wu wei, de kunst van het niets doen, bewust niet ingrijpen, maar juist meegaan met wat zich aandient en daar authentiek en met volle aandacht bij zijn. Dat leer je door bewust stil te worden, waarmee je de weg van het ego naar het zelf leert maken.
We noemden even Het gedicht De herberg van Rumi. Dat zegt het allemaal nog mooier.
Dit mens-zijn is een soort herberg
Elke ochtend weer nieuw bezoek.
Een vreugde, een depressie, een benauwdheid,
een flits van inzicht komt
als een onverwachte gast.
Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij
zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat.
Behandel dan toch elke gast met eerbied.
Misschien komt hij de boel ontruimen
om plaats te maken voor extase…
De donkere gedachte, schaamte, het venijn,
ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns
en vraag ze om erbij te komen zitten.
Wees blij met iedereen die langskomt
de hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd
om jou als raadgever te dienen.
Vincent verwijst tot slot naar een artikel over ‘negative capability’. Daar is geen weblink van. Je kunt het bij mij opvragen via een PB op LinkedIn. Meer lezen van Vincent? Zie hier een blog op de site van De Bezieling.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
We spreken naar aanleiding van zijn boekje Thuiskomen in de klas, dat gaat over de alledaagse spiritualiteit van de leraar. Wij hebben dat toegepast op de professionaliteit van de leidinggevende, maar het past eigenlijk bij elk mensenberoep. Niet vreemd dus dat Vincent dit najaar komt met het Spiritueel zakboekje voor professionals.
Vincent stroomt over met tips om spiritualiteit toe te passen in je werk, zoals het loslaten van je positieve en negatieve patronen, gedachten en egogerichtheden, en het taoïstische wu wei, de kunst van het niets doen, bewust niet ingrijpen, maar juist meegaan met wat zich aandient en daar authentiek en met volle aandacht bij zijn. Dat leer je door bewust stil te worden, waarmee je de weg van het ego naar het zelf leert maken.
We noemden even Het gedicht De herberg van Rumi. Dat zegt het allemaal nog mooier.
Dit mens-zijn is een soort herberg
Elke ochtend weer nieuw bezoek.
Een vreugde, een depressie, een benauwdheid,
een flits van inzicht komt
als een onverwachte gast.
Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij
zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat.
Behandel dan toch elke gast met eerbied.
Misschien komt hij de boel ontruimen
om plaats te maken voor extase…
De donkere gedachte, schaamte, het venijn,
ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns
en vraag ze om erbij te komen zitten.
Wees blij met iedereen die langskomt
de hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd
om jou als raadgever te dienen.
Vincent verwijst tot slot naar een artikel over ‘negative capability’. Daar is geen weblink van. Je kunt het bij mij opvragen via een PB op LinkedIn. Meer lezen van Vincent? Zie hier een blog op de site van De Bezieling.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Jul 23, 202155:49
26. Jan Bransen over zijn boek Gevormd of vervormd? en zijn pleidooi voor ander onderwijs
Te gast is onderwijsfilosoof Jan Bransen. We spreken over zijn boek Gevormd of vervormd?, waarin hij pleit voor ander onderwijs.
Dat andere onderwijs ziet hij als volgt:
In het basisonderwijs socialiseren leerkrachten leerlingen in onze gezamenlijke taalgemeenschap.
In het middelbaar onderwijs ondersteunen mentoren de persoonsvorming van jongeren die hun rol opnemen.
In het post-initieel onderwijs kwalificeren gezellen zich vanuit leervragen en met behulp van gidsen uit het werkveld.
Jans kritiek op het onderwijssysteem is tenminste vierledig:
Je kunt leren en leven niet scheiden. Het huidige paradigma 'Eerst leren, dan leven' klopt niet.
Net zoals kunnen en kennen niet, want er is geen losse kennis. Beter is het leren onderscheiden van waarheidsaanspraken.
Je leert ook niet voor de toets en het diploma, maar om jezelf te worden en je sociale rol op je te nemen.
Het gaat niet om leerdoelen die opbrengsten genereren, maar om reflecteren en levenslessen, vooral de onverwachte faallessen.
Jan grossiert in zijn boek en in het gesprek in vele ervaringsmetaforen:
Leren is als leren fietsen: na elke nieuwe bekwaamheid leer je steeds weer nieuwe scenario’s ingaan.
Onderwijs is als dansen, het resultaat is er pas in het doen (en niet als schilderen, dat om het eindproduct gaat).
Elkaar passeren op een stoep toont leren als een - soms klunzig en koddig - proces van wederzijdse sociale interactie.
In ruziemaken met je partner zeg je niet alleen dingen die je niet wilt zeggen, maar leer je ook omgaan met waarheidsaanspraken.
Weersverwachtingen zijn geen voorspellingen. Een verwachting is dus sociaal en moreel van karakter, geen winstverwachting.
Wij mensen zijn sociale dieren, dus fundamenteel medemensen. Een individueel mens word je pas na en door het medemens-zijn.
Onderwijzen en leren doe je samen. Wij onderwijzen ons. Zonder (ont)vanger kun je een bal wel gooien, maar niet overgooien.
Zijn leestip past naadloos bij zijn pleidooi. Onderwijs na COVID-19 van de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs. Daarin worden onder meer vijf ideeën voor nieuw onderwijs uitgewerkt.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Dat andere onderwijs ziet hij als volgt:
In het basisonderwijs socialiseren leerkrachten leerlingen in onze gezamenlijke taalgemeenschap.
In het middelbaar onderwijs ondersteunen mentoren de persoonsvorming van jongeren die hun rol opnemen.
In het post-initieel onderwijs kwalificeren gezellen zich vanuit leervragen en met behulp van gidsen uit het werkveld.
Jans kritiek op het onderwijssysteem is tenminste vierledig:
Je kunt leren en leven niet scheiden. Het huidige paradigma 'Eerst leren, dan leven' klopt niet.
Net zoals kunnen en kennen niet, want er is geen losse kennis. Beter is het leren onderscheiden van waarheidsaanspraken.
Je leert ook niet voor de toets en het diploma, maar om jezelf te worden en je sociale rol op je te nemen.
Het gaat niet om leerdoelen die opbrengsten genereren, maar om reflecteren en levenslessen, vooral de onverwachte faallessen.
Jan grossiert in zijn boek en in het gesprek in vele ervaringsmetaforen:
Leren is als leren fietsen: na elke nieuwe bekwaamheid leer je steeds weer nieuwe scenario’s ingaan.
Onderwijs is als dansen, het resultaat is er pas in het doen (en niet als schilderen, dat om het eindproduct gaat).
Elkaar passeren op een stoep toont leren als een - soms klunzig en koddig - proces van wederzijdse sociale interactie.
In ruziemaken met je partner zeg je niet alleen dingen die je niet wilt zeggen, maar leer je ook omgaan met waarheidsaanspraken.
Weersverwachtingen zijn geen voorspellingen. Een verwachting is dus sociaal en moreel van karakter, geen winstverwachting.
Wij mensen zijn sociale dieren, dus fundamenteel medemensen. Een individueel mens word je pas na en door het medemens-zijn.
Onderwijzen en leren doe je samen. Wij onderwijzen ons. Zonder (ont)vanger kun je een bal wel gooien, maar niet overgooien.
Zijn leestip past naadloos bij zijn pleidooi. Onderwijs na COVID-19 van de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs. Daarin worden onder meer vijf ideeën voor nieuw onderwijs uitgewerkt.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Jul 16, 202157:56
25. Ellis van Dam over Veranderen als samenspel van Jaap Boonstra
Te gast is procesbegeleider en coach Ellis van Dam. We spreken over het boek Veranderen als samenspel van Jaap Boonstra.
Dit boek presenteert een spelmodel voor veranderen in organisaties. Het is bedoeld voor mensen die willen samenwerken om hun organisatie toekomstproof te maken in een dynamische samenleving.
Boonstra beschrijft een spelmodel dat een speelveld is met twee dimensies:
Dimensie 1 noemt hij context maken, wat inhoudt dat je alle spelers in beeld brengt met hun spelpatronen en hun spelambitie om te komen tot een spelidee waarin je een veranderstrategie kiest die je wilt inzetten.
Dimensie 2 noemt hij impact hebben, waarin je door middel van spelvormen, spelbeleving en spelverdeling met elkaar de verandering vormgeeft.
Centraal staat dus het spelidee met de veranderstrategieën. Die strategieën komen uit het denken van De Caluwé:
Dieprood is macht gebruiken
Blauw is rationaliteit
Oranje is onderhandelen
Rood is motiveren
Groen is leren
Wit is dialogiseren
Qua leidinggeven is het boek bedoeld voor horizontaal leidinggeven. Verantwoordelijkheid geven aan mensen die al met verandering bezig zijn. De leestip van Ellis past daarbij. Het is het boek Doorbreek de cirkel, waarin de auteur Arend Ardon laat zien hoe je als leidinggevende veranderingen juist door jouw manier van communiceren tegen kunt houden.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Wil je het boek Veranderen als samenspel winnen? Schrijf dan op LinkedIn een originele reden op basis van het luisteren van deze podcast. Geef tegelijk een hoge waardering in de host die jij gebruikt. Dan vinden veel meer onderwijsmensen hem.
Dit boek presenteert een spelmodel voor veranderen in organisaties. Het is bedoeld voor mensen die willen samenwerken om hun organisatie toekomstproof te maken in een dynamische samenleving.
Boonstra beschrijft een spelmodel dat een speelveld is met twee dimensies:
Dimensie 1 noemt hij context maken, wat inhoudt dat je alle spelers in beeld brengt met hun spelpatronen en hun spelambitie om te komen tot een spelidee waarin je een veranderstrategie kiest die je wilt inzetten.
Dimensie 2 noemt hij impact hebben, waarin je door middel van spelvormen, spelbeleving en spelverdeling met elkaar de verandering vormgeeft.
Centraal staat dus het spelidee met de veranderstrategieën. Die strategieën komen uit het denken van De Caluwé:
Dieprood is macht gebruiken
Blauw is rationaliteit
Oranje is onderhandelen
Rood is motiveren
Groen is leren
Wit is dialogiseren
Qua leidinggeven is het boek bedoeld voor horizontaal leidinggeven. Verantwoordelijkheid geven aan mensen die al met verandering bezig zijn. De leestip van Ellis past daarbij. Het is het boek Doorbreek de cirkel, waarin de auteur Arend Ardon laat zien hoe je als leidinggevende veranderingen juist door jouw manier van communiceren tegen kunt houden.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Wil je het boek Veranderen als samenspel winnen? Schrijf dan op LinkedIn een originele reden op basis van het luisteren van deze podcast. Geef tegelijk een hoge waardering in de host die jij gebruikt. Dan vinden veel meer onderwijsmensen hem.
Jul 10, 202151:54
24. Marjolein van der Klooster over boeiend onderwijs, natuurlijk leren en systeemdenken in het PO
De som is meer dan het geheel der delen, maar wat is het verband tussen de delen? Ontdek wat systeemdenken je kan leren over denken in verbanden en patronen. Een aflevering voor leidinggevenden en leerkrachten in het basisonderwijs.
Te gast is Marjolein van der Klooster van Natuurlijk leren, een organisatie gestart door Jan Jutten met als missie boeiend onderwijs door verbinding en systeemdenken. Marjolein begeleidt scholen vanuit het systeemdenken. Zij doet dat met de authenticiteit en bevlogenheid van de leerkracht die zij nog steeds is. Ooit leerkracht van het jaar, altijd een leerkracht met hart en ziel.
We spreken over haar passie voor kwalitatief goed onderwijs, haar hart voor kinderen en uiteraard het systeemdenken. Systeemdenken leert je om in de veranderende dynamiek van onze tijd onderlinge relaties en samenhangen waar te nemen en te doorgronden. Het is een manier van kijken naar het geheel vanuit meerdere perspectieven en het zo leren zien van patronen.
Marjolein houdt ervan om het systeemdenken te vertalen in drie soorten tools: brainstormtools, vormgevers en systeem tools. In ons gesprek zijn we ingegaan op de tools voor leidinggevenden en teamleren, in het boek gaat het vooral over het leren van leerlingen,
Haar tips zijn de piramide van Daniël Kim, ook een systeemdenker, de theorie U, dat is: werken vanuit open mind, open heart en open will, en, hoe kan het ook anders voor een leerkracht met hart en ziel, alle kinderen tot hun recht laten komen. Met haar oneliner: keten ze niet maar boei ze.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Te gast is Marjolein van der Klooster van Natuurlijk leren, een organisatie gestart door Jan Jutten met als missie boeiend onderwijs door verbinding en systeemdenken. Marjolein begeleidt scholen vanuit het systeemdenken. Zij doet dat met de authenticiteit en bevlogenheid van de leerkracht die zij nog steeds is. Ooit leerkracht van het jaar, altijd een leerkracht met hart en ziel.
We spreken over haar passie voor kwalitatief goed onderwijs, haar hart voor kinderen en uiteraard het systeemdenken. Systeemdenken leert je om in de veranderende dynamiek van onze tijd onderlinge relaties en samenhangen waar te nemen en te doorgronden. Het is een manier van kijken naar het geheel vanuit meerdere perspectieven en het zo leren zien van patronen.
Marjolein houdt ervan om het systeemdenken te vertalen in drie soorten tools: brainstormtools, vormgevers en systeem tools. In ons gesprek zijn we ingegaan op de tools voor leidinggevenden en teamleren, in het boek gaat het vooral over het leren van leerlingen,
Haar tips zijn de piramide van Daniël Kim, ook een systeemdenker, de theorie U, dat is: werken vanuit open mind, open heart en open will, en, hoe kan het ook anders voor een leerkracht met hart en ziel, alle kinderen tot hun recht laten komen. Met haar oneliner: keten ze niet maar boei ze.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor PO en VO.
Jul 02, 202153:58
23. Hester IJsseling over subjectiverend onderwijs en het pedagogische gesprek
Te gast is Hester IJsseling van het lectoraat Professionaliseren met hart en ziel. We hebben het over subjectiverend onderwijs en het pedagogisch gesprek naar aanleiding van haar lectorale rede Bezield en bezielend onderwijs, pedagogiek van onderbreking en verbinding.
In het eerste deel gaven we aan de hand van twee Nietzsche citaten taal aan subjectiverend onderwijs. Dat heeft te maken met wat Nietzsche bedoelt met dat iedereen uniek is en dat je moet worden wie je bent. Maar dit is geen cliché. Nietzsche doelt hier op jouw bewustzijn van jouw kosmisch oneindige uniciteit. Zoals het overview effect bij astronauten die de aarde vanuit de ruimte zien. Die ervaring verandert hen voorgoed.
Daarna spraken we over het pedagogische gesprek, een vorm die Hester heeft ontwikkeld in haar lectoraat. Door middel van deze dialoogvorm begeleidt Hester leerkrachten net als de filosoof Socrates als een vroedvrouw en een horzel bij het haast lijfelijk aandacht schenken aan momenten in de klas die je raken. De opbrengst is een uniek verhaal in 1000 woorden dat mensen vaak zeer diep ontroert.
Hester houdt van filosofie, pedagogische momenten, mooie taal en specifiek de poëzie van Wislawa Szymborska. Zij grossiert ook in mooie uitspraken, zoals deze van Mary Oliver: "I don’t know how to pray, but I do know how to pay attention." Haar tips wijzen op al deze liefdes.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
In het eerste deel gaven we aan de hand van twee Nietzsche citaten taal aan subjectiverend onderwijs. Dat heeft te maken met wat Nietzsche bedoelt met dat iedereen uniek is en dat je moet worden wie je bent. Maar dit is geen cliché. Nietzsche doelt hier op jouw bewustzijn van jouw kosmisch oneindige uniciteit. Zoals het overview effect bij astronauten die de aarde vanuit de ruimte zien. Die ervaring verandert hen voorgoed.
Daarna spraken we over het pedagogische gesprek, een vorm die Hester heeft ontwikkeld in haar lectoraat. Door middel van deze dialoogvorm begeleidt Hester leerkrachten net als de filosoof Socrates als een vroedvrouw en een horzel bij het haast lijfelijk aandacht schenken aan momenten in de klas die je raken. De opbrengst is een uniek verhaal in 1000 woorden dat mensen vaak zeer diep ontroert.
Hester houdt van filosofie, pedagogische momenten, mooie taal en specifiek de poëzie van Wislawa Szymborska. Zij grossiert ook in mooie uitspraken, zoals deze van Mary Oliver: "I don’t know how to pray, but I do know how to pay attention." Haar tips wijzen op al deze liefdes.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
Jun 25, 202158:06
22. Inge Nuijten over dienend leiderschap n.a.v. Echte leiders dienen
Te gast is Inge Nuijten van de Redpoint Company en we spreken over haar boek Echte leider dienen.
Inge geeft daarin de volgende definitie van het begrip dienend-leiderschap: Een dienend-leider stelt de belangen van anderen op de eerste plaats, heeft de wijsheid om te zien wat nodig is, de capaciteiten om daar iets mee te doen en de moed om daarnaar te handelen. Inge wijst daarbij op het cruciale streepje tussen dienend en leiderschap. Veel mensen letten alleen op het begrip dienen, terwijl het begrip leiden evenwaardig is.
Dienend-leiderschap kent op basis van haar promotie onderzoek acht gedragingen:
Authenticiteit: gedrag in overeenstemming met gevoelens, overtuigingen en kwetsbaarheid
Bescheidenheid: bewust zijn van sterke en zwakke kanten, prestlaties in juiste perspectief plaatsen
Rentmeesterschap: verantwoordelijkheid nemen voor de lange termijn en het grote geheel (why)
Verantwoordelijkheid geven: mensen doelen geven waarvan het bereik binnen hun vermogen ligt
Empowerment: mensen ondersteunen zelfredzaam te worden en kwaliteiten te ontwikkelen
Vergeving: beledigingen, conflicten, ruzies en fouten ruimhartig (met een klein ego) aanvaarden
Waardering: tijd, energie en zorg aan mensen besteden, compassie hebben
Moed: mentale kracht om weerstand te bieden en moeilijke situaties goed te doorstaan
De gedragingen staan in het teken dat dienend-leiderschap een levenshouding betreft en geen leiderschapsstijl. De dienend-leider start altijd vanuit zichzelf vanuit een HKI-instelling: Hoe Kan Ik?.
In ons gesprek bespraken we mythen en misvattingen, zoals dat dienend leiden juist niet over wat jij wilt gaat. We bespraken drie van de acht gedragingen: bescheidenheid waardering en vergeving, en eindigden met het zijnsaspect van dienend leiden, de attitude.
Dat heeft voor Inge vooral te maken met bewust oenig zijn: open eerlijk en nieuwsgierig, ipv onbewust oordelen. Daarvoor moet je leren zicht hebben op je drijfveren, maar dan niet op drijfveren vanuit angst en ego, zoals veilig en belangrijk willen zijn, maar vanuit drijfveren die voortkomen uit vertrouwen en stralen, zoals de drijfveren van afwisseling, bijdragen, groei en liefde.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
Inge geeft daarin de volgende definitie van het begrip dienend-leiderschap: Een dienend-leider stelt de belangen van anderen op de eerste plaats, heeft de wijsheid om te zien wat nodig is, de capaciteiten om daar iets mee te doen en de moed om daarnaar te handelen. Inge wijst daarbij op het cruciale streepje tussen dienend en leiderschap. Veel mensen letten alleen op het begrip dienen, terwijl het begrip leiden evenwaardig is.
Dienend-leiderschap kent op basis van haar promotie onderzoek acht gedragingen:
Authenticiteit: gedrag in overeenstemming met gevoelens, overtuigingen en kwetsbaarheid
Bescheidenheid: bewust zijn van sterke en zwakke kanten, prestlaties in juiste perspectief plaatsen
Rentmeesterschap: verantwoordelijkheid nemen voor de lange termijn en het grote geheel (why)
Verantwoordelijkheid geven: mensen doelen geven waarvan het bereik binnen hun vermogen ligt
Empowerment: mensen ondersteunen zelfredzaam te worden en kwaliteiten te ontwikkelen
Vergeving: beledigingen, conflicten, ruzies en fouten ruimhartig (met een klein ego) aanvaarden
Waardering: tijd, energie en zorg aan mensen besteden, compassie hebben
Moed: mentale kracht om weerstand te bieden en moeilijke situaties goed te doorstaan
De gedragingen staan in het teken dat dienend-leiderschap een levenshouding betreft en geen leiderschapsstijl. De dienend-leider start altijd vanuit zichzelf vanuit een HKI-instelling: Hoe Kan Ik?.
In ons gesprek bespraken we mythen en misvattingen, zoals dat dienend leiden juist niet over wat jij wilt gaat. We bespraken drie van de acht gedragingen: bescheidenheid waardering en vergeving, en eindigden met het zijnsaspect van dienend leiden, de attitude.
Dat heeft voor Inge vooral te maken met bewust oenig zijn: open eerlijk en nieuwsgierig, ipv onbewust oordelen. Daarvoor moet je leren zicht hebben op je drijfveren, maar dan niet op drijfveren vanuit angst en ego, zoals veilig en belangrijk willen zijn, maar vanuit drijfveren die voortkomen uit vertrouwen en stralen, zoals de drijfveren van afwisseling, bijdragen, groei en liefde.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
Jun 18, 202157:10
21. Adrian Roest over samenwerken vanuit inclusiviteit en psychologische veiligheid
Te gast is Adrian Roest van Samenwerkt.nu. Ons gesprek kent twee delen. Adrian vertelt grotendeels over het werken aan besluitvorming in diverse rondes. Voorafgaand bespreken we het boek De onbevreesde organisatie van hoogleraar Amy Edmondson. Dat boek gaat over het creëren van psychologische veiligheid op de werkvloer om zo groei, resultaten en creativiteit te stimuleren.
De auteur Amy Edmondson geeft door middel van haar wetenschappelijke model drie tips aan leidinggevenden:
Spreek uit welke openhartige gedragsverwachtingen je hebt als leidinggevende. Leef dat ook voor en vertel waarom een openhartige cultuur noodzakelijk is zodat vragen, zorgen, twijfels en mislukkingen worden geuit en daardoor betere resultaten worden gehaald.
Nodig uit tot participatie, oftewel: verbreek het vele zwijgen in organisaties. Dit doe je door procesfeedbackgroepen in te stellen, vragen te stellen en een nederige houding van niet-weten te oefenen.
Reageer productief op mislukking en op mensen die dat bespreekbaar maken. Toon dankbaarheid en waardering voor hen en richt een lerend proces in.
Samenwerkt.nu heeft daarvan een eigen drieslag gemaakt:
Geef je eigen feilbaarheid toe
Benadruk dat je elke stem nodig hebt
Luister, wees nieuwsgierig en stel vragen
Wil je meer weten over hun aanpak? Luister dan naar de podcast van Samenwerkt.nu.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
De auteur Amy Edmondson geeft door middel van haar wetenschappelijke model drie tips aan leidinggevenden:
Spreek uit welke openhartige gedragsverwachtingen je hebt als leidinggevende. Leef dat ook voor en vertel waarom een openhartige cultuur noodzakelijk is zodat vragen, zorgen, twijfels en mislukkingen worden geuit en daardoor betere resultaten worden gehaald.
Nodig uit tot participatie, oftewel: verbreek het vele zwijgen in organisaties. Dit doe je door procesfeedbackgroepen in te stellen, vragen te stellen en een nederige houding van niet-weten te oefenen.
Reageer productief op mislukking en op mensen die dat bespreekbaar maken. Toon dankbaarheid en waardering voor hen en richt een lerend proces in.
Samenwerkt.nu heeft daarvan een eigen drieslag gemaakt:
Geef je eigen feilbaarheid toe
Benadruk dat je elke stem nodig hebt
Luister, wees nieuwsgierig en stel vragen
Wil je meer weten over hun aanpak? Luister dan naar de podcast van Samenwerkt.nu.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
Jun 11, 202153:19
20. Tineke Ernst over hoe Bezieling werkt in onderwijs en leiderschap
Te gast is begeleidingskundige Tineke Ernst van Ernst & Eigen en we spreken geanimeerd over en naar aanleiding van het boek Bezieling werkt van Hans Wopereis. In het boek legt de auteur een model uit van zijn organisatie ITIP, dat acht bronnen van groei en ontwikkeling in organisaties biedt.
De eerste twee bronnen dragen de andere zes bronnen. Het zijn bezieling en vertrouwen. De grond voor deze twee noemt de auteur het lege midden, want uiteindelijk komen bezieling en vertrouwen vanuit de stilte omhoog borrelen.
De andere zes bronnen zijn kringbewustzijn, leiderschap, zelfonderzoek, verantwoordelijkheid, waarachtigheid en mededogen.
Tineke en ik bespreken de relatie van die acht bronnen met haar ervaringen en werk als begeleidingskundige. Tineke is vurig pleitbezorger van bezieling, ook in het onderwijs. Daarvan getuigt het motto van haar bedrijf Ernst & Eigen: Bezieling het onderwijs in, werkstress het onderwijs uit.
Haar leestip voor het oefenen van bezieling en de verbinding met alles is het boek De acht grote lessen van de natuur van Gary Furguson.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
Jun 04, 202148:16
19. Karin Wouters over Leidinggeven zonder opsmuk
Te gast is Karin Wouters, onderwijsdirecteur bij het CLV te Veenendaal. We spreken over het boek Leidinggeven zonder opsmuk van haar collega leidinggevende Willem de Vos.
Het boek valt misschien wel samen te vatten aan de hand van de vier principes van het Mexicaanse volk, de tolteken, die Willem zelf als centrale noties voor leidinggevenden ziet.
Wees onberispelijk in je taal. Willem speelt met taal en woorden, zet verhalen bij zijn leidinggeven in en is argwanend t.a.v. managerial humbug.
Neem niets persoonlijk. Willem hecht aan een eenvoudig model als PRO. Werk aan de juiste afstand tussen persoon, rol en organisatie.
Ga niet uit van veronderstellingen. Willem schrijft over het belang van zelfkennis, de onderstroom en het transactionele-analysemodel, zodat je ook zicht krijgt op onbewuste processen, ook bij jezelf.
Doe altijd je best. Handel met oprechte intentie. Kom tot de essentie en vermijd allerhande opsmuk.
Karin deelt Willems inzichten grotendeels. Zij vult hem in de praktijk aan vanuit haar kracht en missie: oprechte aandacht voor mensen, jong en oud, om hen te enthousiasmeren en te laten ontwikkelen.
Een mooie praktijk in hun school is is dat zij ruimte maken in het leiderschapsteam voor het vrije gesprek, voor intervisie en voor het opdoen van inspiratie door middel van verhalen en... door samen stil te zijn.
Praktische leiderschapstips van Karin zijn:
Stel de O vraag en heb vertragende standaardvragen
Benut de kracht van verhalen en stilte aan begin van vergaderingen
Het boek Een levensregel voor beginners van de Benedictijn Wil Derkse
Verander geregeld van jouw plek van leidinggeven
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
Het boek valt misschien wel samen te vatten aan de hand van de vier principes van het Mexicaanse volk, de tolteken, die Willem zelf als centrale noties voor leidinggevenden ziet.
Wees onberispelijk in je taal. Willem speelt met taal en woorden, zet verhalen bij zijn leidinggeven in en is argwanend t.a.v. managerial humbug.
Neem niets persoonlijk. Willem hecht aan een eenvoudig model als PRO. Werk aan de juiste afstand tussen persoon, rol en organisatie.
Ga niet uit van veronderstellingen. Willem schrijft over het belang van zelfkennis, de onderstroom en het transactionele-analysemodel, zodat je ook zicht krijgt op onbewuste processen, ook bij jezelf.
Doe altijd je best. Handel met oprechte intentie. Kom tot de essentie en vermijd allerhande opsmuk.
Karin deelt Willems inzichten grotendeels. Zij vult hem in de praktijk aan vanuit haar kracht en missie: oprechte aandacht voor mensen, jong en oud, om hen te enthousiasmeren en te laten ontwikkelen.
Een mooie praktijk in hun school is is dat zij ruimte maken in het leiderschapsteam voor het vrije gesprek, voor intervisie en voor het opdoen van inspiratie door middel van verhalen en... door samen stil te zijn.
Praktische leiderschapstips van Karin zijn:
Stel de O vraag en heb vertragende standaardvragen
Benut de kracht van verhalen en stilte aan begin van vergaderingen
Het boek Een levensregel voor beginners van de Benedictijn Wil Derkse
Verander geregeld van jouw plek van leidinggeven
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
May 28, 202151:30
18. Herman Hoedemaker over horizontaal, mensgericht en dienend leiderschap
Te gast is Herman Hoedemaker, onder meer opleider van schoolleiders bij NHL/Stenden in Leeuwarden. We spreken over zijn ervaringen en inzichten als leidinggevende/opleider, dus horizontaal, mensgericht en dienend leiderschap. Als dienstbaar leider geeft andermans succes hem zin.
Voor Herman staan mensen, dialoog en zingeving centraal in leiderschap. Gewenste vaardigheden en houdingen zijn dan:
Goed luisteren, in dialoog gaan, bijvoorbeeld door middel van kampvuurgesprekken, en dan zowel plekken der bezieling als moeite opzoeken, vertrouwen, op je handen zitten, geduldig zijn, zowel horizontale als verticale processen inrichten en dienstbaar zijn aan goed onderwijs.
Hij baseert zich onder meer op het gedachtengoed van Adriaan Bekman. Wij bespreken diens boek Horizontaal organiseren, dat drie delen kent:
De horizontale dimensie van goed organiseren
De verticale dimensie in horizontaal organiseren
Organisaties als gemeenschap ontwikkelen.
In alle delen klinken steeds drie principes door:
Iedereen is persoonlijk leider en wil initiatief nemen.
De verticale dimensie zit in het goed inrichten van horizontale processen, dus niet in een persoon.
Het belang van de dialoog voor zingeving in het werk, waarbij Bekman organisaties ziet als georganiseerde gemeenschappen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO
Voor Herman staan mensen, dialoog en zingeving centraal in leiderschap. Gewenste vaardigheden en houdingen zijn dan:
Goed luisteren, in dialoog gaan, bijvoorbeeld door middel van kampvuurgesprekken, en dan zowel plekken der bezieling als moeite opzoeken, vertrouwen, op je handen zitten, geduldig zijn, zowel horizontale als verticale processen inrichten en dienstbaar zijn aan goed onderwijs.
Hij baseert zich onder meer op het gedachtengoed van Adriaan Bekman. Wij bespreken diens boek Horizontaal organiseren, dat drie delen kent:
De horizontale dimensie van goed organiseren
De verticale dimensie in horizontaal organiseren
Organisaties als gemeenschap ontwikkelen.
In alle delen klinken steeds drie principes door:
Iedereen is persoonlijk leider en wil initiatief nemen.
De verticale dimensie zit in het goed inrichten van horizontale processen, dus niet in een persoon.
Het belang van de dialoog voor zingeving in het werk, waarbij Bekman organisaties ziet als georganiseerde gemeenschappen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO
May 21, 202153:07
17. Karin Derksen over Goed teamwerk
Wat heeft een (onderwijs)team nodig om als team met elkaar te werken? Welke ingrediënten zijn daarvoor nodig en welke vorm van leiderschap? Te gast is Karin Derksen. We spreken naar aanleiding van haar boek Goed teamwerk, een onderwerp waarop zij in 2016 is gepromoveerd.
In haar proefschrift heeft zij het model teamontwikkelruimte ontwikkeld, dat vier dimensies kent:
Twee versnellende, oplossings- en resultaatgerichte dimensies: toekomst creëren en organiseren.
Twee vertragende, vragende en onderzoekende dimensies: dialoog voeren en reflecteren.
In ons gesprek geeft Karin aan dat met name dialoog voeren en reflecteren ontbreken in veel teams, maar als dit wel gebeurt dat teams beter presteren. De reden is dat teams daarmee ook ruimte maken voor de zgn. onderstroom en zo risico’s vermijden als group think en sociaal luieren, of liever gezegd sociaal stayeren.
Haar boek bestaat uit drie delen:
De basisvoorwaarden en dat zijn er vier: waarom samenwerken, omvang van 3-10 personen, gedeelde opgave of doelen en onderlinge afhankelijkheid.
Hoe werkt goed samenwerken. Ingrediënten: teamontwikkelruimte en veiligheid creëren, diversiteit benutten en reflecteren op samen leren.
Leiderschap redelijk zelfsturende teams, vanuit een procesgerichte definitie van leiderschap.
De leestips van Karin zijn de twee praktijkboekjes over Teamgericht organiseren in PO en VO van Ben van der Hilst en het fundamentele boek The fearless organisation van Amy Edmundson.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
In haar proefschrift heeft zij het model teamontwikkelruimte ontwikkeld, dat vier dimensies kent:
Twee versnellende, oplossings- en resultaatgerichte dimensies: toekomst creëren en organiseren.
Twee vertragende, vragende en onderzoekende dimensies: dialoog voeren en reflecteren.
In ons gesprek geeft Karin aan dat met name dialoog voeren en reflecteren ontbreken in veel teams, maar als dit wel gebeurt dat teams beter presteren. De reden is dat teams daarmee ook ruimte maken voor de zgn. onderstroom en zo risico’s vermijden als group think en sociaal luieren, of liever gezegd sociaal stayeren.
Haar boek bestaat uit drie delen:
De basisvoorwaarden en dat zijn er vier: waarom samenwerken, omvang van 3-10 personen, gedeelde opgave of doelen en onderlinge afhankelijkheid.
Hoe werkt goed samenwerken. Ingrediënten: teamontwikkelruimte en veiligheid creëren, diversiteit benutten en reflecteren op samen leren.
Leiderschap redelijk zelfsturende teams, vanuit een procesgerichte definitie van leiderschap.
De leestips van Karin zijn de twee praktijkboekjes over Teamgericht organiseren in PO en VO van Ben van der Hilst en het fundamentele boek The fearless organisation van Amy Edmundson.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
May 15, 202149:45
16. Luc Stevens over pedagogisch leiderschap n.a.v. Leidinggevende wie ben je? van Dolf van den Berg
Te gast is Luc Stevens, oud hoogleraar pedagogiek en oud directeur van NIVOZ.
We spraken naar aanleiding van het boek Leidinggevende, wie ben je? Daarin beschrijft Dolf van den Berg een postmoderne visie op leiderschap. Die visie draait om twee begrippen:
humanisering, de autonomie en persoonlijke ontwikkeling van mensen staat voorop, en
zingeving, de ruimte bieden aan mensen om betekenis te geven aan en in hun werk.
Hij werkt zijn visie uit in vijf basisprincipes en elf dimensies van excellent, of simpel gezegd: goed onderwijsleiderschap.
Luc Stevens en ik zijn vanuit dit boek ingegaan op pedagogisch denken over onderwijs en leiderschap. Vertrouwen en moed zijn volgens hem grondtonen van leiderschap en leraarschap. In ons gesprek ging het vervolgens over:
pedagogisch handelen en reflectie, intuïtie en kennis
pedagogische tact en houding
vertrouwen, in jezelf als leidinggevende, in leraren en kinderen, en zo onzekerheid en risico verdragen
de pedagogische opdracht van leidinggevende en leraren samen
pedagogische soevereiniteit en legitimatie, als school in de samenleving en als pedagogische wetenschap tussen de sociale wetenschappen
pedagogische taal, en dat is common sense taal, geen psychologische taal of overheidstaal
Het continu stellen van de pedagogische vraag: geef jij het kind de ruimte zichzelf te zijn? Dus: meer waarnemen en luisteren dan spreken.
de link van pedagogiek met filosofie en theologie,
en daarmee met menswording, zingeving en... liefde
De leestip van Luc is een boek van Michael Sandel met de titel Tirannie van verdienste dat een moreel antwoord biedt op de doorgeschoten competitie- en meetcultuur in onze democratie en dus ook in onze scholen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
We spraken naar aanleiding van het boek Leidinggevende, wie ben je? Daarin beschrijft Dolf van den Berg een postmoderne visie op leiderschap. Die visie draait om twee begrippen:
humanisering, de autonomie en persoonlijke ontwikkeling van mensen staat voorop, en
zingeving, de ruimte bieden aan mensen om betekenis te geven aan en in hun werk.
Hij werkt zijn visie uit in vijf basisprincipes en elf dimensies van excellent, of simpel gezegd: goed onderwijsleiderschap.
Luc Stevens en ik zijn vanuit dit boek ingegaan op pedagogisch denken over onderwijs en leiderschap. Vertrouwen en moed zijn volgens hem grondtonen van leiderschap en leraarschap. In ons gesprek ging het vervolgens over:
pedagogisch handelen en reflectie, intuïtie en kennis
pedagogische tact en houding
vertrouwen, in jezelf als leidinggevende, in leraren en kinderen, en zo onzekerheid en risico verdragen
de pedagogische opdracht van leidinggevende en leraren samen
pedagogische soevereiniteit en legitimatie, als school in de samenleving en als pedagogische wetenschap tussen de sociale wetenschappen
pedagogische taal, en dat is common sense taal, geen psychologische taal of overheidstaal
Het continu stellen van de pedagogische vraag: geef jij het kind de ruimte zichzelf te zijn? Dus: meer waarnemen en luisteren dan spreken.
de link van pedagogiek met filosofie en theologie,
en daarmee met menswording, zingeving en... liefde
De leestip van Luc is een boek van Michael Sandel met de titel Tirannie van verdienste dat een moreel antwoord biedt op de doorgeschoten competitie- en meetcultuur in onze democratie en dus ook in onze scholen.
Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum voor leraren en beginnende leidinggevenden in PO en VO.
Apr 24, 202101:00:20